امروزه با گسترش تکنولوژی شاهد تأثیرات مثبت و منفی این پدیده بر روی زندگی افراد هستیم. از جمله این تکنولوژی، اتومبیل می باشد که هر روزه شاهد افزایش تعداد آن در سطح جامعه می باشیم.
گذشته از آثار مثبتی که استفاده از اتومبیل می تواند در زندگی ما داشته باشد، ولی متاسفانه هر روزه شاهد تلفات جانی و مالی ناشی از تصادفات هستیم.
در این میان ممکن است برخی از تصادفات ناشی از عدم رعایت مقررات رانندگی باشد. اما مواردی نیز وجود دارد که وقوع تصادف به دلیل عدم تعادل راننده به دلیل مستی ناشی از مصرف مسکرات می‌باشد.
گاهی اوقات نیز ممکن است پس از وقوع حادثه، راننده اقدام به فرار و ترک کردن صحنه حادثه کند که این مورد نیز می تواند منجر به فوت افراد به دلیل نرساندن به موقع به مراکز درمانی باشد.
در این تحقیق ضمن بررسی مجازات رانندگی در حالت مستی، به بررسی مجازات فرار از صحنه تصادف نیز خواهیم پرداخت.
مصرف مست کننده چه مجازاتی درپی خواهد داشت؟
همانگونه که قبلاً نیز بیان شد، مجازات دارای انواع مختلفی می باشد که عبارتند از:
حدود.- قصاص.
- دیات.
- تعزیرات.
در مورد جرم حدّی و تعریف آن نیز ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی بیان می دارد:
«حد مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده است».
در مورد مصرف مسکرات نیز با توجه به حدّی بودن این جرم، قانونگذار در مواد ۲۶۴ تا ماده ۲۶۶ قانون مجازات اسلامی به جرم انگاری آن پرداخته و برای آن مجازات تعیین کرده است.
ماده ۲۶۴ بیان می دارد:
«مصرف مسکر از قبیل خوردن، تزریق و تدخین آن، کم باشد یا زیاد، جامد باشد یا مایع، مست کند یا نکند، خالص باشد یا مخلوط به گونه ای که آن را از مسکر بودن خارج نکند، موجب حد است.
تبصره- خوردن فقاع (آب جو مسکر) موجب حد است هر چند مستی نیاورد».
قانونگذار در ماده ۲۶۵ نیز به بیان مجازات مقرر برای مصرف مسکرات پرداخته است:
«حد مصرف مسکر، هشتاد ضربه شلاق است».
بنابراین می‌بینیم که مصرف هرگونه مسکری می تواند موجب مجازات حدی یعنی ۸۰ ضربه شلاق بشود.
بیشتر بخوانید: شرب خمر چیست و مجازات آن چگونه است؟
مجازات مصرف مسکر تخفیف ندارد
این نوع مجازات به دلیل حدّی بودن، قابل تخفیف، تعلیق و… نمی‌باشد و باید حتماً اجراء شود؛ لذا ماده ۲۱۹ قانون مجازات اسلامی در این زمینه مقرر می دارد:
«دادگاه نمی تواند کیفیت، نوع و میزان حدود شرعی را تغییر یا مجازات را تقلیل دهد یا تبدیل یا ساقط نماید. این مجازات ها تنها از طریق توبه و عفو به کیفیت مقرر در این قانون قابل سقوط، تقلیل یا تبدیل است».
در مواردی که در مست بودن شخص یا مسکر بودن چیزی شبهه وجود داشته باشد، در اینگونه موارد می توان قاعده «درأ» را بر اساس ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی إعمال کرد:
«هرگاه وقوع جرم یا برخی از شرایط آن و یا هریک از شرایط مسئولیت کیفری مورد شبهه یا تردید قرار گیرد و دلیلی بر نفی آن یافت نشود حسب مورد جرم یا شرط مذکور ثابت نمی شود».
در این مورد با توجه به اینکه احراز شرایط یا عدم وجود شرایط جهت جلب نظر دادگاه و اعمال قاعده «درأ» یک مبحث کاملاً تخصصی می باشد که نیاز به داشتن تخصص و اطلاعات کامل در این زمینه دارد.
لذا در اینگونه موارد با کمک مشاوران و وکلای مجرب موسسه حقوقی وکیل تاپ، می توانید به بهترین شکل ممکن است از زیر بار اتهامات مطروحه و مجازات ناشی از آن رهایی پیدا کنید.
نکته دیگری که لازم است مورد توجه قرار بگیرد این است که باید بررسی شود که آیا شخص برای انجام فلان عمل مجرمانه خودش را مست کرده است یا اینکه پس از مصرف مسکرات به صورت اتفاقی مبادرت به انجام فلان جرم کرده است، اثبات این موارد نیز از جمله مسائلی است که نیاز به تخصص و اطلاعات دارد.
لذا بهره گیری از وکلای مجرب و مشاوران با تجربه موسسه حقوقی وکیل تاپ می تواند کمک زیادی به افرادی که در این زمینه ها دچار مشکل شده اند بکند.
بیشتر بخوانید: آزمایش میزان الکل در خون و کاربرد آن در پرونده ها
درصورت بروز قتل به دلیل مست بودن راننده، قتل از چه نوعی خواهد بود؟
با توجه به تعریف انواع قتل در ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی باید گفت با توجه به اینکه راننده ای که مست بوده، فاقد قصد می باشد یعنی به دلیل مسلوب الاراده بودن، نمی تواند دارای قصد باشد؛ لذا نمی توان قتل حاصله را از نوع عمدی دانست.
ماده ۳۰۷ قانون مجازات اسلامی در این زمینه بیان می دارد:
«ارتکاب جنایت در حال مستی و عدم تعادل روانی در اثر مصرف مواد مخدر، روانگردان و مانند آنها، موجب قصاص است؛ مگر اینکه ثابت شود بر اثر مستی و عدم تعادل روانی، مرتکب به کلی مسلوب الاختیار بوده است که در این صورت، علاوه بر دیه به مجازات تعزیری مقرر در کتاب پنجم «تعزیرات» محکوم می شود.
لکن اگر ثابت شود که مرتکب قبلاً خود را برای چنین عملی مست کرده و یا علم داشته است که مستی و عدم تعادل روانی وی ولو نوعاً موجب ارتکاب آن جنایت یا نظیر آن از جانب او می شود، جنایت، عمدی محسوب می گردد».
بند «پ» ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی نیز در زمینه قتل «شبه عمدی» بیان می دارد:
«هرگاه جنایت به سبب تقصیر مرتکب واقع شود، مشروط بر اینکه جنایت واقع شده مشمول تعریف جنایت عمدی نباشد».
این بند «پ» ماده ۲۹۱ قانون مجازات اسلامی ناظر بر ماده ۱۴۴ قانون مجازات اسلامی می باشد که مقرر می دارد:
«در تحقق جرائم عمدی علاوه بر علم مرتکب به موضوع جرم، باید قصد او در ارتکاب رفتار مجرمانه احراز گردد. در جرایمی که وقوع آنها بر اساس قانون منوط به تحقق نتیجه است، قصد نتیجه یا علم به وقوع آن نیز باید محرز شود».
بنابراین در اینجا با توجه به اینکه راننده مسلوب الإختیار بوده و از قبل نیز خودش را برای انجام چنین عملی مست نکرده است؛ لذا نمی توان «قتل عمد» را به او نسبت داد. اثبات این موضوع و اینکه آیا راننده از قبل خودش را برای انجام چنین کاری مست کرده بود یا نه، هرچند بر عهده مدعی می باشد.
ولی با توجه به نیاز به تخصص و اطلاعات در این زمینه لازم است با همکاری و مشاوره وکلای مجرب موسسه حقوقی وکیل تاپ، خود را از اقداماتی که ممکن است به ضرر شما تمام شود برهانید.
بیشتر بخوانید: رضایت نامه تصادف رانندگی + نمونه متن آن
رانندگی در حالت مستی چه مجازاتی در پی خواهد داشت؟
مصرف مسکرات به تنهایی جرم می باشد، حال اگر شخصی در عین مست بودن اقدام به رانندگی با وسیله نقلیه نیز بکند، در این حالت مشمول مجازات مقرر در ماده ۷۱۸ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات خواهد شد.
این ماده مقرر می دارد:
«در مورد مواد فوق هرگاه راننده یا متصدی وسایل موتوری در موقع وقوع جرم مست بوده یا پروانه نداشته یا زیادتر از سرعت مقرر حرکت می‌کرده است یا آن که دستگاه موتوری را با وجود نقص و عیب مکانیکی مؤثر در تصادف به کار انداخته یا در محل‌هایی که برای عبور پیاده رو علامت مخصوص گذارده شده است، مراعات لازم ننماید و یا از محل‌هایی که عبور از آن ممنوع گردیده است رانندگی نموده، به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد فوق محکوم خواهد شد.
دادگاه می‌تواند علاوه بر مجازات فوق مرتکب را برای مدت یک تا پنج سال از حق رانندگی یا تصدی وسایل موتوری محروم نماید».
بنابراین خود رانندگی در حال مستی هم به طور مجزا یک تخلف محسوب شده و قابل مجازات است یعنی برای اینگونه افراد جریمه ای به مبلغ ۴۰۰ هزار تومان اعمال خواهد شد، ضمن اینکه ۲۰ نمره منفی نیز برای آنها لحاظ خواهد شد.
در چنین مواقعی اگر تصادف یا خسارتی ایجاد شود نیز به دلیل اینکه مستی راننده موجب بروز این حادثه ای شده باشد، می تواند مجازاتهای مختلفی را برای فرد به همراه داشته باشد؛ لذا قانونگذار در هر مورد، مجازات این افراد را تشدید کرده یعنی بیش از دو سوم مجازات مقرر در قانون را برای آنها در نظر گرفته است.
درصورت وقوع خسارت در تصادف ناشی از مستی راننده، پرداخت خسارت با چه کسی است؟
اگر وسیله نقلیه دارای بیمه نامه معتبر باشد، در این صورت پرداخت خسارت بر عهده شرکت بیمه خواهد بود.
بند «ب» ماده ۱۵ قانون بیمه وسایل نقلیه مصوب سال ۱۳۹۵ در این زمینه بیان می دارد:
«شرکت بیمه گر مکلف است در مورد رانندگی در حالت مستی یا استعمال مواد مخدر یا روانگردان موثر در وقوع حادثه که به تایید نیروی انتظامی، پزشکی قانونی یا دادگاه رسیده باشد، بدون هیچ شرط و اخذ تضمین خسارت زیان دیده را پرداخت کند و پس از آن می‌تواند به قائم مقامی زیان دیده از طریق مراجع قانونی برای بازیافت تمام یا بخشی از وجوه پرداخت شده به شخصی که موجب خسارت شده است مراجعه کند».
پس در درجه اول باید خسارت از طرف شرکت بیمه پرداخت شود سپس شرکت بیمه می تواند با دردست داشتن اسناد و مدارک مربوط به تخلف راننده به طرح شکایت از راننده بپردازد و در صورت اثبات تقصیر یا سوء نیت شخص راننده در دادگاه، نسبت به دریافت خسارت از وی اقدام نماید.
با توجه به اینکه شرکت های بیمه دارای وکیل در این زمینه می باشند، بهتر است در این موارد با همکاری و مشاوره وکلای موسسه حقوقی وکیل تاپ نسبت به پیگیری پرونده اقدام نمائید.
بیشتر بخوانید: پرداخت دیه در تصادف رانندگی بدون گواهینامه و بیمه نامه
فرار از صحنه تصادف چه مجازاتی درپی خواهد داشت؟
با توجه به ماده ۷۱۹ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات که بیان می دارد:
«هرگاه مصدوم احتیاج به کمک فوری داشته و راننده با وجود امکان رساندن مصدوم به مراکز درمانی و یا استمداد از مأمورین انتظامی از این کار خودداری کند و یا به منظور فرار از تعقیب محل حادثه را ترک و مصدوم را رها کند حسب مورد به بیش از دو سوم حداکثر مجازات مذکور در مواد ۲۱۷ (یعنی ۶ ماه تا ۳ سال حبس) و ۲۱۸ (یعنی ۲ ماه تا ۱ سال حبس) و ۲۱۹ (یعنی ۲ ماه تا ۶ ماه حبس) محکوم خواهد شد.
دادگاه نمی‌تواند در مورد این ماده إعمال کیفیت مخففه نماید» باید گفت در این حالت نیز قانون گذار تشدید مجازات را برای چنین فردی در نظر گرفته است ضمن اینکه چنین فردی مشمول تخفیف نیز نخواهد شد.
در اینجا با توجه به مجازات مقرر برای فرار از صحنه جرم و مقررات مقرر برای رانندگی در حالت مستی در صورتی که منجر به بروز تصادف شود:
- الف) اگر این تصادف منجر به قتل غیر عمدی بشود، طبق ماده ۷۱۴ بخش تعزیرات باید برای او مجازات ۶ ماه تا ۳ سال حبس را درنظر گرفت که البته با توجه به ماده ۷۱۸ تعزیرات دادگاه باید او را به بیش از دو سوم حداکثر مجازات محکوم کند؛ بنابراین محکومیت این فرد بیش از ۲ سال تا ۳ سال خواهد بود.
- ب) اگر این تصادف منجر به مرض جسمی یا دماغی شود که قابل علاج باشد یا منجر به مواردی شود که در ماده ۷۱۵ تعزیرات ذکر شده است، مرتکب به حبس از ۲ ماه تا ۱ سال محکوم خواهد شد، که طبق ماده ۷۱۸ چون راننده مست بوده باید دادگاه او را به بیش از ۸ ماه تا ۱ سال حبس محکوم کند.
- ج) اگر این تصادف منجر به نقص عضو دائم یا سایر موارد مذکور در ماده ۷۱۶ تعزیرات بشود، در این حالت مرتکب به حبس از ۲ ماه تا ۶ ماه محکوم خواهد شد که به دلیل مست بودن راننده، طبق ماده ۷۱۸ تعزیرات دادگاه باید او را به ۴ماه تا ۶ ماه حبس محکوم نماید.
- د) اگر هم این تصادف تنها منجر به صدمه بدنی شود، طبق ماده ۷۱۷ تعزیرات باید این فرد به حبس از ۱ ماه تا ۵ ماه محکوم شود، البته به دلیل مست بودن راننده باید طبق ماده ۷۱۸ تعزیرات باید دادگاه او را به ۲ ماه تا ۵ ماه حبس محکوم نماید.
نتیجه گیری
رانندگی در حالت مستی حتی اگر منجر به بروز هیچ تصادف یا خسارتی نشود، بازهم مشمول مجازات حدّی یعنی ۸۰ ضربه شلاق و اعمال جریمه نقدی ۴۰۰ هزار تومانی و إعمال ۲۰ نمره منفی برای چنین افرادی خواهد شد و در صورت بروز خسارت، با توجه به نوع خسارات وارده علاوه بر مجازات فوق، طبق ماده ۷۱۸ بخش تعزیرات می تواند مشمول مجازات حبس به بیش از دو سوم حبس مقرر در مواد ۷۱۴ تا ۷۱۷ قانون مجازات بخش تعزیرات نیز بشود.
آنچه که در مورد مجازات فرار از صحنه جرم ذکر شده است نیز همین مجازات (یعنی بیش از دو سوم مجازات مقرر) برای فرد در نظر گرفته شده است.
با توجه به مساوی بودن مجازات تصادف در حالت مستی و فرار از صحنه تصادف، به نظر می رسد که در این زمینه با نوعی خلأ قانونی مواجه هستیم؛ زیرا چگونه می توان فردی را که بخاطر مست بودن منجر به تصادف شده و خساراتی را أعم از قتل، نقص قابل جبران یا غیرقابل جبران و صدمه بدنی و… را پدید آورده است را مشمول همان مجازاتی دانست که چنین فردی به دلیل مست بودن منجر به همین خسارات شده و صحنه تصادف را ترک نیز نموده است.
زیرا در این حالت با ترک صحنه تصادف از نظر جریمه نقدی مشمول جریمه ۴۰۰ هزار تومانی نشده و ۲۰ نمره منفی نیز برای او لحاظ نخواهد شد چه بسا امکان اثبات اینکه این فرد در آن لحظه مست بوده نیز وجود نخواهد داشت و در نتیجه مشمول مجازات ۸۰ ضربه شلاق حدّی نیز نخواهد شد، بنابراین وجود چنین خلأ قانونی چه بسا افراد را ترغیب کند که درصورت مست بودن و بروز تصادف و خسارات، اقدام به فرار و ترک صحنه تصادف نمایند.
در پایان به دلیل پیچیدگی هایی که پرونده های تصادف به دلیل مست بودن راننده ممکن است داشته باشد، بهتر است با همکاری و مشاوره وکلای موسسه حقوقی وکیل تاپ نسبت به پیگیری پرونده در محاکم اقدام نمایید تا از نظر قانونی بتوانید از معافیت های قانونی موجود بهره مند شوید.
سوالات متداول
خیر، قتل از نوع «شبه عمد» خواهد بود، زیرا اصل براین است که این فرد دارای قصد قتل نبوده؛ لذا اگر کسی چنین ادعایی داشته باشد، باید بتواند آن را برای دادگاه ثابت کند.
بله، زیرا مصرف مسکرات در قانون مشمول ۸۰ ضربه شلاق خواهد بود. از نظر مالی نیز این فرد مشمول ۴۰۰ هزار تومان جریمه نقدی خواهد شد، ضمن اینکه ۲۰ نمره منفی نیز برای او در نظر گرفته خواهد شد.
در این حالت علاوه بر مجازاتهای مالی، حدی و… بسته به نوع و میزان خسارتی که به دیگران وارد شده است، راننده مشمول مجازات حبس به بیش از دو سوم مجازاتهای مقرر برای خسارت مربوطه خواهد شد.
خیر؛ زیرا در صورتی که راننده دارای بیمه نامه معتبر باشد، شرکت بیمه موظف به پرداخت خسارت خواهد بود و مست بودن راننده هیچ تأثیری در این موضوع نخواهد داشت.
بله، شرکت بیمه در هر صورتی موظف به پرداخت خسارت می باشد، لذا بعداً می تواند به راننده متخلف مراجعه کرده و با اثبات تخلف راننده، نسبت به دریافت خسارت از وی اقدام نماید.
مجازاتی که قانونگذار برای فرار از صحنه تصادف در نظر گرفته همان مجازات مقرر برای راننده مست می باشد، یعنی بسته به نوع خسارت وارده، به بیش از دو سوم مجازات مقرر در قانون محکوم خواهد شد.
سلام: به مجازات شرب خمر نیز محکوم می شوید که ۸۰ضربه شلاق می باشد ولی حبس نیز دارد.