گذشت شاكی در جرايم قابل گذشت و غير قابل گذشت

در حقوق جزا جرم ها به دو دسته تقسیم می گردند جرایم قابل گذشت و غیرقابل گذشت در قانون اسلامی تعریف واضح و شفافی از جرایم قابل گذشت نشده است.

اما می توان اینگونه بیان کرد که جرایم قابل گذشت جرایمی می باشند که با شکایت کردن شاکی تعقیب آن شروع می شود و با گذشت کردن شاکی، تعقیب و رسیدگی و یا اینکه اجرای حکم متوقف میگردد.

در قانون جزا اصل بر غیر قابل گذشت بودن جرایم است مگر اینکه تصریح شود که قابل گذشت است.

جرایم قابل گذشت چه جرایمی می باشند؟

در جرایم قابل گذشت شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی منوط به شکایت شاکی می باشد و در صورتی که شاکی شکایت نکند دادستان اصلا موضوع را پیگیری نمی کند

در صورت گذشت شاکی قبل صدور حکم قرار موقوفی تعقیب و بعد از صدور حکم قرار موقوفی اجرا صادر خواهد شد

جرایم غیر قابل گذشت چه جرایمی می باشند

 جرایمی که در آن تعقیب مجرم نیاز به شکایت کردن شاکی خصوصی ندارد و همچنین اگر در این موارد شاکی خصوصی رضایت داشته باشد مراجع قضایی نمی‌تواند با تکیه بر عدم شکایت شاکی و رضایت او تعقیب و محاکمه و اجرای حکم را متوقف کند.

به عنوان مثال برای جرایم غیر قابل گذشت می توان سرقت، کلاهبرداری‌ را نام برد.

در جرایم غیر قابل گذشت رضایت شاکی بی تاثیر نمی باشد در این جرایم به همراه داشتن رضایت شاکی باعث می شود که در مجازاتهای آن تخفیف ایجاد گردد و اگر حکمی در دادگاه به صورت قطعی بیان شد و قابل اجرا شد در این صورت دادگاه حکم شخص را در مجازات مقرر کم می‌کند و یا تجدید نظر در میزان مجازات انجام می دهد.

بر اساس ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی با گذشت متضرر از جرم تعقیب یا رسیدگى یا اجراى حکم موقوف مى گردد گذشت باید منجز باشد و به گذشت مشروط و معلق ترتیب اثر داده نخواهد شد. همچنین عدول از گذشت مسموع نخواهد بود.

هرگاه متضررین از جرم متعدد باشند تعقیب جزائى با شکایت هر یک از آنان شروع مى شود ولى موقوفى تعقیب، رسیدگى و مجازات موکول به گذشت تمام کسانى که شکایت کرده اند است.

شرایط گذشت شاکی در جرایم قابل گذشت

برای اینکه گذشت در دادگاه قبول شود و در حکم قید شود باید دارای شرایط زیر باشد:

 واضح و روشن باشد: در جرم هایی که شخصی که در آن متضرر شده است از شکایت خود صرف نظر میکند این شکایت که از آن صرف نظر شده است باید واضح و صریح و روشن باشد و هیچ قید و شرطی در آن بنا نشده باشد.

به عنوان مثال نمی‌تواند از کلماتی مانند گذشت کردم، دیگر شکایتی ندارم و غیره استفاده کند زیرا کلمه ای که نشان‌دهنده گذشت شاکی می باشد باید در زمان نزدیک باشد و نمی‌تواند از افعالی استفاده کند که زمان آنها مربوط به گذشته می باشد به عنوان مثال باید بگوید رضایت میدهم.

 مشروط نباشد: کسی که گذشت می‌کند، نباید گذشت او با قید و شرط انجام گیرد به عنوان مثال شخص شاکی نمی تواند به همسرش بگوید از شکایت خود میگذرم در صورتی که تو خانه را به اسم من بزنی.

 شفاهی و یا کتبی بودن: گذشت می‌تواند به صورت شفاهی و یا کتبی صورت گیرد. گذشت شفاهی می‌تواند صورت مجلس شده و نوشته شود و همچنین به امضای گذشت کننده برسد.

گذشت کتبی خود دو نوع دارد رسمی و غیررسمی. گذشتی که در دفاتر اسناد رسمی و یا در کلانتری یا در مراجع قضایی تنظیم می گردد، به آن گذشت کتبی گفته می شود.

گذشت تمام شکات: نکته دیگری که در اینجا قابل ذکر میباشد این است که اگر متضررین از جرم چند نفر باشند و تمامی آنها گذشت نکنند و فقط تعدادی از آنها گذشت کنند و دیگران رضایت برای گذشت نداشته باشند گذشت اتفاق نمی افتد.

جرم از دیدگاه جنبه عمومی و جنبه خصوصی

هر جرمی که در جامعه اتفاق می افتد جنبه عمومی دارد و تمامی افراد جامعه تحت تاثیر آن قرار می گیرند و تقریباً هیچ جرمی را نمی توانیم پیدا کنیم که جنبه عمومی نداشته باشد اما بعضی از جرایم علاوه بر اینکه جنبه عمومی دارند جنبه خصوصی هم نیز دارند به عنوان مثال سرقت و افترا علاوه بر اینکه که از لحاظ جنبه عمومی مردم را تحت تاثیر قرار می دهد به حقوق همه مردم جامعه ضرر وارد میکند برای خود آن فرد زیان دیده هم ضررهایی ایجاد میکند.

بنابراین می‌توان گفت که تمامی جرایم جنبه خصوصی ندارد.

گذشت تا چه تاریخی اعتبار دارد

به طور کلی در همه مواقع می توان گذشت کرد اما اصول آن این است که بعد از اعلام شکایت صورت گیرد اما قبل از شکایت کردن هم می توان گذشت کرد.

تکلیف گذشت بعد از فوت کردن شاکی چه میباشد؟

 باید بیان کرد که اگر شخص شاکی فوت کند ورثه آن می توانند در مورد آن شکایت گذشت کنند و صرف نظر از شکایت کنند، در صورتی به این گذشت ترتیب اثر داده می شود که همه ی وراث با هم گذشت نمایند.

بنابر این اگر تعدادی گذشت کنند و تعداد دیگر نظر بر مجازات داشته باشند همچنان حق مجازات آنان محفوظ خواهد بود.

جرایم قابل گذشت با توجه با قانون کاهش حبس های تعزیری

قبل از قانون کاهش حبس های تعزیری در ماده ۱۰۴ قانون مجازات انواع جرایم قابل گذشت احصا شده بود و در صورتی که جرمی داخل در این ماده نبود غیر قابل گذشت محسوب می شد

که به شرح زیر است:

• حد قذف و حد سرقت
• تحصیل سند یا نوشته با سوءاستفاده از ضعف نفس اشخاص
• توهین به افراد
• سقط جنین ناشی از ضرب و جرح، اذیت و آزار عمدی زن حامله
• امتناع از دادن طفل سپرده شده
• رها کردن طفل یا شخصی که قادر به محافظت از خود نیست در محل خالی از سکنه
• ترک انفاق زوجه و افراد واجب النفقه
• افشای اسرار حرفه‌ای
• تهدید
• تحریق اشیای منقول
• تخریب عمدی اشیای منقول و غیر منقول
• از بین بردن حیوان حلال گوشت دیگری بدون ضرورت یا حیواناتی که شکار آن‌ها توسط دولت ممنوع است.
• سوزاندن یا اتلاف عمدی اسناد تجاری و غیر تجاری دولتی
• چراندن محصول دیگری، تخریب باغ و محصول دیگری
• قطع یا از بین بردن اصل نخل خرما بدون مجوز قانونی
• تصرف عدوانی یا ایجاد مزاحمت یا ممانعت از حق
• تصرف ملک غیر به قهر و غلبه
• ورود به عنف یا تهدید در منزل یا مسکن غیر
• افترا
• نشر اکاذیب
• افترای عملی
• هجو
• صدور چک پرداخت نشدنی…

اما در قانون کاهش حبس های تعزیری علاوه بر این موارد که قابل گذشت است موارد زیر نیز قابل گذشت محسوب می گردد: 

• جعل در اسناد و نوشته های غیر رسمی
• سو استفاده از ضعف شخص و گرفتن سند
• هتک حرمت اشخاص
• هتک حرمت مقامات
• آزار منتج به سقط زن حامله
• امتناع از دادن طفل سپرده شده
• رها کردن طفل در محل خالی از سکنه
• مزاحمت
• فریب در ازدواج
• افشا سر
• اکراه در دادن نوشته
• تهدید
• خیانت در امانت
• تحریق و تخریب
• شکار حیوانات دیگری و شکار حیوانات ممنوعه
• اتلاف اسناد تجاری یا غیر تجاری دولتی
• چراندن محصول دیگری
• قطع اصل نخل خرما بدون مجوز
• تصرف عدوانی در صورتی  که املاک و اراضی متعلق به اشخاص خصوصی باشد
• تصرف ملک دیگری به قهر و غلبه
• عدم رفع مزاحمت و ممانعت از حق
• ورود به عنف یا تهدید
• افترا
• نشر اکاذیب
• افترا عملی
• هجو
• تصادف رانندگی موجب وضع حمل پیش از موعد
• جرائم انتقال مال غیر و کلاھبرداری تا مبلغ ۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰ریال
• کلیه جرائم در حکم کلاھبرداری و جرائمی که مجازات کلاھبرداری درباره آنھا مقرر شده در صورت داشتن بزه دیده
• سرقت موضوع مواد (۶۵۶)، (۶۵٧)، (۶۶١) و (۶۶۵) (تعزیرات) به شرطی که ارزش مال مورد سرقت بیش از دویست میلیون (۲۰۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال نباشد و سارق سابقه کیفری نداشته باشد.
• کلیه جرائم تعزیری درجه پنج و پایین تر ارتکابی توسط افراد زیر ھجده سال در صورت داشتن بزه دیده

گذشت کردن شاکی در جرایمی که غیر قابل گذشت می باشد

در قانون اسلامی اصل بر غیرقابل گذشت بودن جرم ها می باشد مگر اینکه قانونگذار بعضی جرم ها را قابل گذشت فرض کند.

گذشت شاکی در جرایم غیرقابل گذشت باعث ساقط شدن ادامه کار در پرونده نمی گردد و مجازات در جرایم غیر قابل گذشت به شکایت شاکی بستگی ندارد و همچنین به گذشته او بستگی ندارد و با گذشته او پرونده خاتمه پیدا نمی کند اما می توان گفت که گذشت شاکی در پرونده هایی که غیر قابل گذشت می باشند می تواند مقدار مجازات را کمتر کند و باعث تخفیف در مجازات گردد.

گذشت کردن شاکی در جرایمی که قابل گذشت می باشد

در این گونه جرایم با شکایت شاکی شروع می‌شود و با رضایت و گذشت و پایان می یابد اما باید این نکته را مد نظر قرار دهیم که اگر شاکیان چند نفر باشند همه آنها باید گذشت کنند و الا گذشت فایده ای ندارد.

سوالات مبحث جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت