تصرف عدوانی چیست؟ (کیفری – حقوقی)

برای بیان ساده تصرف عدوانی باید گفت که در تصرف عدوانی ملک از متصرف قانونی اش غصب می شود.

در واقع قانون گذار از تصرف افراد در ملک حمایت می کند و در صورتی که کسی به این حق خللی وارد آورد می توان ازاو شکایت کرد و خسارت های لازمه را از او دریافت کرد. نکته ی مهم این است که تصرف عدوانی غصبی است که در مال غیرمنقول شامل خانه و مغازه و ملک انجام می شود.

دعوای حقوقی تصرف عدوانی

ما در قانون بحثی داریم تحت عنوان دعاوی تصرف که مربوط به تصرفات شخص است که شامل دعوای رفع مزاحمت و رفع ممانعت خواهد بود و دعوای رفع تصرف عدوانی نیز از موارد دعاوی تصرف به شمار می رود.

دعوای تصرف عدوانی وقتی موضوعیت پیدا می کند که در ملکی شما سابقاً تصرف داشته اید و شخصی بدون رضایت شما، آن را از تصرف شما خارج می کند. اینجا شما هم می توانید اقامه دعوای حقوقی کنید و هم شکایت کیفری نمایید.

طبق قانون آیین دادرسی مدنی تصرف عدوانی چنین تعریف شده است: ادعای متصرف سابق مبنی بر اینکه دیگری بدون رضایت او مال غیرمنقول را از تصرف وی خارج کرده و اعاده تصرف خود را نسبت به آن مال درخواست می‌ نماید.

مثال ساده برای تصرف عدوانی

فرض کنیم شما مستاجر ملک هستید یا مالک خانه ای هستید و کسی دیگر در زمانی که شما مسافرت بوده اید یا حتی حاضر بوده اید در ملک شما تصرف کرده و قصد خروج هم ندارد در اینجا فرد متصرف غاصب است و باید دعوای رفع تصرف عدوانی علیه وی اقامه شود. تحقق غصب و تصرف عدوانی و نحوه اقامه دعوا شرایطی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت.

در تصرف عدوانی حقوقی، مالکیت لازم نیست

بنابراین برای طرح دعوای تصرف عدوانی لازم نیست شما مالک ملک باشید بلکه همین که شما متصرف قبلی ملک باشید و بتوانید قانونی بودن تصرف تان و سابق بودن آن را اثبات کنید کافی است. مثلا اگر مستاجر ملکی باشید و موجر مال مورد اجاره را بدون عنوان قانونی از تصرف شما خارج کند شما می توانید دعوای رفع تصرف عدوانی اقامه کنید.

شرایط انجام تصرف عدوانی

• اولین شرط لازم برای تحقق تصرف عدوانی این است که شخص ابتدا در ملک تصرفی داشته باشد و کسی دیگر جای او را بگیرد؛ لذا می توان گفت یک تصرف و متصرف سابق داریم و یک متصرفی که بدون حق، داخل ملک شده و در آن تصرف می کند.
• کسی که بخواهد شکایت کند خواهان دعوا نامیده می شود که همان شخصی است که از قبل ملک را در تصرف داشته است؛ لذا لازم است کسی دیگر ملک را از دست وی خارج کند که او خوانده دعوا خواهد بود.
•  تصرف خوانده باید غیر قانونی و بدون مجوز باشد.
• تصرف عدوانی در ملک های غیر منقول مطرح می شود. منظور از غیر منقول، مالی است که قابلیت جابه جایی ندارد مانند خانه و مغازه

برای اطلاع از جزییات تحقق تصرف عدوانی و نحوه طرح دعوا وبیرون کردن متصرف می توان با مشاوران حقوقی و وکلای خبره حوزه ملکی در سامانه وکیل تاپ ارتباط گرفت و از کم و کیف کار آگاه شد.

در چه دادگاهی برای رفع تصرف عدوانی شکایت کنیم؟

رسیدگی اولیه به دعاوی تصرف در صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی است؛ از نظر صلاحیت محلی هم طبق ماده ۱۲ ق.آ.د.م. دادگاهی صلاحیت رسیدگی دارد که مال غیر‌ منقول در حوزه آن واقع شده است.

رسیدگی به دعوا تصرف عدوانی

در حال حاضر رسیدگی به دعاوی تصرف به قرینه ماده ۱۴۷ ق.ا.ا.م. مستلزم تقدیم دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی معادل دعاوی غیرمالی است. تقدیم دادخواست از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام می شود.

 اقدامات قانونی برای رفع تصرف عدوانی

همچنین قبل یا در زمان اقامه دعوا می توان از دادگاه درخواست کرد که با رای خود تا زمانی که حکم صادر و تعیین تکلیف می شود از استفاده ی نابه جای غاصب یا خوانده جلوگیری کند که به آن اصطلاحا دستور موقت گفته می شود نگارش درخواست دستور موقت امری فنی و نیازمند دانش حقوقی است که توصیه می شود درخواست دستور موقت را به وکلا متخصص ملکی در موسسه وکیل تاپ بسپارید.

در موارد دیگری طبق قوانین خاص امکان جلوگیری از تصرفات پیش بینی شده که می توان از وکلای این حوزه کسب اطلاع کرد.

تصرف عدوانی در مال مشاع

مال مشاع به این معناست که چند نفر مالک یک مال واحد هستند. برای مثال اگر خانه یا ملکی از متوفی به ارث رسیده باشد؛ تمام وراث در آن مال مالکیت دارند و مالک مشاع خوانده می شوند. قانون مال مشاع به این صورت است که هیچ یک از شرکا و مالکین حق ندارند در مال تصرف کنند و از آن استفاده کنند مگر به اجازه باقی شرکا.

حال فرض کنیم یکی از ورثه در مال مشاع بدون اجازه تصرف می کند در اینجا هریک از شرکای دیگر می توانند دعوای رفع تصرف عدوانی اقامه کند.

اما در زمان اجرای حکم قواعدی دیگر هم جاری است. اگر با چنین مشکلی مواجه شده اید می توانید با اخذ مشاوره از وکلا و مشاوران حقوقی از جزییات کار مطلع شوید.

مقایسه تصرف عدوانی و خلع ید

دعوای تصرف عدوانی حیطه مشترکی با دعوای خلع ید داشته و البته تفاوتهایی نیز دارند. هردو دعوا در مورد مال غیرمنقول مطرح می شوند و در هر دو دعوا کسی مال مورد تصرف یا مالکیت دیگری را از تصرف او خارج کرده و در واقع مالی را غصب نموده است.

البته تفاوت این دو دعوا نیز در این است که در دعوای خلع ید شما حتما باید مالک مال باشید و اگر مالک مال نباشید نمی توانید دعوای خلع ید اقامه نمایید. در دعوای تصرف عدوانی شما صرفاً متصرف سابق مال هستید و ممکن است به طور مثال مستاجر ملکی باشید و موجر مانع تصرفات قانونی شما شود در این صورت شما می توانید علیه او دعوای تصرف عدوانی اقامه نمایید.

بیشتر بخوانید: دانستنی های مرتبط با غصب

دعوای کیفری تصرف عدوانی

«تصرف عدوانی»، «مزاحمت» و «ممانعت از حق» از جرائم علیه اموال و مالکیت می‌باشد و عنوانی است که هم حقوقی و هم کیفری است و شما در مقابل متصرف عدوانی هم می توانید اقامه دعوای حقوقی کنید و هم شکایت کیفری.

 ماده ۶۹۰ قانون مجازات اسلامی به تعیین مجازات برای دعاوی تصرف من جمله تصرف عدوانی پرداخته است که مطابق قانون جدید، مجازات غاصب و متصرف عدوانی ۱۵ روز تا ۶ ماه خواهد بود.

 در صورت تعقیب کیفری تصرف عدوانی می توان برای آگاهی از کم و کیف آن و امکان تخفیف مجازات و جایگزین های حبس از مشاوران و وکلای این حوزه از طریق سامانه وکیل تاپ مشاوره گرفت.

در تصرف عدوانی کیفری، مالکیت لازم است

در تصرف عدوانی لازم نیست حتما شما مالک ملک باشید تا بتوانید شکایت کنید. ممکن است شما مستاجر ملک باشید و موجر یا همان صاحبخانه شما متصرف عدوانی باشد. اما اگر قرار باشد که شما شکایت کیفری کنید باید سند مالکیت داشته باشید و تنها در دعوای حقوقی فرد می تواند بدون آنکه مالک باشد اقامه دعوا کند.

از جرم تصرف عدوانی به کدام دادگاه شکایت کنیم؟

در مورد جرم تصرف عدوانی طبق ماده ۳۰۱ ق.آ.د.ک. مصوب ۹۲ دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرائم را دارد، مگر اینکه به‌موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد و با توجه به این که استثنائات ذکر شده اند و تصرف عدوانی جز آنها نیست نتیجه می گیریم که دادگاه کیفری۲ صالح به رسیدگی است.

در مورد صلاحیت محلی نیز طبق مواد ۳۱۰ و ۳۱۱ قانون آ.د.ک. متهم در دادگاهی محاکمه می‌ شود که جرم در حوزه آن واقع شده باشد؛ لذا دادگاه صالح برای رسیدگی به این جرائم اعم از اموال منقول و غیرمنقول دادگاه محل وقوع جرم می‌باشد؛ یعنی دادگاهی که در حوزه قضائی آن تصرف و مزاحمت و ممانعت از حق رخ داده است.

نحوه شکایت کیفری تصرف عدوانی

در رویه عملی یک فرم از پیش طراحی شده تحویل شاکی داده می‌ شود و ایشان بر روی آن شکایت خود را توضیح می‌ دهد در این خصوص ماده ۶۹ مقرر می‌ دارد: «دادستان مکلف است شکایت کتبی و شفاهی را همه وقت قبول کند. شکایت شفاهی در صورت‌ مجلس قید و به امضاء یا اثر انگشت شاکی می‌ رسد. هرگاه شاکی سواد نداشته باشد، مراتب در صورت‌ مجلس قید و انطباق شکایت با مندرجات صورت ‌مجلس تصدیق می ‏شود.» و حتی وجود ایام تعطیل یا شب بودن مانع طرح شکایت نیست.

هزینه‌های قانونی شکوائیه: شاکی باید از بابت شکایت خود و تصدیق اوراق پیوستی شکوائیه، هزینه پرداخت نماید که به صورت الحاق تمبر «۵۰.۰۰۰ ريال» و «۵۰۰۰ ريال» می‌ باشد که با مراجعه به واحد تمبر دادسرای صالحه، این هزینه را پرداخت می‌ کند.

نتیجه گیری

دعوای ملکی از جمله تصرف عدوانی قوانین پیچیده ای دارند که لازم است با استفاده از دانش حقوقی وکلای حوزه ملکی که در این موارد تجربه و پرونده های فراوانی دارند پیش بروند. وکلای موسسه حقوقی وکبل تاپ با وکالت در پرونده های ملکی فراوان می توانند کمک کار شما در مشکل پیش آمده باشند.

سوالات متداول

جرم تصرف چه مجازاتی دارد؟

در ماده ۶۰۹ قانون مجازات تعیین شده است که مطابق آن به جز بیرون کردن متصرف و غاصب به وی به ۱۵ روز حبس تا ۶ ماه حبس محکوم می شود.

شرایط اقامه دعوای تصرف عدوانی چیست؟

در بالا به این مورد اشاره شد اما برای آگاهی از جزییات بیشتر می توانید با وکلای موسسه تماس بگیرید.

آیا فقط مالک می تواند دعوای تصرف عدوانی اقامه کند؟

خیر کسی که از منافع ملک استفاده می کند هم می تواند طرح دعوای حقوقی کند.