رایج ترین مشکلات حقوقی زنان در ایران

مشکلاتی که امروزه در دعاوی ایران پرونده دارد، بخشی از آن مربوط به امور زنان است. زنان ایرانی بیش یه طور طبیعی با توجه به قوانین بیش از مردان درگیر احقاق در دادگاه ها هستند.

لذا بخشی از این مشکلات به علت عدم اطلاعات کافی در خصوص حقوق زنان می باشد که لازم است در این زمینه آگاه سازی و فرهنگ سازی بیشتری انجام شود.

چالش های زنان در حقوق خانواده

یکی از بیشترین چالش های زنان در مباحث حقوق خانواده مطرح می شود.

بطور کلی زنان در ازدواج و طلاق ممکن است بیش از مردان دچار مشکل شوند، لذا در همین ابتدای کار، لازم است که بانوان در ابتدا از بروز مشکلات حقوقی آتی پیشگیری نمایند.

زنان می توانند این حقوق را پیش از ازدواج از همسرانشان مطالبه نمایند، در غیر این صورت پس از ازدواج ممکن است دردسرساز شود.

علیرغم باور عموم جامعه، زنان این حقوق را بطور ضمنی ندارند و لازم است در حین عقد این موارد ذکر شود.

در غیر این صورت مرد حق دارد همسرش را از انجام برخی امور منع کند.

حال در این بخش به برخی از این مشکلات پرداخته می شود.

حق مسکن، حق اشتغال و تحصیل زنان و منع همسر

زنان شاغل باید این موضوع را مدنظر قرار دهند که ممکن است پس از ازدواج همسرانشان با کار کردن آن ها مخالفت نماید و بطور قانونی این حق را دارد.

لذا اگر این مورد در هنگام عقد مطالبه شود از بروز مشکلات آینده پیشگیری می کند.

ماده ۱۱۱۷ قانون مدنی اشعار دارد:

«شوهر می‌تواند زن خود را از حرفه یا صنعتی که مخالف مصالح خانوادگی یا حیثیات خود یا زن باشد، منع کند.»

لازم به تاکید است که تشخیص این امر با دادگاه می باشد. تحصیل یک حقوق مدنی است که هر انسانی اجازه آن را دارد.

بهتر است زنان این مسئله را بدانند که آن ها حق تحصیل دارند و مرد در صورتی می تواند مانع ادامه تحصیل آن ها شود که دلایل منطقی داشته باشد و اثبات کند تحصیل زن به زندگی زناشویی آن ها لطمه وارد کرده است.

با این اوصاف توصیف می شود پیش از عقد زنان این مسئله را با شوهرانشان مطرح کرده و این حق را دریافت نماید تا دچار مشکل نشوند. 

پس از ازدواج، این زوج است که می تواند محل سکونت را تعیین نماید و زوجه باید تبعیت نماید.

اما در صورتی زن پیش از عقد حق مسکن را دریافت کند محل سکونت تنها بر اساس توافق طرفین امکان پذیر است و زن اگر مخالفتی داشته باشد ملزم به تبعیت نمی باشد.

زیرا در صورت داشت حق مسکن زن حق انتخاب مسکن و این که در کدام شهر زندگی کنند را دارد.

حق طلاق برای خانم

حق طلاق که اصطلاح صحیح آن وکالت در طلاق است امری است که مردم تعریفی صحیحی از آن ندارند. اکثرا افراد بر این باورند که حق طلاق یعنی تنها زن می تواند برای طلاق اقدام کند و این حق کلا از مرد سلب می شود.

این یک تعریف غلط است.

در واقع وکالت در طلاق بدین معناست که مرد به زن وکالت می دهد تا بتواند جهت طلاق اقدام نماید که یا شرط ضمن عقد این موضوع ذکر می شود یا با مراجعه به دفاتر اسناد رسمی مرد این وکالت را به همسرش می دهد.

لذا کماکان این حق برای مرد پابرجا است.

مسئله حضانت فرزند

حضانت مسئله ای است که بسیاری از زنان جامعه ایران را آزرده خاطر می کند. از همین رو لازم است زنان بدانند که حضانت فرزند (هم دختر و هم پسر) با مادر است و سپس با پدر.

علیرغم این موضوع، نکته مهم این است که در بحث حضانت فرزند مصلحت کودک مقدم بر امر دیگر است.

همچنین در سن بلوغ کودک می تواند انتخاب کند که با پدر یا مادرش زندگی کند.

زنان می توانند قبل از ازدواج به طور کلی حضانت را تا سن بلوغ از همسرانشان بخواهند تا در آینده مدت زمان ۷ سال تا سن بلوغ فرزند هم حضانت را مادر بر عهده داشته باشد.

البته مجددا قابل تاکید است که قاضی به مصلحت فرزند رای صادر می نماید.

اجازه برای خروج از کشور

زنان اجازه خروج از کشور بدون اجازه همسر را ندارند. زمانیکه که یک زن متاهل برای دریافت پاسپورت اقدام می کند برای خروج از پاسپورت همسر و داشتن یک پاسپورت جدا نیاز به امضای همسرش دارد.

این مورد نیز جزء مواردی اساسی که به نظر منطقی را در بر ندارد و تبدیل به یک چالش میان زنان شده است.

بخصوص زنان ورزشکار حرفه ای یا زنان شاغل که به خارج از کشور سفرهای کاری دارند. لذا لازم است که قبل از ازدواج این موضوع مطرح شود و حق خروج از کشور اخذ شود.

بیشتر بخوانید: گذرنامه و تمامی تشریفات آن

چالش های زنان در حقوق کیفری و مسئله دیه

مهم ترین بحث در خصوص حقوق زنان که موجب نارضایتی زنان ایرانی می شود، بحث دیه است. در گذشته اینکه دیه زنان نصف دیه مردان است بدین علت بود که مردان سرپرست خانواده بودند فلذا مبلغ دیه برای مرد بیشتر بود.

اما امروزه زنان نیز شانه به شانه ی مردان در اجتماع مشغول به کار هستند و چه بسا که بسیاری از آنان سرپرست خانواده هم می باشند.

حال از سال ۱۳۹۲ صندوق تأمین خسارات ‌های بدنی در مورد جنایاتی که بر روی یک زن واقع می‌شد با حکم دادگاه، موظف به پرداخت معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد شد.

در این راستا شایان ذکر است که تبصره ۲ ماده ۴ قانون بیمه شخص ثالث سال ۸۷ تصریح کرده؛ دیه زیان دیدگان بدون لحاظ جنسیت و مذهب باید پرداخت شود و از آن سال هم شرکت های بیمه مکلف به پرداخت یکسان دیه زن و مرد شدند هم تعهدات صندوق تامین خسارت های بدنی اصلاح شد بر اساس آن مصوبه میزان دیه زن و مرد در سوانح و حوادث رانندگی یکسان پرداخت شود.

اما در در واقع وقتی که زن مورد جنایت نفس قرار می‌گیرد و به قتل می‌رسد و هم زمانی که جنایتی علیه اعضایش رخ می‌دهد.

تفاضل دیه

 با توجه به عدم بربری دیه زن و مرد در قتل، زمانی که مردی زنی را به عمد به قتل برساند، برای قصاص آن مرد لازم است که ولی دم نصف دیه مرد را بپردازد و سپس اعدام انجام شود.

زیرا مردی که زنی را می کشد در واقع کسی را کشته که دیه کمتری نسبت به وی دارد. لذا برای قصاص آن مرد برابری وجود ندارد مادامی که نصف دیگر دیه مرد پرداخت نشود.

البته قانون در این راستا کمکی به اولیاء دم می کند. طبق قانون در صورت عدم تمکن مالی برای پرداخت تفاضل دیه، این مبلغ از بیت المال پرداخت می شود.

مسائل متفرقه فراوانی است که زنان را در ایران دچار چالش کرده است که می توان به بحث انحصاری بودن برخی مشاغل برای مردان اشاره کرد.

بنابراین لازم است که زنان به بسیاری از حق و حقوق خود آگاه باشند تا با فراغ بال در رابطه با آینده خود تصمیم گیری نمایند.

مسئله تفاوت در میزان سهم الارث زن و مرد

یکی دیگر از مشکلات زنان امروزی بحث تفاوت در ارث است. همانطور که در قانون ذکر شده است خواهر و برادر ارث برابری ندارند و سهم برادر دو برابر خواهرش است.

فلسفه این تفاوت هم به گذشته بر می گردد؛

به زمانی که زنان به عنوان سرپرست خانواده محسوب نمی شدند. لذا این رو، زنان در گذشته سهم کمتری را بدست می آورند.

اما امروزه با تفاوت های روز افزون جامعه همانطور که در مطالب قبل ذکر شد زنان نیز سرپرست محسوب می شوند و لازم است این مسئله مدنظر قرار بگیرد. همچنین این تفاوت در ارث بین زن و شوهر هم وجود دارد.

زنان در صورت داشتن فرزند یک هشتم از شوهر خود ارث می برند و مردان در این صورت یک چهارم. در صورت فقدان فرزند زن یک چهارم و مرد یک دوم از همسرش ازث می برد.

برای حل این تبعیض در مورد خواهر برادر والدین می توانند در وصیت این موضوع را برا فرزند دختر جبران نمایند. که برابری نیز از این طریق رعایت شود.

نتیجه گیری

زنان در ایران از لحاظ حقوقی دچار چالش هایی هستند که آگاهی داشتن از این مسائل به آن ها در راستای عبور از این چالش ها کمک می نماید. یکی از فراز و نشیب ها برای زنان در بحث حقوق خانواده است. شایان ذکر است که زنان در حین ازدواج فاقد برخی حقوق هستند که می توانند آن را از همسر خود مطالبه نمایند.

از جمله این موارد:

حق طلاق، حق تحصیل، حق خروج از کشور زنان، حق مسکن، حق اشتغال و حضانت فرزند است. عدم آگاهی از این حقوق می تواند آینده یک زن را پس از ازدواج وارد چالش کند.

زنان همچنین در حقوق کیفری دچار مسائلی هستند که می توان به بحث دیه و تفاضل دیه اشاره نمود که در این نوشته کامل توضیح داده شده است.

سوالات متداول