پرسش و پاسخ سوالات حقوقی خانواده

مطابق با آمار های رسمی ارائه شده ، ورودی پرونده به مراجع دادگستری رقمی نزدیک به هفت میلیون پرونده می باشد.

آماری که بنابر رویه ی موجود و گواه کارشناسان، درصد قابل توجهی از آن را دعاوی مربوط به امور خانواده اختصاص داده است.

این موضوع به همین مورد ختم نمی شود، چرا که بسیاری از مطالب و محتواهای حقوقی، و همچنین بسیاری از مشاوره های حقوقی به موجب درخواست و سوالات بی شمار مردم به این حوزه مربوط می باشد.

در این نوشتار قصد داریم به بیست سوال پر تکرار و کاربردی در حوزه حقوق خانواده بپردازیم.

۱-مهریه عندالمطالبه با عندالاستطاعه چه تفاوتی دارد؟

مهریه مالی است که به موجب آن مرد در هنگام عقد متعهد به پرداخت آن به همسر خود می شود که می تواند هر نوع مالی باشد مشروط بر اینکه مالیات (ارزش اقتصادی) داشته باشد.

اما منظور از مهریه عندالمطالبه، مهریه ای است که خانم هر وقت بخواهد می تواند از آقا درخواست نماید (همانند چک روز) و آقا مکلف به پرداخت می باشد. اما مهریه عندالاستطاعه مهریه ای است که در صورتی آقا مکلف به پرداخت آن می باشد که دارای تمکن و وضعیت مالی مناسب باشد.

همچنین در مهریه عند المطالبه خانم این حق را دارا می باشد که تا زمانی که مهریه به وی پرداخته نشود از ایفای وظایف خود در برابر آقا خودداری نماید.

(برای مثال برقراری رابطه جنسی، سکونت در منزل مشترک و…)

۲-مرد تا چه میزان مکلف به پرداخت مهریه می باشد؟

اگر مرد از توانایی و تمکن مالی مناسبی برخوردار بوده باشد، مکلف به پرداخت تمام مبلغ مهریه می باشد و صحبتی از میزان و سقف در پرداخت مهریه نخواهد بود.

اما اگر توانایی و تمکن مالی نداشته باشد، مطابق با قانون نحوه اجرای محکومیت مالی، تا سقف ۱۱۰ سکه تمام آزادی مسئولیت خواهد داشت.

۳- آیا در دوران نامزدی مهریه به خانم تعلق می گیرد؟

نامزدی به دوران شناخت و رضایت خانم به ازدواج تا پیش از عقد گفته می شود.

که در این خصوص باید بیان داشت که ، تا پیش از وقوع و ثبت نکاح، هیچ اثر مالی و غیر مالی برای طرفین به وجود نخواهد آمد.

۴-نحوه احتساب مهریه وجه رایج به چه صورت خواهد بود؟

با توجه به نوسانات و تورم موجود، اگر مهریه وجه رایج باشد، بر اساس سال عقد و شاخص تورم که توسط بانک مرکزی تعیین می شود مهریه محاسبه خواهد شد.

(با مراجعه به سایت مرکز ارتباط مردمی قوه قضاییه به راحتی به نرخ روز حساب می شود)

این نکته را نیز باید توجه کرد که اگر آقا فوت نموده باشد و مهریه وجه رایج باشد، از سال عقد تا فوت آقا مهریه به نرخ روز حساب شده و از اموال به جای مانده قابل وصول خواهد بود.

۵-از چه طریقی می توان برای وصول مهریه اقدام نمود؟

مطابق با آخرین قوانین موجود در این باره، خانم می بایست ابتدا با مراجعه به ادارات ثبت، خواستار صدور اجرایه شود.

اما این نکته را باید در نظر گرفت که در صورتی از طریق ادارات ثبت می توان نتیجه گرفت که از آقا اموالی موجود باشد اگر مالی برای توقیف و فروش از محل آن وجود نداشته باشد می بایست به دادگاه مراجعه و اقدام به ثبت دادخواست و طرح دعوا نماید.

۶-چه دادگاهی به این دعاوی رسیدگی می کند؟

مطابق با قانون حمایت از خانواده، خانم می تواند در دادگاه خانواده محل سکونت خود، محل وقوع عقد نکاح و محل سکونت آقا طرح دعوا نماید. البته اگر موضوع مهریه یک مال غیر منقول باشد (زمین،ملک و…) می بایست به دادگاه خانواده شهر محل وقوع مال غیر منقول مراجعه و در آنجا طرح دعوا نماید.

البته جدای از رجوع به دادگاه های یاد شده، می تواند اقدام به طرح دعوا از طریق دفاتر خدمات قضایی نماید.

۷-هزینه دادرسی بری ثبت دادخواست مهریه چه میزان است؟

هزینه خدمات و هزینه دادرسی همه ساله بر اساس شاخص تورم تعیین می شود که میزان آن در دعاوی مختلف، متفاوت است.

از آنجا که دعوای مطالبه مهریه یک دعوای مالی محسوب می شود، اگر ارزش خواسته تا دویست میلیون ریال باشد دونیم درصد و بیش از دویست میلیون ریال سه نیم درصد باید هزینه دادرسی پرداخت نماید.

اما قانون این حق را برای افراد فاقد تکمن مالی به وجود آورده است که درصورت اثبات این امر برای دادگاه؛ از پرداخت هزینه دادرسی، حق‌الزحمه کارشناسی، حق‌الزحمه داوری و سایر هزینه‌ها معاف یا پرداخت آنها را به زمان اجرای حکم موکول کند.

همچنین در موارد ضروری به درخواست خانم امکان تعیین وکیل معاضدتی نیز از سوی دادگاه می باشد.

۸-در چه صورتی می توان بدون رضایت آقا طلاق گرفت؟

خانم می تواند پیش از عقد یا حتی پس از آن به موجب وکالتی ازسوی آقا (اصطلاح عامه، حق طلاق)، از این حق و اختیار برخوردار باشد که بدون رضایت آقا در هر زمان اقدام به طلاق نماید.

اما اغلب خانم ها از این حق بهره مند نمی باشند.

در این صورت مطابق با شروطی ضمن عقدی که پیش از جاری شدن نکاح توسط هریک از زوجین امضا می شود و اثبات نقض و عدم پایبندی به آن توسط خانم در دادگاه، حکم به صدور طلاق صادر خواهد شد.

(برای مثال ترک بدون علت زندگی ، اعتیاد و…)

جدای از دو مورد بیان شده، درصورت اثبات این موضوع توسط خانم در دادگاه، که ادامه ی زندگی برای خانم دارای مشقت و سختی فراوان است حکم به صدور طلاق صادر خواهد شد.(برای مثال مورد ضرب و شتم خانم ، و سو رفتار آقا، ابتلا به بیماری های صعب العلاج و…)

بیشتر بخوانید: تفاوت حق طلاق و وکالت در طلاق

۹-سریع ترن راه طلاق کدام است؟

اگر خانم از آقا وکالت در طلاق داشته باشد در این مورد طلاق راحت تر و سریع تر از سایر موارد محقق خواهد شد. در غیر این صورت و برای جدایی سریع و بدون دردسر چاره ای جز طلاق توافقی نمی باشد.

چرا که اثبات و مراحل قانونی موارد گفته شده در مورد قبلی بسیار زمان بر و البته سخت و دشوار می باشد.

۱۰- گرفتن مهریه یا گرفتن حق طلاق؟

با توجه به وضعیت اقتصادی که بر کشور حاکم شده و سیاست قوه قضاییه مبنی بر اینکه تا حد امکان از حبس محکومان مهریه جلوگیری شود، در صورتی که مرد توانایی مالی پرداخت مهریه نداشته باشد ، حبس نشده و اقدام به تعیین اقساط ولو به صورت طولانی و بلند مدت برای پرداخت تعیین می شود.

اما خانم می تواند با رضایت آقا، در ابتدا عقد یا پس از آن ، در قبال عدم پرداخت مهریه، حق طلاق را دریافت نماید.

۱۱-منظور از شرط تنصیف دارایی چیست؟

در شروط ضمن عقد، بندی وجود دارد که در صورت قبول و امضای آقا، برای آقا تعهدی ایجاد می نماید تا در صورتی که بدون دلیل موجه و البته ناشی از تخلفات خانم از وظایف زناشویی نباشد، اقدام به طلاق همسر خود نماید می بایست نصف دارای خود را که پس از عقد به دست آورده است به خانم پرداخت نماید.

۱۲-آیا مرد می تواند مانع از اشتغال همسر خود شود؟

اگر شغلی که خانم به آن اشتغال دارد ،پایین تر از شاٌن و جایگاه آقا محسوب شود، اقا این حق را دارد تا مانع اشتغال خانم شود. تشخیص این موضوع که شغل خانم خلاف شان و جایگاه آقا می باشد یا نه با دادگاه خانواده رسیدگی کننده به موضوع می باشد.

۱۳-منظور از فسخ نکاح چیست؟

اگر هریک از مرد یا زن مبتلا به بیماری که در قانون مدنی به آن تصریح شده است بشود(جنون،ناتوانی جنسی و…) طرف مقابل می تواند اقدم به فسخ نکاح نماید که با طلاق متفاوت است.

همچنین اگر آقا قبل از نکاح خانم را فریب دهد وبا وی ازدواج نماید، جدای از وصف کیفری موضوع، خانم با اثبات این امر می تواند اقدام به فسخ نکاح نماید.

۱۴-استرداد جهیزیه چگونه است؟

یکی دعاوی هنگام طلاق و مطالبه مهریه از جانب خانم مطرح می شود، دعاوی استرداد جهیزیه است.

به طور کلی خانم در دو صورت می توانند در این دعوا پیروز و حکم استرداد جهیزیه را دریافت نماید .یک؛ رسید خرید اموال و دیگری تهیه لیستی از اموال جهیزیه از سوی خانم که به امضای دو شاهد رسیده باشد.

۱۵-حضانت اطفال پس از طلاق با کیست؟

مطابق با قوانین فعلی ، طفل چه پسر چه دختر تا هفت سالگی با مادر خواهد بود و بعد از آن درصورت اختلاف توسط دادگاه تعیین خواهد شد.

این نکته را باید مد نظر داشت که در حضانت، مصلحت طفل ملاک است، ممکن است مادر به تشخیص دادگاه حتی قبل از هفت سالگی هم صلاحیت نگه داری طفل را نداشته باشد که در این صورت با پدر خواهد بود.

۱۶-حضانت اطفال درصورت فوت پدر با کیست؟

مطابق با قانون حمایت خانواده طفل، چه پسر و چه دختر با هر سنی پس از فوت پدر ، با مادر خواهد بود و جدی پدری حقی در این باره ندارد مگر اینکه به تشخیص دادگاه صلاحیت نگه داری را نداشته باشد.

۱۷-آیا ازدواج مجدد خانم موجب سلب حضانت فرزند خواهد شد؟

ازدواج مجدد خانم هیچ منافات و ارتباطی با حضانت فرزند ندارد مگر اینکه به تقاضای پدر طفل و تشخیص دادگاه، خانم توانایی نگه داری از فرزند را نداشته باشد.

بیشتر بخوانید: ازدواج مجدد بعد از طلاق

۱۸-در چه صورت می توان بعد از طلاق ، طفل را بدون اجازه پدر از کشور خارج کرد؟

درصورت اثبات این موضوع در دادگاه که، خروج او از کشور به صلاح و مصلحت او می باشد و با در نظر گرفتن حق ملاقات و گرفتن تضمین و تامین به جهت بازگرداندن طفل ، امکان پذیر خواهد بود.

۱۹-آیا درصورت فوت مرد و ازدواج مجدد خانم، بازهم امکان برخورداری از حقوق و مستمری همسر سابق وجود دارد؟

ازدواج مجدد خانم مانع برخورداری از حقوق و مستمری همسر سابق نمی باشد، و در صورت فوت همسر دوم ، از مستمری که میزان بیشتری دارد برخوردار می شود (یعنی بین مستمری همسر اول و دوم، هرکدام بیشتر بود، از همان بهره می برد، نه از هردو)

۲۰-در چه مواردی ثبت نکاح موقت الزامی است؟

در مواردی که خانم باردار باشد، در قالب شروط ضمن عقد، و یا با توافق زوجین در این خصوص، ثبت ازدواج موقت ضروری خواهد بود و درصورت عدم ثبت آن، فقط مرد به حبس (سه تا شش ماه) یا جزای نقدی (بیش از هشتاد میلیون یال تا یکصد و هشتاد میلیون ریال محکوم خواهد شد.