چگونه وکیل خود را از وکالت عزل کنیم به انضمام مواد قانونی

برخورداری از یک وکیل دادگستری، که مسلط بر متون و قوانین حاکم بوده، و همچنین از تبحر و تخصص کافی برای مواجهه با مسائل و معضلاتی که افراد امروزه با آن درگیر و دسته پنجه نرم می کنند، نقش بسیار مهم و کلیدی را به جهت برطرف نمودن موانع و مشکلات موجود ایفا خواهد کرد.

جدای از این امر، یک وکیل دادگستری به جهت دارا بودن از تجربیات متعدد در ادارات و محاکم قضایی، می تواند به سهولت امور و تشریفات اداری را پیموده و به سرانجام برساند.

اما ممکن است پس از انعقاد قرارداد وکالت بین وکیل و موکل، در طول انجام کار، اختلافاتی بین طرفین حاصل شود که موکل قصد داشته باشد وکیل خود را عزل نموده و به رابطه و قرارداد وکالت پایان دهد.

در این نوشتار قصد داریم به چگونگی عزل وکیل خود مطابق با قوانین حاکم بپردازیم.

وکالت چیست؟

در ابتدای بحث می بایست با جزئیات و شرایط قرارداد وکالت آشنا شد.

به موجب ماده ۶۵۶ قانون مدنی:

وکالت عقدی است که به موجب آن یکی از طرفین، طرف دیگر را برای انجام امری نائب خود می نماید.

مبنا و ریشه ی قرارداد وکالت جانشینی و نمایندگی می باشد، به عبارت دیگر؛ شخصی که فاقد توانایی برای انجام امور خود می باشد با اعطای اختیارات خود به شخصی که توانایی انجام این اعمال را دارد؛ انجام این امور را به او می سپارد.

انواع وکالت

قرارداد وکالت بر اساس نوع اختیاراتی که برای وکیل قائل می شوند به دو نوع مطلق و مقید تقسیم می شود.

مطابق با ماده ۶۶۰ قانون مدنی:

وکالت ممکن است به طور مطلق و برای تمام امور موکل باشد یا مقید و برای امر یا امور خاصی.

در خصوص وکالت مطلق مطابق با ماده ۶۶۱ قانون مدنی، صرفا ناظر به امور اداره کردن اموال موکل توسط وکیل می باشد.

برای مثال شخصی قصد عزیمت به خارج از کشور را دارد؛ سرپرستی امور محل کسب و تجارت خود را اعم از نظارت بر کارکنان و کارمندان و پیگیری امور اداری لازمه را به وکیل خود به صورت مطلق واگذار نماید. اما در وکالت مقید، قدرت و حیطه ی اختیارات وکیل بسیار بیش تر از وکالت مطلق و اداره کردن امور می باشد.

در وکالت از نوع مقید، موکل این اختیار را به وکیل خود می دهد که اموال را بفروش برساند یا برای او مالی را خریداری نماید و یا به طور کلی هرگونه نقل و انتقالی که مقصود موکل باشد را انجام دهد.

مسئولیت وکیل در برابر موکل

پس از آنکه با انواع وکالت و اختیارات یک وکیل آشنا شدیم، مبحث قابل تاملی که در رابطه ی با وکیل و موکل وجود دارد، مسئولیت وکیل در قبال موکل خود می باشد.

ماده ۶۶۶ قانون مدنی از لزوم جبران خسارت توسط وکیل در صورتی که از اعمال وکیل خسارتی متوجه موکل شده باشد که وکیل مسبب و عامل وقوع آن خسارت بوده باشد صحبت نموده است.

اما مسئله ی مهم تر رعایت مصلحت و منفعت موکل توسط وکیل خود می باشد.

ماده ۶۶۷ قانون مدنی در این باره بیان می دارد که:

وکیل باید در تصرفات و اقدامات خود مصلحت موکل را مراعات نماید و از آنچه که موکل بالصراحه به او اختیار داده یا بر حسب‌ قرائن و عرف و عادت داخل اختیار او است تجاوز نکند.

حال اگر وکیل مصلحت موکل خود را رعایت ننماید جدای از اینکه مسئول خسارات وارده به موکل خود می باشد، درصورت اثبات این امر، کلیه اعمال و اقدامات صورت گرفته توسط وکیل، فاقد وجاهت قانونی می باشد.

منظور از عبارت حق توکیل به غیر چیست؟

بسیاری از وکلا، تمایل به این موضوع دارند که موکل اجازه ی توکیل به غیر را به او اعطا نماید.

به عبارتی منظور از حق توکیل به غیر، اجازه و اختیار دادن به وکیل، به جهت اینکه موضوع وکالت را به وکیل دیگر واگذار نماید تا وی به جانشینی از او کار مدنظر موکل را انجام دهد.

حق توکیل به غیر را نباید با تعدد وکیل انتخابی توسط موکل اشتباه گرفت.

موکل در کلیه ی امور حقوقی می تواند حداکثر ۲ و در امور کیفری حداکثر ۳ وکیل را برای خود انتخاب نماید که همه ی وکلا در برابر موکل مسئول می باشند و با یکدیگر مسئولیت و تعهدی ندارند، همچنین موکل می تواند هر موقع که بدان مایل باشد هریک از وکلا را عزل نماید.

اما در توکیل به غیر، جدای از اینکه وکیل دوم هم در برابر وکیل اول و هم موکل دارای مسئولیت می باشد؛ حق عزل وی از وکالت با وکیل اول می باشد.

چگونه وکیل خود را از وکالت عزل نماییم؟

وکالت یک نوع قراردادی محسوب می شود که طرفین هر موقع که تمایل داشته باشند می توانند آن را از بین ببرند و مانند سایر قراردادها از قبیل بیع، اجاره و… نیست که احتیاج به اثبات تخلف از سوی طرف مقابل باشد تا بتوان آن را فسخ نمود.

اما در مواردی وکالت به صورت بلاعزل اعطا می شود و موکل حق و اختیار خود را در خصوص عزل و از بین بردن رابطه ی وکالت از بین می برد.

اما نباید این گونه برداشت شود که در وکالت های بلاعزل امکان از بین رفتن وکالت وجود ندارد، بلکه قانون گذار در مواردی اعتباری برای وکالت قائل نمی شود و وکالت از بین خواهد رفت.

ماده ۶۷۸ قانون در خصوص انقضا و از بین رفتن وکالت بیان می دارد که وکالت به طریق ذیل مرتفع می شود:

به عزل موکل، به استعفای وکیل، به موت یا به جنون وکیل یا موکل . جدای از موارد فوق، مطابق با عمومات قانون مدنی، اگر شخصی دارای ورشکست شود، وکالت اعطایی او در امور مالی نیز از بین خواهد رفت.

زیرا ورشکسته از تاریخ صدور حکم ورشکستگی از مداخله در امور مالی خود ممنوع می باشد.

مورد دیگر از بین رفتن موضوع وکالت می باشد، در این خصوص لازم به ذکر است که اگر بر فرض مثال موکل به وکیل وکالت داده باشد که ماشین او را به فروش برساند، سپس ماشین در اثر حادثه از بین برود و دیگر مالیت نداشته باشد یا اینکه خود موکل اقدام به فروش ماشین خود نماید، وکالت وکیل نیز از بین خواهد رفت.

مسئله ی دیگر در خصوص وکالت های مدت دار می باشد، اگر وکالت به صورت مدت دار بوده؛ حتی اگر به صورت بلاعزل تنظیم شده باشد پس از انقضای مدت از بین خواهد رفت.

مورد دیگری که قانون مدنی در ماده ۶۸۲ قانون مدنی به آن اشاره نموده است بحث محجوریت موکل می باشد.

مطابق با ماده ۶۸۲ قانون مدنی:

محجوریت موکل موجب بطلان وکالت می شود مگر در اموری که حجر مانع از توکیل در آنها نمی باشد و همچنین است محجوریت ‌وکیل مگر در اموری که حجر مانع از اقدام در آن نباشد.

منظور از واژه محجور کسانی هستند که توانایی انجام امور خود را نداشته باشند. جنون یکی از این امور است و عدم رشد و صغیر بودن یک شخص نیز از موارد دیگر می باشد.

منظور از عبارت اموری که حجر مانع توکیل آنها نمی باشد، مربوط به امور غیرمالی می باشد، بنابراین یک شخص صغیر یا کسی که فاقد رشد باشد (کسی که علی رغم رسیدن به سن بلوغ و البته رشد فاقد عقل معاش و قدرت تشخیص خوب و بد می باشد) می توانند در امور غیر مالی (ازدواج) به شخصی وکالت دهد.

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ یک وکیل بنابر نوع وکالت و اختیاراتی که توسط موکل برای وی قائل شده است، می تواند نسبت به انجام امور موکل خود اقدام نماید.

اما این نکته را باید در نظر گرفت که وکالت در اموری باید اعطا شود که خود موکل از نظر قانونی بتواند آن را انجام دهد ولی به جهت عدم توانایی در انجام آن یا عدم آشنایی با مراحل قانونی آن را به وکیل خود واگذار می نماید.

ذکر این نکته ضروری است که در مواردی از جمله، فوت، جنون هریک از طرفین، از بین رفتن موضوع وکالت و.. وکالت از بین خواهد رفت.

سوالات رایج