لعان چیست و شرایط انجام آن

همواره از گذشته تاکنون اختلافات بین زن و شوهر وجود داشته و جز جدا نشدنی هر رابطه ای محسوب می شود. به طوری که حتی عنوان شده دعوا نمک زندگی است.

اما متاسفانه امروزه شاهد هستیم دعوای بین زن و شوهر از حد معمول و رایج آن خارج شده، شک و تردید تمام زندگی را فراگرفته است و حتی منجر به فحاشی و درگیری فیزیکی نیز بین طرفین شده است.

در حقوق ایران یکی از رایج ترین تفریق و جدایی بین زن و شوهر طلاق است اما ما در این مطلب قصد داریم با جدایی و تفریقی که کمتر به آن پرداخته شده است بپردازیم.

معنی لعان به شکل ساده

لعان در لغت به معنای راندن، لعنت و نفرین کردن است. لعان دارای احکام خاص و ویژگی است. به اصطلاح بدین معنی است که؛ مرد مدعی می شود که همسر خود دچار روابط نامشروع شده است (زنا کار است) یا فرزند متولد شده متعلق به او نمی باشد و به وسیله ارتباط نامشروع همسر خود با دیگری متولد شده است.

همچنین خانم نیز ادعاهای مطرح شده از سوی همسر خود را انکار نموده و یا در صورت متولد شدن فرزند آن را متعلق و ملحق به رابطه مشروع خود با همسر خود می نماید.

شرایط انجام لعان

لعان به دلیل آثار و احکامی که به دنبال دارد که بعضا هم جبران نشدنی است که به آن می پردازیم دارای شرایط خاص و ویژه ای است.

برای تحقق لعان و به تبع آن تفریق و جدایی، مرد پس از طرح دادخواست به طرفیت خانم با عنوان لعان، دادگاه پس از بررسی موضوع، مرد را سوگند می دهد.

به این نحو که مرد می بایست چهار بار سوگند یاد کند که:

به خدا سوگند می‌خورم که در ادعای خودم یعنی نسبت زنا و فرزند نامشروع، راستگو هستم و سپس مجدد سوگند می خورد که اگر ادعای دروغ و کذبی کرده باشم، خدا مرا لعنت کند.

پس از سوگند مرد، در صورتی که خانم همچنان بر ادعای خود یعنی عدم ارتباط نامشروع و یا وجود فرزند مشترک و الحاق آن به همسر خود اصرار و تاکید دارم او هم با عنوان به خدا سوگند می‌خورم که ادعای مرد دروغ است. و سپس مجدد سوگند می خورد که: اگر ادعای آن مرد درست باشد، خداوند مرا لعنت کند.

آثار و احکام وارد بر لعان

همانطور که گفتیم لعان دارای آثار خاص و ویژه ای است و به همین دلیل نیاز به تشریفات مراحل گفته شده می باشد.

یکی از مهم ترین و اصلی ترین آثار وارد بر انجام لعان، تفریق و جدایی بین زن و مرد و پایان دادن به رابطه زوجیت است.

درست است که مواردی از جمله طلاق و فسخ نکاح (در شرایط خاص) منجر به تفریق و جدایی بین زن و مرد می شود، ولی جدایی که به صورت لعان واقع شده باشد ابدی است.

یعنی حتی اگر طرفین بعدا از انجام لعان و جدایی از عمل انجام شده پشیمان شوند نمی توانند مجدد با یکدیگر ازدواج نمایند و مانع دایمی بین آقا و خانم ایجاد می شود.

آثار دیگر تحقق لعان در خصوص ارث است. درصورت تحقق لعان دیگر زوجین از یکدیگر ارث نمی برند و همچنین در صورتی که موضوع لعان سلب فرزند باشد، یعنی پدر مدعی باشد که فرزند متولد شده متعلق به او نیست در این صورت و تحقق لعان، علاوه بر این که خانم و آقا از یکدیگر ارث نمی برند، فرزند متولد شده نیز از مرد و همچنین مرد از فرزند متولد شده ارث نمی برند. البته که فرزند در هر صورت از مادر خود ارث می برد.

لعان در وضعیت کنونی

حکم لعان، ریشه در فقه و شریعت ما داشته است که در قانون مدنی بخش خانواده نیز تاکید شده است.

اما از آنجایی که با پیشرفت جامعه بشری و همچنین پیدایش و گسترش تکنولوژی که همواره مسیر جدیدی را به جهت حل مشکلات و ارائه خدمات نسبت به گذشته به افراد ارائه داده است حکم به لعان را امروزه مطابق با فقه و قانون مدنی که مدت زمان بسیار زیادی از تصویب آن گذشته است کمی با مشکل روبرو می کند.

در صورتی حکم به لعان می شود که هیچ مدارک و شواهدی در خصوص خیانت خانم به همسر خود و برقراری رابطه جنسی با مرد دیگر یا ادعای عدم الحاق فرزند متولد شده به مرد وجود نداشته باشد.

حال امروزه که پزشکی قانونی نقش بسزایی در ثبوت و بطلان بسیاری از دعاوی دارد می تواند به طرفین کمک های شایانی نماید.

برای مثال در صورتی که مرد مدعی باشد فرزند متولد شده متعلق به او نمی باشد با انجام آزمایش DNA این موضوع به راحتی قابل تشخیص می باشد. البته لازم به ذکر است مرد می تواند جدای از لعان همسر خود، دعوای نفی نسب را نیز طرح نماید.

بدین صورت که حداکثر ظرف دو ماه از تاریخ اطلاع یافتن از عدم تعلق فرزند متولد شده به خود و طرح دعوا و اثبات این موضوع و حکم دادگاه در این خصوص فرزند متولد شده به مرد ملحق نمی شود.

نسبت دادن زنا به همسر

نکته دیگر در خصوص نسبت دادن رابطه نامشروع (زنا) به خانم بدون داشتن مدارک و دلایلی که بتواند ادعای خود را اثبات نماید یک جرم محسوب شده و درصورت شکایت خانم از این موضوع به ۸۰ ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

مگر اینکه نسبت دادن همراه با لعان باشد که در این صورت علاوه بر طی تشریفات و آثار بیان شده، دیگر خانم به جهت این نسبت دادن نمی تواند از آقا شکایت نماید و خواستار مجازات ۸۰ ضربه شلاق باشد، حتی اگر ادعای مرد مبنی بر زنا بدون دلایل و مدارک باشد.

حال اگر دعوای نفی نسب ثابت شود می تواند دلیلی مبنی بر صحت ادعای مرد مبنی رابطه نامشروع همسر خود باشد و بدین جهت علیه همسر خود شکایتی تحت عنوان زنای محصنه مطرح نماید.

نتیجه گیری

پس از بیان مطالب فوق و به عنوان نتیجه گیری از آنچه که گفته شد باید گفت که لعان یکی از انواع تفریق و جدایی بین زن و مرد است که دارای تشریفات خاصی است و به موجب آن زن و مرد به طور دایمی بر یکدیگر حرام می شوند.

لعان هم به جهت ادعای مرد در خصوص ارتباط نامشروع خانم با دیگری محقق می شود و هم در صورت متولد شدن فرزند و اعتقاد مرد بر اینکه طفل متولد شده متعلق به او نمی باشد.

سوالات رایج