در ماده ۵۴ قانون حمایت از خانواده ذیل فصل مقررات کیفری حالتی را پیش بینی کرده است که اگر کسی که حق حضانت طفل را بر عهده دارد، از انجام وظایف خود خودداری کند یا این که با وجود اینکه وظایف خود را انجام می دهد اما از طرفی، مانع ملاقات طفل شود با اشخاصی که حق ملاقات وی را دارند.
به مجازات جزای نقدی درجه ۸ محکوم می شود و اگر این کار را دوباره تکرار کند به حداکثر آن محکوم می شود. در ذیل هر یک از این موارد را جداگانه بررسی می کنیم.
جرم عدم انجام وظایف حضانت
همانطور که می دانید طفل چه پسر باشد چه دختر تا سن ۷ سالگی تحت حضانت مادر خواهند بود و از آن پس مصلحت طفل ایجاب می کند که با چه کسی باشد و غلبه از آن پدر است.
و این نکته را هم لازم به ذکر میدانیم که حضانت هم حق و هم تکلیف والدین نسبت به فرزندان است چه زمان زندگی مشترک چه بعد از طلاق طرفین.
در مواد قانون مدنی اشاره شده است که هیچ کدام از پدر و مادر حق ندارد در زمانی که حضانت طفل با او است از این امر امتناع کند به علت حساس بودن امر حضانت در تصویب قانون حمایت از خانواده جدید سال ۹۱ مواد بیشتری به این امر اختصاص یافت و حتی مقررات کیفری نیز درباب حضانت به تصویب رسید.
یکی از این مقررات کیفری و جزایی ماده ۵۴ است که عدم انجام حضانت را جرم انگاری کرده است. پس ما جرمی داریم تحت عنوان عدم انجام وظایف حضانت.
بیشتر بخوانید: حضانت فرزند دختر چگونه است؟
ماده ۵۳ حمایت خانواده جدید و عناصر آن
ماده ۵۴ ـ هر گاه مسئول حضانت از انجام تکالیف مقرر خودداری کند یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و درصورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود.
عنصر قانونی: عنصر قانونی این جرم همان ماده ۵۴ ق.ح.خ است در اصول حقوق جزا داریم که هیچ فعل یا ترک فعلی را نمی توان جرم تلقی و مجازات کرد مگر آن که قانون پیش بینی کند حال پیش بینی قانون در ماده ۵۴ رخ داده است.
عنصر مادی: عنصر مادی این جرم همانطور که از نام و مفاد ماده پیداست ترک فعل است پس این جرم با ترک فعل واقع می شود نه فعل که شامل ترک وظایف مربوط بعدم انجام وظایف حضانت است اما در مورد ممانعت از ملاقات با طفل ممکن است به صورت فعل واقع شود یا ترک فعل.
عنصر معنوی: برای عنصر معنوی سوءنیت عام کافی است یعنی علم داشته باشد و عمد داشته باشد و حاصل شدن نتیجه خاصی مدنظر نیست و به صرف علم و عمد جرم محقق می شود.
بیشتر بخوانید: حضانت فرزند بعد از فوت پدر بر عهده چه کسی است؟
جرم ممانعت از ملاقات شخص ذی حق با طفل
در ماده ۱۱۷۴ ق.م حق ملاقات طفل برای والدین به رسمیت شناخته شده است. به علت مهم بودن این امر، قانون گذار عدم رعایت این مقرره را مورد جرم انگاری قرار داده است و برای آن مجازات تعیین کرده است قبلا در قانون حمایت از خانواده مصوب ۵۳ و حال در قانون جدید مصوب ۹۱ آن ماده نسخ و مجازات جدیدی را پیش بینی کرده است.
در بند دوم ماده ۵۴ قانون ح. خ مصوب ۹۱ آمده است که:
هر گاه مسئول حضانت……یا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذی حق شود، برای بار اول به پرداخت جزای نقدی درجه هشت و در صورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم می شود.
مجازات جرم عدم انجام وظایف حضانت و ممانعت از ملاقات طفل
در ماده ۵۴ صراحت دارد که جزای نقدی درجه ۸ یعنی تا ۱۰میلیون ریال مجازات این جرم خواهد بود و درصورت تکرار به حداکثر آن محکوم می شود.
بیشتر بخوانید: آیا شخص دارنده حضانت کودک میتواند او را از کشور خارج نمایند؟
دادگاه رسیدگی کننده به این دو جرم
صلاحیت رسیدگی به جنبه های حقوقی حضانت با دادگاه خانواده است اما برای مجازات مرتکب این جرم ها در اینکه چه دادگاهی صالح است باید دقت کرد متاسفانه برخی به اشتباه نظر می دهند که در دادگاه کیفری ۲ به این امر رسیدگی می شود اما ایشان گویا قانون شورای حل اختلاف را نادیده گرفته اند که در جرایم با مجازات جزای نقدی درجه ۸ در این مرجع رسیدگی می شود.
در بند ح ماده ۹ قانون شورای حل اختلاف مقرر شده است که:
ح ـ جرائم تعزیری که صرفاً مستوجب مجازات جزای نقدی درجه هشت باشد. و این جرم هم مصداق همین بند است لذا رسیدگی به این جرم در جنبه کیفری با شورای حل اختلاف است.
بیشتر بخوانید: آدرس و شماره تلفن دادگاه های خانواده تهران
شکایت از این جرم عدم انجام وظایف حضانت و ممانعت از ملاقات طفل
با توجه به این که این جرم در صلاحیت شورای حل اختلاف است و در شورا تشریفات آن چنان رعایت نمی شود لذا می توان هم به صورت کتبی و هم به صورت شفاهی این امر را مطرح کرد.
نتیجه گیری
ماده ۵۴ دو موضوع جرم انگاری را ذیل یک ماده آورده است که هر دو هم مجازات واحدی دارند.
- جرم عدم انجام وظایف حضانت مثل ممانعت از تحصیل و…
- ممانعت از ملاقات طفل با اشخاص ذی نفع.
مجازات این جرم تا ۱۰ میلیون ریال یا یک میلیون تومان است.
سوالات متداول
بله اگر ایشان از وظایف خود سرباز بزند به مجازات جزای نقدی درجه ۸ محکوم می شود.
برخلاف برخی که نظر می دهند این جرم در صلاحیت دادگاه کیفری۲ است باید بدانیم به استناد قانون شورای حل اختلاف این جرم در صلاحیت شورا حل اختلاف خواهد بود زیرا شورا برای جرم هایی صرفا با مجازات جزای نقدی صلاحیت دارد.
