پس از طلاق زوجین دادگاه حضانت کودک یا کودکان آنها را بر عهده یکی از زوجین خواهد گذاشت. سوال بحث برانگیز این است که شخص دارنده حضانت، زمانی که حضانت طفل بر عهده اوست آیا میتواند کودک را از کشور خارج نماید؟ در این مطلب قصد داریم در صدد پاسخ به این سوال برآییم.
به عنوان یک قاعده کلی باید گفت که هر کس که عهده دار حضانت کودک می باشد بدون رضایت طرف مقابل نمی تواند کودک را از کشور خارج نماید حتی او اجازه انتقال کودک از شهری به شهر دیگر را که به سبب آن حق ملاقات طرف دیگر تحت تاثیر قرار گیرد را ندارد.
در جریان خروج طفل رضایت همسر شرط است یا نه
ماده ۴۲ قانون حمایت خانواده در این رابطه بیان می دارد: ” صغیر و مجنون را نمی توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است، از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل دیگر یا خارج از کشور فرستاد، مگر اینکه دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و یا در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی حق این امر را اجازه دهد دادگاه درصورت موافقت با خارج کردن صغیر و مجنون از کشور بنابر درخواست ذینفع برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تأمین مناسبی اخذ می‌کند”
بر اساس این ماده شخصی که عهده دار حضانت کودک می باشد برای اینکه بتواند کودک را به خارج از کشور بفرستد نیاز به رضایت طرف مقابل دارد و در صورتی که طرف مقابل رضایت بر این امر نداشته باشد؛ شخص دارنده حق حضانت فرزند باید به دادگاه مراجعه نموده و دادگاه احراز نماید که مصلحت طفل در رفتن به خارج است که در این صورت دادگاه اجازه فرستادن کودک به خارج را صادر می نماید در این صورت شخص دارنده حضانت می تواند با اجازه ای که از سمت دادگاه اخذ نموده است کودک را به خارج از کشور بفرستد و طرف مقابل حق ممنوع الخروج کردن کودک را ندارد در این رابطه دادگاه می تواند از شخص دارنده حضانت برای بازگرداندن کودک تامین مناسب بخواهد و با سپرده شدن تامین اجازه مورد نظر را صادر کند.
به این دو فرض توجه کنید:
- فرض کنید حضانت طفل ای با مادر وی است و مادر قصد دارد تا کودک را به خارج از کشور بفرستد ولی پدر کودک موافق این موضوع نیست. مادر برای اینکه بتواند کودک را به خارج از کشور بفرستد الزاماً باید برای وی گذرنامه اخذ کند که اخذ گذرنامه بر اساس ماده ۱۸ قانون گذرنامه نیازمند اجازه پدر است چرا که به موجب این ماده گرفتن گذرنامه برای تمام افراد زیر ۱۸ سال رضایت و اجازه ولی قهری ضروری است. در چنین فرضی عملاً مادر بدون رضایت پدر کودک نمی تواند او را به خارج از کشور بفرستد ولی در صورتی که کودک دارای گذرنامه باشد و یا پدر کودک قبلا رضایت به اخذ گذرنامه داده باشد و اینک مادر او بدون اخذ رضایت پدر قصد داشته باشد تا او را به خارج بفرستد پدر میتواند برای جلوگیری از این کار درخواست ممنوع الخروجی کودک را نماید.
- فرض دوم در خصوص مواردی است که حضانت کودک با پدر وی است. در چنین مواردی پدر کودک ممکن است برای وی گذرنامه گرفته و بخواهد بدون اخذ رضایت مادر، کودک را به خارج از کشور بفرستد در این موارد نیز مادر میتواند با ارائه درخواست ممنوع خروجی از خروج کودک از کشور ممانعت نماید.
بر اساس نظریه شماره۷/۹۲/۱۹۶۷-۹/۱۰/۹۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه: قانون گذرنامه برای فرزندانی که به سن بلوغ شرعی رسیده اند ولی هنوز به سن رشد یعنی ۱۸ سال نرسیده اند حاکم می باشد بنابراین مادر می تواند اقدام به ممنوع الخروج کردن کودک نماید و با این اقدام خود مانع خارج کردن کودک از کشور توسط ولی قهری وی شود.
بیشتر بخوانید: ممنوعیت خروج فرزند تحت حضانت
مدارک لازم برای ممنوع الخروج کردن کودک تحت حضانت
شخصی که قصد ممنوع الخروج کردن کودک را دارد برای این امر نیازمند ارائه درخواست میباشد و ارائه درخواست نیازمند ارائه مدارکی است که عبارتند از: کارت ملی و کارت عابر بانک برای پرداخت هزینه دادرسی، کپی برابر اصل شناسنامه خواهان و شناسنامه کودک، کپی برابر اصل سند ازدواج، کپی برابر اصل سند طلاق، دادخواست حق حضانت.
برای مطالعه بیشتر و درک جامع تر و جزیی تر این موضوع می توانید به کتاب حضانت در رویه دادگاه ها به قلم گروه پژوهش از انتشارات چراغ دانش رجوع نمایید.”
