شاید بارها از طریق رسانه ها٬ اخبار و مشاوره با وکیل نام سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی به گوشتان خورده باشد برای مثال تعدادی کالای قاچاق کشف شده در اختیار سازمان قرار گرفت و به دنبال آن این سوال در ذهنتان مطرح شود که منظور از این سازمان دقیقا چیست؟

آیا فقط وظیفه کشف و جمع آوری کالا های قاچاق را بر عهده دارد و یا به وظایف دیگری نیز می پردازد؟ و یا اینکه پس از ضبط این اموال، سرنوشتشان چه می شود؟ آیا به مزایده گذاشته می شوند؟ و…
در این گفتار ما بر آنیم تا مختصری شما را با این سازمان و پیشینه آن و همچنین نحوه عملکرد و وظایف آن آشنا سازیم.قبل از پرداختن به سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی که از این به بعد به آن سازمان می گوییم لازم است تا توضیحی در خصوص این اموال  ارائه نماییم.
منظور از این اموال ، کالاها و اموالی است که به موجب قانون، به تصرف، تملک، توقیف یا مدیریت دولت در می‌آید. از قبیل کالاهایی که از طریق قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز توقیف می شود و یا اموال و کالا هایی که به موجب احکام قضایی ضبط و مصادره می شود. همچنین اموال بلاصاحب یا صاحب متواری و موارد دیگری که در ادامه به تفصیل، به آنها خواهیم پرداخت.
در قوانین گذشته و در  مشاوره حقوقی وظیفه جمع آوری و تعیین تکلیف در خصوص این اموال و کالا ها بر عهده گمرک قرار داشت ولی پس از آن، کمیته ای متشکل از نمایندگان بنیاد مستضعفان، جهاد سازندگی، بنیاد مسکن و دادستانی کل کشور این وظیفه را انجام می دادند.
تا اینکه با تصویب قانون تأسیس سازمان جمع‌آوری، نگهداری، اداره و فروش اموال تملیکی در تاریخ ۱۳۷۰/۱۰/۲۴ در سال ۱۳۷۱ سازمان، تشکیل گردید.این قانون دارای چهل و پنج ماده و چند تبصره می باشد که در ادامه به شرح و تفسیر مواد آن می پردازیم.

اموال تملیکی شامل چه مواردی است؟

به موجب ماده (۱) قانون تأسیس سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی و اساسنامه آن، موارد زیر در زمره این اموال بوده و نگهداری و اداره و فروش آن ها بر عهده سازمان مزبور می باشد:

• کالاهای دولتی و غیردولتی متروکه و قاچاق قطعی شده.
•  کالاهای قاچاق‌ بلاصاحب و صاحب متواری
• اموال و حقوق مالی که بر اثر احکام مراجع قضایی و یا اداری و صنفی به طرق مختلف از قبیل ضبط، مصادره، استرداد، تملیک، جریمه و تعزیر مالی، صلح، هبه به تملک دولت درآمده
•  اموالی که در راستای اجرای اصل چهل و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و سایر قوانین به تملک یا تصرف دولت در آمده.
• کلیه اموال و حقوق مالی که تحت سرپرستی، توقیف و یا مدیریت دولتی درآمده و یا به هر نحو به تصرف دولت درمی‌آید.

نکته: مقصود از کالاهای متروکه کالاهایی می‌باشد که شرکت‌های تجاری تولیدی و یا بازرگانان، وارد کشور ‌می کنند ولی به دلایلی نتوانند آن کالا را ترخیص کنند. این کالا در انبار گمرک باقی می‌ماند و بعد از گذشت حدود ۴ماه به کالای متروکه تبدیل می‌شود.

مفاد اصل چهل و نهم قانون اساسی

این اصل که در مطالب پیشین از آن نام برده شد، مقرر می دارد: دولت موظف است ثروت های ناشی از ربا, رشوه, غصب, سرقت, قمار, اختلاس، سوء استفاده از موقوفات، سوءاستفاده از مقاطعه کاریها و معاملات دولتی، فروش زمین های موات و مباحات اصلی، دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیر مشروع را اخذ و به صاحب حق رد کند و در صورت معلوم نبودن او به بیت المال تسلیم نماید..

همانطور که اشاره شد مطابق این اصل، ثروت های ناشی از ارتکاب جرایمی نظیر رشوه، قمار، ربا و … می‌بایست توسط سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی، اداره و تعیین تکلیف شود.برای اطلاع بیشتر در ارتباط با این اصل با وکیل آنلاین در ارتباط باشید.

ارکان سازمان جمع آوری و فروش اموال تملیکی

‌ماده ۱۱ – ارکان سازمان به شرح زیر است:

• مجمع عمومی
• مدیر عامل
•  هیأت مدیره
• حسابرس
• هیأت عالی نظارت
• مجمع عمومی

سازمان اموال تملیکی زیر نظر کجاست

مطابق مواد ۸، ۹، ۱۰ قانون گفته شده، سازمان باید حداکثر ظرف یک سال از تاریخ تحویل یا ضبط اموال تملیکی، نسبت به فروش آن ها اقدام نماید. البته این مدت می تواند با تصویب‌مجمع عمومی تا یک سال دیگر تمدید شود.
البته در خصوص اموال و اجناسی که از نفائس ملی ‌باشد و یا دارای ارزشهای ویژه بوده و یا نشان‌دهنده هنر ملی در زمانهای مختلف باشد. همچنین آثار هنری دیگری که جزء نفائس باشد با ذکر‌مشخصات کامل در هر مورد برای حفظ و نگهداری به دستگاه اجرایی ذیربط تحویل می‌گردد.

مبلغ حاصل فروش این اموال را سازمان مکلف است پس از احتساب ۱۰% در مورد اموال منقول و ۵% در مورد ‌اموال غیر منقول بابت کارمزد فروش، حسب مورد به حسابهای درآمد عمومی کشور واریز نماید، ۱۰% و ۵% مذکور نیز به حساب تمرکز درآمد سازمان در‌خزانه واریز خواهد شد.

سازمان موظف است برای اموال هر شخص حقیقی یا حقوقی که به موجب این قانون در اختیار می‌گیرد حساب معین جداگانه‌ای ‌نگهداری کرده و پس از تعیین تکلیف و قطعیت حکم به نفع دولت، سود خالص یا زیان حاصل از اداره و بهره‌برداری هر مورد را در دفاتر سازمان در‌حسابی تحت عنوان «‌ذخیره اداره و بهره‌برداری اموال» ثبت نموده و در پایان هر سال مالی، مانده بستانکار حساب مذکور را به حساب درآمد عمومی کشور‌ واریز کند.

سرنوشت اموال تملیکی پس از جمع آوری

کالاهایی که به سازمان سپرده می شود بر طبق مقررات، یا نباید فروخته شوند و یا در چارچوب ضوابط و قانون معدوم شوند.. اگر کالاهای مربوطه کالاهایی مانند اسلحه و تسلیحات و مهمات باشد، تحویل نهادهای ذیربط مانند وزارت دفاع داده می‌شود. چنانچه مواد دارویی و غذایی باشد تحت نظر وزارت بهداشت تعیین تکلیف می‌شود.

کالاهایی که مربوط به وزارت کشاورزی است مثل بذر توسط وزارت جهاد کشاورزی در خصوص اش تصمیم گیری می شود. کالاهای فرهنگی هم تسلیم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌شود.روند فروش یا از طریق مزایده صورت می گیرد و یا مناقصه. به این صورت که ابتدا فراخوان جهت فروش از طریق مزایده داده می شود. چنانچه کالاهایی به فروش نروند و در انبار بماند از طریق مناقصه به فروش می رسند.

سایت اموال تملیکی در ایران

نشانی سایت اموال تملیکی در ایران به صورت زیر می‌باشد: https://www.amvaltamliky.ir. این سایت به عنوان منبع اصلی برای دسترسی به اطلاعات مرتبط با اموال مربوط تملیکی و دارایی‌های دولتی در ایران شناخته می‌شود.

شهروندان، رسانه‌ها و محققان می‌توانند از این سایت برای مشاهده و بررسی اطلاعات مالی و مدیریت اموال دولتی استفاده کنند. این سایت با ارائه اطلاعات شفاف و دقیق در زمینه اموال تملیکی به شفافیت مدیریت اموال دولتی کمک می‌کند.