در ابتدای امر برای آن که به مطلب ورود پیدا کنیم لازم است توضیح مختصری از واژه تمکین ارائه دهیم. تمکین در لغت به معنای اطاعت،احترام،پیروی و تبعیت آمده است در زبان تخصصی حقوقی نیز همین معنا به کار گرفته شده است که البته دو معنای اصطلاحی برای آن در نظر گرفته شده است.
تمکین عام به معنای این که زن قبول کند که ریاست خانواده بر عهده مرد است و در این زمینه از وی متابعت کند. برای مثال: در منزل شوهر سکونت کند و… اما تمکین خاص ناظر به روابط زناشویی بین طرفین است.
تمکین به هر معنایی را که در نظر بگیریم ناظر به انعقاد نکاح است پس به زبان ساده تر داشتن روابط زناشویی در زمان نامزدی مشروع و قانونی نیست زیرا در دوران نامزدی بین طرفین محرمیت و زوجیتی وجود ندارد.
مگر آنکه خانواده و یا پدر دختر به خواندن صیغه محرمیت که همان عقد موقت است رضایت بدهد که در اینجا بین دختر و پسر رابطه زوجیت و محرمیتی شکل گرفته تحت عنوان عقد موقت.
امکان سنجی تمکین در دوران نامزدی
همانطور که گفتیم از وقتی که خانواده پسر از خانواده دختر خواستگاری کنند و آن را به پایان برسانند تا زمانی که عقد شکل نگرفته آن دو از نظر شرعی نامحرم محسوب می شوند.
به همین جهت در خانواده ها ممکن است برای اینکه طرفین بیشتر همدیگر را بشناسند و از خلق و خوی هم خبردار شوند قبل از ازدواج و نکاح اصلی بین دختر و پسر به اصطلاح عرفی صیغه ی محرمیت بخوانند تا رفت و آمد آنان راحت تر و مشروع باشد.
به نظر می رسد برخی از این مسئله غفلت کرده اند که با خواندن صیغه محرمیت و تعیین مهریه و تعیین مدت آثار نکاح موقت و تاسیس عقد موقت بر آن صیغه محرمیت جاری میشود یعنی از این زمان به بعد دختر و پسر به همدیگر محرم هستند و ممکن است پای تمکین یا عدم تمکین به وسط کشیده شود زیرا با این خواندن این صیغه دختر و پسر زن و شوهر محسوب می‌شوند با این وجود این امر ممکن است باعث به وجود آمدن مضراتی باشد.
برای طرفین و به خصوص برای دختر موردی را فرض کنید که خانواده ی دختر با موافقت خواندن صیغه موقت برای آشنایی بیشتر بین دو طرف بعد ها به تصمیمی می رسند که این دختر و پسر برای ازدواج مناسب یکدیگر نیستند و شاید خود آنان نیز به این تصمیم برسند اما در زمان همین صیغه موقت بین آنان رابطه جنسی وجود داشته و دختر باکرگی خود را از دست داده است و این موجب بروز مشکلات زیادی برای وی میشود.
شرط عدم رابطه ضمن صیغه محرمیت
برای اجتناب از آثار آسیب رای احتمالی که در فوق اشاره کردیم این امکان وجود دارد که که ضمن صیغه ی محرمیت از طرف دختر شرط عدم رابطه جنسی بشود و مورد قبول طرفین قرار بگیرد. البته ناگفته نماند در عرف کشور ما اینگونه است که این صیغه محرمیت شامل این مورد نمی‌شود و طرفین تا زمان عقد اصلی باید از نزدیکی خودداری کنند.
اما فارغ از این مباحث مطابق قانون با همین صیغه ی محرمیت زن و مرد در مقابل همدیگر ملزم به تمکین هستند و اگر نشوز و عدم ایفای وظایف از طرف هر کدام از طرفین رخ بدهد ضمانت اجرای خود را دارد.
عدم تمکین زن با تکیه بر حق حبس
نکته ای که لازم به بادآوری است این است که در قانون مدنی نهادی وجود دارد تحت عنوان حق حبس زوجه به این معنا که زوجه می‌توانند تا زمانی که مهریه به وی تسلیم نشده از مطلق تمکین خودداری کند چه تمکین خاص چه تمکین عام اما اگر زوجه حتی برای یکبار تمکین خاص (رابطه زناشویی) انجام دهد دیگر حق استفاده از این نهاد را نخواهد داشت.
در عوض با وجود این عدم تمکین زن بازهم حق نفقه دارد و این عدم پرداخت نفقه از جانب مرد خود عدم تمکین است و زن میتواند از دادگاه الزام وی را بخواهد.
در صیغه محرمیت هم همین قواعد جاری ست زیرا این احکام شامل عقد موقت هم میشود. متاسفانه این امر در قانون گذاری تالی فاسد های بسیاری دارد و به همین جهت مورد انتقاد بسیاری قرار گرفته است.
بیشتر بخوانید: حق حبس زن چیست (حق حبس در مهریه و طلاق)
تمکین زن بدون حق حبس
در فرضی که زن حق حبس ندارد یا حق حبس وی ساقط شده است و حتی در فرض محرم بودن طرفیت به صرف صیغه محرمیت یا عقد موقت مطابق قانون باید تمکین کند و در صورت امتناع مرد می تواند دادخواست الزام به تمکین زوجه را تقدیم دادگاه کند.
دادگاهی که به دعوای تمکین رسیدگی می کند
دادگاه خانواده دادگاهی است که به این دعوا رسیدگی می کند و دادخواست را فرد پس از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی و تکمیل آن از آن طریق برای دادگاه ارسال می شود.
دعوای تمکین، غیر مالی محسوب می شود و بر خلاف دعاوی مالی درصدی از خواسته برای هزینه دادرسی اخذ نمی شود و رقمی ثابت است البته هر چند سال یکبار این رقم تغییر می کند.
دادگاه به طرفین ابلاغ می کند در وقت جلسه دادرسی به حرفهای زوجین را استماع می کند.
برای مثال اگر دادخواست را مرد تقدیم کرده باشد و زن عدم تمکین را ناشی از حق حبس خود در دوران عقد بداند به شرط آنکه مرد نتواند ثابت کند حق حبس زن ساقط شده در اثر تمکین حتی یکبار در خواست مرد رد می شود تا مهریه زن تادیه شود.
تمکین در دوران نامزدی چگونه است؟
واژه ی تمکین مختص نکاح است چه دائم و چه موقت و اگر نامزدی با صیغه همراه نباشد، از لحاظ کیفری زنا محسوب می شود.
نمونه دادخواست تمکین
ریاست محترم دادگاه خانواده……….. با سلام و احترام؛ به استحضار میرساند اینجانب………………… طی سند رسمی عقدنامه به شماره…………….. مورخ…………………. با خوانده دعوی سرکار خانم………………………… ازدواج نموده ام. اکنون………….. سال از زمان عقد ما میگذرد اما خوانده بدون عذر و دلیلی موجه منزل مسکونی را ترک کرده و در حال حاضر در………………… ساکن است. برای بازگشت وی به منزل تاکنون چند نفر از اقوام را واسطه کرده ام، اما این مساله نتیجه ای نداده است. اظهارنامه های ارسالی از سوی بنده برای زوجه نیز تا این تاریخ بی پاسخ مانده است. با توجه به نکات یاد شده در دادگاه تقاضا دارم نسبت به صدور حکم الزام به تمکین برای زوجه مساعدت فرمایید. با تشکر و احترام…………………..».
امضا ….
نتیجه گیری
خواستگاری و صرف نامزدی دلیل محرمیت دختر و پسر نمی‌شود مگر آن که بین طرفین صیغه محرمیت خوانده شود که در این صورت همان عقد موقت خواهد بود و طرفین ذیل آثار آن وظایف خود را خواهند داشت یعنی تحت شرایطی زن موظف به تمکین است و در صورت عدم تمکین مرد می تواند از طریق دادگاه وی را ملزم کند.
سوالات متداول
خیر مگر آنکه صیغه محرمیت در عرف با همان عقد موقت با تعیین مدت و تعیین مهریه صورت بگیرد.
می توان ضمن همان ضیغه عقد موقت شرط عدم رابطه جنسی را قرارداد که در صورت قبول شدن توسط مرد ملزم به رعایت این امر خواهد بود.
سلام ما ۷ ماه است نامزدیم دقیقآ ۲۰ روز است نامزدم با من مشکل پیدا کرده الان رفته ازم شکایت کرده درخواست نفقه و انقاق کرده به نظر شما دادگاه بهش رای میده
سلام نفقه دردوران نامزدی معمولا تعلق نمی گیرد زیرا نفقه در صورتی است که مرد مسکن تهیه کرده باشد و همسر دران سکنی گزیند
سلام من ۷ ماه هست عقد کردم ۳ ماه به مشکل خوردم همسرم دروغ میگوید تهمت بهم زد به خاطر ۱۰ هزارتومان من درخواست مهریه کردم و هنوز ابلاغیه که چقدر بریدن نیومده ایشون عدم تمکین گرفتن من هم مهریه باید بگیرم و هم نفقه ؟؟؟؟ چون مادرشوهرم باهام خوب نیست ایشون باید خونه وسیله خونه آماده کننن؟؟؟؟
سلام شما در صورتی مستحق نفقه هستید که تمکین(رابطه زناشویی) داشته باشید . فراهم کردن وسایل زندگی با مرد است
سلام خانم من درخواست نفقه داده و گفتن طی این یک سال عقد نفقه بهم نداده ولی من از زمان عقد تا موقع اختلاف برا ش پول واریز کردم و پرینت حسابم دارم حدود ۷میلیون به غیر از پول دستی خرید لباس وغیر دادم به نظرتون حل اختلاف چی میگه نظر شما چی
سلام :میتوانید براساس مبلغ پرداختی به همراه رسید واثبات اینکه پرداخت بابت نفقه بوده است استنادنمایید.
سلام.من مدت دو سال است که عقد کردیم سال اول باهم مشکلی نداشتیم و ما باهم نزدیکی داشتیم ولی بدون دخول .من سال اول تمام وسایل زندگی ، خانه و تالار را فراهم کردم ولی ایشان قبول نکرد تالار را به مشکل خوردیم.سال دوم ایشان خط تلفن من را بلاک کرده و جوابم را نمیداد .من با روحانی رفتم در خونه اش اما مارا راه نداد.من سکایت عدم تمکین کردم ایا شکایتم رد میشود یا خیر.در صورت رد ایشان ناشزه محسوب میشود
سلام:بله درصورت عدم تمکین میتوانید تقاضای والزام به تمکین نمایید.
سلام من ۱ ساله نامزدم الانم نامزدم ۱۵ روزه رفته خونه پدرش نه به تلفنم جواب میده نه پیام هام تمکین هم نکرده من باید چیکار کنم
سلام:دادخواست الزام به تمکین تقدیم دادگاه نمایید.
سلام آیا همسر بنده که در دوران عقد از حق حبس استفاده نموده میتوان کاری کرد که این حبس از بین برود و بازگشت ایجاد شود نفقه نیز واریز میکنم ولی چون از حق حبس استفاده کرده گفتن بهم هبچ کاری نمیتوان کرد ممنون میشم از راهنمایی شما
سلام: اگر حق حبس قانونی باشد نمی توان الزام به تمکین کرد ولی اگر ناشزه باشد می توان الزام به تمکین داد به دادگاه خانواده.
سلام من ۳ ساله عقد کردم منتظر خونه بودم برم سر زندگی اما خونه تهیه میکرد نمیومد دنبالم میگفت خودت بیا دوشیزه هستم الان درخواست نفقه و مهریه دادم تازه مراحل اوله ایشونم دادخواست الزام به تمکین به دادگاه دادن
چجوری میتونم از طریق ندادن نفقه طلاقم رو بگیرم اینکه میگن حق حبس باید قانونباشه ینی چی ؟من هنوز درخواست حق حبس نکردم اون الان الزام بهدتمکین داده میتونه منو ناشزه حساب کنه رای بگیره که نفقه نده؟
سلام: حق حبس یعنی شما برای نرفتن به منزل دلیلی ارائه نمایید که علت مشخص شود همان عدم پرداخت نفقه را هم می توانید ملاک قرار دهید.
سلام. هفته پیش حکم الزام به تمکین همسر من از طرف قاضی صادر شد ولی باز همچنان همسرم از بازگشت استنکاف میکنه و میگه به هیچوجه برنمیگردم.خواستم بپرسم اگه بعد از گذشت بیست روز مهلت اعتراض به حکم الزام به تمکین و قطعی شدن حکم؛ باز هم همسرم از بازگشت امتناع کنه من باید چیکار کنم؟ ممنون میشم پاسخ بدید
سلام: می توانید برای راهنمایی دقیق از طریق مشاوره با وکیل متخصص این امور با شماره گیری ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۹۰با وکیل مشاوره نمایید.
سلام من ۱سال چنین هست نامزدهستم تقریبا۳ماه میشه نامزدم قهرکرده و درخواست ومهریه ونفقع کرده آیا من میتونم درخواست عدم تمکین بدم
سلام: بله می توانید دادخواست تمکین بزنید و اینکه دیگر نیاز نیست نفقه پرداخت نمایید
سلام من چهار ساله عقدم وسه ساله که باهمسرم قهرم مهریه و نفقه هم پرداخت میکنه ولی میگه طلاق نمیدم هیچ اقدامیم برای آشتی نمیکنه من میتونم درخواست تعیین تکلیف بدم
سلام: می توانید به استناد وجود شرایط عسر و حرج اقدام به درخواست طلاق دهید
سلام من چهار ساله عقد کردم و الان میخاستم عروسی بگیرم که خانومم بدلیل که خانه من و پدرم دو طبقه هست اعتراض کرد و بیست روزه اختلاف داریم الان تقاضای مهریه و نفقه کرده آیا دختر در زمان عقد در خانه پدری نفقه تعلق میگیرد یا خیر ممنون میشم پاسخ بدین
سلام: بله همچنان تعلق میگیرد.