مادامی که دختر و پسر با حمایت مادی و معنوی خانواده شان تصمیم بر تشکیل زندگی مشترک می گیرند، صرفاً تشکیل این نهاد مقدس در قوانین جاریه کشور را نباید به مثابه یک توافق قراردادی و بعضاً مالی بپندارند.
بلکه ازدواج مشتمل بر حقوق و تکالیفی است که از بدو انعقاد عقد نکاح ایجاد می شود و حتی بعد از اتمام این رابطه ممکن است تعهدات و حقوقی برای یکی از طرفین یا هر دو طرف به همراه داشته باشد، پس آگاهی و دانستن اینکه دختر و پسر با چه حقوق و تکالیفی رو به رو هستند امری اجتناب ناپذیر می باشد.
شواهد و مدارک اثبات کرده است که ناآگاهی نسبت به حقوق و تکالیفی که قانون و شرع بر زن و مرد اعمال کرده، درصد عمده ای از اختلافات مطروحه در محاکم را شامل می شود که یکی از این حقوق و تکالیف حق تمکین برای مرد و تکلیف به تمکین از سوی زن می باشد.
تمکین حق قانونی مرد است
بله تمکین حقی برای مرد است که در صورت رعایت و بودن شرایطی مرد می تواند حق قانونی تمکین از سوی زن را درخواست کند و در مقابل تمکین تعهد و تکلیفی قانونی و شرعی بر عهده زن است و زن نمی تواند بدون توجیه قانونی از این تکلیف سرباز زند و اگر این چنین کند، برخی از حقوق قانونی ایشان سلب می گردد.
پس آگاهی نسبت به اینکه در چه شرایطی مرد می تواند حق تمکین را مطالبه کند و در چه شرایطی زن می تواند از این حق به حکم قانون سرباز زند را باید بشناسیم، و اینکه بشناسیم تمکین به چه اقسامی تقسیم می شود.
- اگر زن بدون هیچ توجیهی بر اعلام درخواست تمکین از سوی مرد، استنکاف کرد، تکلیف چیست و چه ضمانت اجرای قانونی پیش بینی شده است؟
- تاثیر تمکین در دوران عقد بر مهریه چیست؟
- آیا اول باید مهریه را پرداخت کرد بعد در خواست تمکین نمود یا نیازی به پرداخت مهریه نیست؟
همه اینها پرسش هایی است که ذهن بخش عمده ای جوانانی که در شرف ازدواج هستند، یا اینکه ازدواج کردند در دوران عقد هستند را درگیر کرده است و در این نوشتار تلاش می کنیم آگاهی نسبی در این خصوص ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: تمکین در دوران نامزدی و نمونه دادخواست تمکین
تعریف تمکین و اقسام آن
همانطور که در ابتدای بحث گفته شد، تمکین از جهتی برای زن تکلیف و از جهتی برای مرد حق محسوب می شود که به معنای این است که پس از تحقق عقد نکاح زن به حکم شرع و قانون ملزم به اطاعت از فرامین مرد، سکونت در منزل منتخب شوهر و در نهایت انجام روابط زناشویی با شوهر است که در مجموع به دو قسم تمکین عام و خاص تقسیم می شود.
تمکین عام: تمکین عام به معنای پذیرش ریاست مرد بر کانون زندگی مشترک است که اموری از جمله سکونت زن در منزل تعیینی شوهر، عدم اشتغال زن به مشاغلی منافی با مصالح خانوادگی، ممانعت از ادامه تحصیل و … می باشد.
البته مشروط بر اینکه مرد در سند ازدواج یا در سند رسمی جداگانه دیگری، حق تعیین منزل، اجازه اشتغال و تحصیل را به زن اعطاء ننموده باشد.
تمکین خاص: به معنای آمادگی زن برای برقراری رابطه زناشویی با مرد را گویند که البته اگر برای زن موانعی از قبیل بیماری یا حق حبس بر مهریه (در ادامه تشریح خواهد شد) ایجاد شود، زن الزامی به تمکین خاص و حتی عام (در حق حبس مهریه) به مرد را ندارد.
بیشتر بخوانید: الزام به تمکین یعنی چه و نمونه دادخواست آن
حق حبس مهریه یعنی چه؟
پس از ازدواج به حکم قانون، زن نسبت به مهریه خود حق حبس دارد به این مفهوم که زن می تواند تمکین خود به مرد را مشروط به پرداخت تمامی مهریه کند و تا زمانی که مهریه پرداخت نشود، زن تکلیفی بر تمکین به همسرش ندارد و از تمامی حقوق قانونی عقد ازدواج در دوران عقد بهره مند می شود البته مشروط بر شرایط زیر؛
- حق حبس تنها برای زن ایجاد می شود و تا زمانی که زن به خواست خود از این حق صرفنظر نکرده است، می تواند از آن استفاده کند و حق حبسی در مقابل برای مرد نسبت به تمکین ایجاد نمی شود بدین طریق که مرد حق حبس تمکین داشته باشد تا زمانی که زن تمکین نکرده است، مهریه اش را پرداخت نکند.
- اصل بر این است که مرد توان پرداخت تمام مهریه زن خود را دارد و حتی اگر مرد اعسار و ناتوانی مالی خود در پرداخت یک جای مهریه را اثبات کند، حق حبس زن نسبت به مهریه از بین نمی رود.
- مهریه زن باید حال و عندالمطالبه باشد تا بتواند از حق حبس استفاده کند و اگر مؤجل (برای زمان مشخصی در آینده تعیین شده باشد) و یا عندالاستطاعه باشد، زن نمی تواند از حق حبس خود استفاده کند؛ البته اگر زن و مرد بعد از ازدواج باهم توافق کنند که مهریه رو اقساطی پرداخت شود، حق حبس زن از بین می رود مگر اینکه اقساطی شدن مهریه به حکم قانون ناشی از تقاضای اعسار مرد باشد.
- حتی اگر زن بخشی از مهریه اش رو گرفته باشد یا بگیرد، این موجبی بر از بین رفتن حق حبس زن نمی شود؛ مگر اینکه توافق کرده باشند اقساطی پرداخت شود که حکم قسمت قبلی اجرا می شود.
- در دوران اعمال حق حبس مهریه از سوی زن، به حکم قانون زن تکلیفی به تمکین عام یا خاص به همسرش را ندارد ولی اگر حتی یک مرتبه به همسرش تمکین خاص کرده باشد، دیگر نمی تواند از حق حبس مهریه استفاده کند حتی اگر مدعی این باشد که نمی دانسته حق حبس برای مهریه اش داشته است اما تمکین عام موجب از بین رفتن حق حبس نمی شود.
- اگر زن در دوران عقد از حق حبس مهریه اش استفاده کند، از دریافت نفقه محروم نمی شود چون به حکم قانون به مرد تمکین نکرده است و حتی در صورتی که مرد نفقه اش را پرداخت نکند، مسیر طرح دعوای مطالبه نفقه معوقه و حال و حتی طرح شکایت ترک انفاق برای زن نسبت به نفقه جاریه فراهم است.
پس حق حبس یکی از طرقی است که زن می تواند به آن متوسل شود تا به همسرش تمکین نکند.
بیشتر بخوانید: تمکین و نفقه چه فرقی دارند؟
حتی یک بار تمکین حق حبس را از بین خواهد برد
ممکن است این سؤال در حال حاضر برای شما ایجاد شده باشد که ما نمی دانستیم که حق حبس مهریه داریم، و با همسرم رابطه زناشویی برقرار کرده ام، حالا تکلیف چیه و اینکه در دوران عقد هستیم و من در خونه پدرم ساکن هستم آیا شوهرم می تونه یه خونه بگیره و به من بگه باید بیای تو این خونه؟
اگر شما پیش از اینکه از حق حبس مهریه استفاده کرده باشید و اینکه ندانسته اقدام به ایجاد روابط زناشویی کرده اید، دیگر نمی توانید به حق حبس متوسل شوید و اگر همسرتان منزلی تهیه نمود و درخواست تمکین شما را داشت، حتی اگر در دوران عقد بوده باشید، مکلف به تبعیت از ایشان می باشید و اگر سرباز زنید، ایشان می تواند الزام شما را از دادگاه بخواهد و ممکن است ضمانت اجراهای حقوقی (در ادامه مطلب به آن اشاره خواهد شد) برای شما به وجود آید.
پرداخت نفقه و مهریه در دوران عقد
مسائل حقوق خانواده همچون زنجیری است که تمامی موضوعات آن به یکدیگر متصل می باشد که بخشی از این زنجیره در این نوشتار مورد بحث می گیرد که دو قلاب این زنجیره را نفقه و مهریه می باشند.
در دوران عقد هم مهریه و هم نفقه بر عهده مرد می باشد و این برداشت که میان عموم خانواده های ایرانی جاری است که دختر تا زمانی که در خانه پدرش است، مرد تکلیفی به پرداخت نفقه ندارد بلکه زمانی که عقد ازدواج منعقد می شود، تمامی تکالیف و حقوق قانونی و شرعی بر دختر و پسر حمل می گردد.
این دو قلاب زنجیره را با امساک از سایر قلاب های زنجیره تشریح می کنیم.
پیش شرط پرداخت نفقه، تمکین زن به شوهرش است حتی در دوران عقد مگر اینکه زن از حق حبس خود استفاده کند و یا مرد الزامات اساسی تمکین زن از جمله تهیه مسکن و اثاثیه منزل را فراهم نکرده باشد.
- بعضاً پرسیده می شود که اگر پسر، دختر را دعوت کند که در منزل پدر پسر زندگی مشترک خود را آغاز کنند، تکلیف چیست؟
تأمین نفقه زن بر عهده مرد است و تهیه مسکن و اثاثیه آن نیز بر عهده مرد است.
پس تأمین مسکن جداگانه از جمله تکالیفی است که مرد باید انجام دهد و نمی تواند مدعی این شود که منزل پدری را برای آغاز زندگی مشترک در نظر دارد و اگر دختر تمکین نکند، دیگری حقی بر نفقه خود ندارد.
رابطه تمکین و نفقه رابطه ای مستقیم است اما در دوران عقد که دختر در منزل پدرش سکونت دارد، نفقه دختر بر عهده شوهرش است نه پدر دختر اما اگر دختر به شوهرش بدون داشتن حق قانونی (مثل حق حبس مهریه) تمکین نکند، پسر باید ابتدا الزام به تمکین همسرش را درخواست کند و اگر همچنان زن تمکین نکرد، دیگر حقی بر مطالبه نفقه نخواهد داشت.
- نسبت به مهریه که برخی این پرسش در ذهنشان پدیدار گشته که اگر در دوران عقد الزام به تمکین دختر را بگیریم اما دختر تمکین نکند و ناشزه شود، مهریه به او تعلق می گیرد یا نه؟
پاسخ مثبت است یعنی مهریه دختر ارتباط مستقیمی با تحقق عقد نکاح و صحت آن دارد و حتی اگر دختر که در دوران عقد است، ناشزه شناخته شود، می تواند نسبت به مطالبه مهریه اش اقدام کند.
ضمانت اجرا و نتیجه عدم تمکین در دوران عقد
- همانطور که در بحث قبلی پرداخته شد، اگر دختر به شوهرش تمکین نکند و به حکم دادگاه ناشزه شناخته شود، چه ضمانت اجرایی برای دختر ایجاد می شود؟
اولین ضمانت اجرایی که در ارتباط مستقیم با تمکین زن است، نفقه می باشد.
اگر نشوز زن در دادگاه اثبات شود، زن تا زمانی که به شوهرش تمکین نکرده است، حق مطالبه نفقه را ندارد اما نفقه گذشته که به پیش از صدور تاریخ رأی الزام به تمکین بر می گردد، قابل مطالبه است.
دومین ضمانت اجرای عدم تمکین دختر در دوران عقد، صدور مجوز بر ازدواج مجدد مرد است.
یکی از شروطی که زن به موجب نقض آن از طرف مرد حق طلاق پیدا می کند، ازدواج مجدد است اما اگر مرد الزام به تمکین همسرش را درخواست کند، و حکم بر تمکین زن صادر شود و زن با وجود اجرائیه تمکین به شوهر، از این حکم قانونی سرباز زند، مرد می تواند به دادگاه خانواده مراجعه و درخواست ازدواج مجدد به دلیل نشوز همسر را داشته باشد که در این صورت به حکم دادگاه مرد می تواند مجدد ازدواج کند.
نمونه دادخواست الزام به تمکین در دوران عقد
مشخصات طرفین نام نام خانوادگی نام پدر سن شغل نشانی اقامتگاه
خواهان …..
خوانده …..
خواسته …..
دلائل و منضمات …..
شرح دادخواست……
سلام علیکم
احترماً به استحضار حضرتعالی میرساند :
اینجانب به موجب سند ازدواج به شماره …….. تاریخ تنظیم …./…./…. دفتر ازدواج و طلاق به شماره …….. حوزه …… همسر شرعی و قانونی خوانده می باشم. مشارالیه در تاریخ …./…./….. اقدام به ترک منزل مشترک نموده و پس از دعوت ایشان از طریق ارسال اظهارنامه با شماره رهگیری ………………………………… به منزل مشترک، اقدامی انجام نداده است.
در همین خصوص مستند به اظهارنامه ارسالی، شهادت شهود و همچنین ۱۱۰۲، ۱۱۱۴ قانون مدنی تقاضای صدور حکم بر محکومیت خوانده نسبت به الزام به تمکین و تشدید مبانی خانواده را دارم.
با تجدید مراتب احترام و سپاس
نتیجه گیری
نتیجتاً در دوران عقد، تمامی آثار ازدواج بر دختر و پسر بار می شود، و این تصورات که در دوران عقد دختر و پسر تعهدی از قبیل نفقه یا مهریه یا حتی تمکین نسبت به یکدیگر ندارند، تصوری باطل است بلکه با انعقاد عقد نکاح تمامی آثار مالی و غیرمالی نکاح بر طرفین مستقر می گردد.
سوالات متداول
خیر از لحظه انعقاد عقد نکاح زن و شوهر یک سری حقوق و تکالیفی در مقابل هم دارند که تمکین نیز یکی از آنها می باشد لکن شرط آن این است که مرد اسباب زندگی را فراهم نماید.
این باور غلط است که عدم تمکین زن موجب اسقاط مهریه بشود زیرا از لحظه عقد مهریه برای او می باشد و هر تصرفی که مایل باشد مجاز است انجام دهد.
اگر تمکین مضر به سلامت خانم تشخیص داده شود ساقط کننده نفقه نخواهد بود همچنین خانم میتواند با استناد به حق حبس که در این نوشته کامل توضیح داده شد تمکین را به عقب بیاندازد.
سلام خسته نباشیدمن نزدیک چهارماهه که عقدکردم ولی خانمم به هیچ عنوان بامن تمکین ورابطه نداشه الان رفته دادخاست مهریه ونفقه داده بنده میتونم درخاستدتمکین کنم لطفاراهنمایی کنید ممنون میشم
سلام شما می توانید دادخواست الزام به تمکین تنظیم کنید
سلام یه. سوال
اگه زن دو دادگاه نفقه اعلام کرده باشه که من رفتم تو خونه این آقا ظرف شستم غذا درست کردم لباس شستم.و…(تمکین عام)
ورابطه جنسی از پشت به مراتب داشته باشند
الانم دوران نامزدی هستم
آیا تمکین من رد می‌شود یا پذیرفته می‌شود؟
سلام خیر
سلام خیر یعنی چی؟
رد میشه یا پذیرفته
سلام
من اردیبهشت ۹۳عقدکردم اسفند۹۳الزام به تمکین درخواست کردم و جواب ردداد زندگی مشترکی نداشتیم سال ۹۴درخواست مهریه کرده سال ۹۹بخاطرمهریه رفتم زندان مهریه اقساطی شداومدم بیرون الان درخواست نفقه کرده عدم تمکین سال ۹۳که درخواست داده بودم دستمه آیا نفقه تعلق میگیره بهش راهنمایی کنی ممنون میشم
سلام اگر عدم تمکین ایشان در حال حاضر ثابت شود خیر
سلام . من نزدیک به یکسال است در دوران عقد هستم و همسرم ارتباطش را با من قطع کرده و ظاهرا قصد جدایی دارد. در صورت درخواست تمکین من و استفاده همسرم از حق حبس آیا مهریه اش نصف می شود؟ نحوه اثبات بودن یا نبودن تمکین خاص به چه صورت است ؟
سلام :درصورتی که رابطه جنسی نداشته باشید طلاق جاری شود نصف مهریه تعلق میگیرد درغیراین صورت کاملا تعلق میگیرد.
من در دوره نامزدی هستم یک ساله اختلاف دارم بعد یکسال شوهرم شکایت عدم تمکین کرده باکره هم نیستم من باید چیکار کنم
سلام: می توانید درخواست طلاق نمایید.
سلام من ۵ ماهه که در دوران عقد هستم ولی دو ماه بعد عقد خانمم من را ترک کرد و درخواست طلاق کرد میخاستم ببینم از زمانی که اظهارنامه تمکین رد کنم دیگه نفقه بهش تعلق نمیگیره ؟
سلام: بله اگر نشوز این خانم را اثبات نمایید نفقه تعلق نمی گیرد.
سلام.دختری که نامزد و باکره است و ده ما همسر خودش رو ندیده و درخواست طلاق توافقی دارن.این مرد میتونه با قباله بره دادگاه و بگه که همسرش ازش تمکین نکرده؟دادگاه خانوم رو برمیگردونه به خونه پدر شوهر یا اینکه درخواستش قبول نیست؟
سلام:بله می تواند الزام به تمکین نماید.
سلام و خسته نباشید
من چهار ماه پیش عقد کردم بعداز عقد متوجه شدم نامزدم مشکل داره و سعی در مخفی کاری داره الان درخواست مهریه کردم تا بتونم از طریق مهریه راضی به طلاق کنم چون گفته طلاق نمیدم و تصمیم به ازدواج دوباره دارم .
اللن از من شکایت کرده و حکم عدم تمکین گرفته میخواستم بدونم آیا نامزدم میتونه منو مجبور به تمکین کنه و خونه ی پدرش ببره ؟ من هنوز عروسی نکردم و باکره هستم .
درضمن طبق فیلم و علایمی که از مشکلش به دکتر نشون دادم گفتن که بیماری تشنج و صرح داره
باسلام
الزام یا زور نمودن یکی از طرفین (زن یا مرد) اصولا امکان پذیر نمی باشد و با آزادی افراد در تعارض قرار دارد. در ضمن شما می توانید به علت فریب در ازدواج از ایشان شکایت نمایید. با شماره ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۹۰ تماس بگیرید تا وکلای متخصص وکیل تاپ در زمینه خانواده شما را راهنمایی نمایند. موفق باشید.
باسلام خدمت شما وکلا
بنده برای فسخ نکاح حدود۲ سال پیش اقدام کرده بودم چون خانومم بیماری شدید حاد کم خونی داشت که اقدام کردم تو بدوی وتجدید نظر ودیوان رد شد گرچه حرف من راست بود حتی ازمایشات و نامه پزشک همه چی رو ضمیمه کردم و من این موضوع رو بعد عقد متوجه شده بودم که هیچ جوری تایید نشد حتی اعاده دادرسی دادم بامدارک جدید بازم تایید نشد
که یهو چند روز پیش برام ابلاغیه اومد که طلاق از جانب زوجه که وقت گذاشتن برامون برای سازش تو شورای حل اختلاف که من رفته بودم ولی خانوم نیومده بود ولی لایحه داده بود همراه اون ۳ تاحکم که من نتونستم محکومش کنم که میخواد براساس او ۳ تا حکم فسخ نکاح که من دادم طلاق بگیره ایا چنین چیزی میشه ایا جز دلیل برای طلاق زن به حساب میاد؟؟؟ایا برای طلاق باید مهریه رو ببخشه ممنون میشم جواب بدید؟
سلام: جون مریضی بعد از نکاح بوده شما نمی توانید درخواست فسخ نکاح نمایید ولی همسرتان می تواند به استناد شرایط عسر و حرج بوجود امده درخواست طلاق نموده مهریه را هم مطالبه نماید.
سلام من ۳ ماهه عقد کردم ولی از فردای روز عقد خانواده همسرم نمی زارن من نه با همسرم حرف بزنم نه ببینمش الان من چی کار می تونم بکنم
سلام: می توانید علیه انها دعوای مزاحمت طرح نمایید.
سلام. اگر در دادگاه الزام به تمکین، خانم بخواهد از حق حبس استفاده کند آیا باز هم کارشناس میفرستن برای منزلی که تهیه کرده مرد یا همون موقع الزام به تمکین رد میشه؟
سلام: اگر بابت حق حبس بوده عدم تمکین و این امر اثبات شود در این صورت تمکین رد خواهد شد.
سلام من یک سال هست که عقد کرده ام و باکره هستم آیا همسر من میتونه بدون عروسی به خاطر عدم تمکین شکایت کنه
سلام: بله در صورتی که تمکین نمکین می تواند بابت عدم تمکین طرح دعوی نماید.
سلام خسته نباشید من با همسرم به اختلاف خوردم حدود ۶ ماه نامزد بودیم و هیچ رابطه ای نداشتیم همسرم باکره هستش رفت مهریه شو به اجرا گذاشت ومن به دادگاه نرفتم محکوم به ۱۱۰ سکه شدم وبه زندان رفتم درخواست تقسیط دادم والان ۳تا سکه و نفقشو دادم الان میتونم درخواست تمکین کنم یا خیر
سلام من با همسرم ۶ماه نامزد بودیم ودردوران نامزدی هیچ رابطه نداشتیم همسرم باکره هستش مهریه شو به اجرا گذاشته من به دادگاه نرفتم محکوم به ۱۱۰سکه شدم الان ۳سکه ونفقشو بهش دادم میتونم بهش دادخواست تمکین بدم یا نه
سلام: اگر عدم تمکین بخاطر مطالبه مهریه بوده است خیر نمی توانید اقدام به تمکین بدهید چون ایشان حق حبسش قانونی بوده است.
با سلام
بنده یک سال پیش نامزد کردم و همسر بنده سه ماه است که خانه را ترک کرده و در خانه پدرش سکونت دارد و من چندین و چندبار پدر و مادر خودمو فرستادم تا بیارنش اما خانوادش نمیزارن و فکر کنم تهدید میکنن نامزدمو چند تا سوال داشتم ممنون میشم پاسخ بدین
اولین سوالم اینه که آیا میتونم از پدر و مادرش شکایت کنم؟ چون گوشی همسرمو همان سه ماه پیش ازش گرفتن و خاموش کردن ولی با توجه به تهدید اونا همسرم پیش پلیس هم گفت که من خودم نمیام چطور میتونم اثبات کنم از طرف خانوادش تحت فشار هست؟
دوم اینکه ایا دادخواست تمکین بدم چون در دوران نامزدی هستم و خانه ندارم رد میشه؟ جهازیه منزل را هم طبق توافق پدر خانمم باید تهیه میکرد که نکرده من هم که مسکن مستقل ندارم چون نامزد هستم ایا دادخواست بدم رد میشه یا خیر؟
ممنون از توجه شما♥️
سلام: خیر حتی اگر نامزد باشین دلیلی ب رد دادخواست تمکین وجود ندارد و می توانید این دادخواست را به دادگاه خانواده بدهید.
سلام.من یکساله که عقد کردم و بعد از یکسال همسرم از ازدواج دایم پشیمان شده توافقی درخواست طلاق داشت که مواففت نکردم و الان رفته مهریه اش رو به اجرا گذاشته۱۱۰ تا سکه هست و چون باکره هست میشه نصف .ودر نهایت چون اموالی بنامم نیست دادگاه تقسیط میکنه .
سوال اولم از محضر شما : برای اعساردادن حتما بایدزندان بدم تا از زندان اعسار بدهم
سوال دومم؟ چون حق حبس مهریه داده چون هنوز باکره هست من نمیتونم تمکین بزنم احتمال رد شدن تمکین من هست .
حال اگر تمکین من قبول بشه و از طرفی هم همچنان اقساط مهریه رو هم که دارم میپردازم
زن اولم نمیتونه از دادگاه طلاق بگیره؟
سلام: خیر همین الانم می توانید اعسار دهید و می توانید درخواست عدم تمکین بدهید