نحوه ی تخفیف مجازات ها با توجه به قانون کاهش مجازات حبس تعزیری

همواره تعیین مجازات برای مجرمین به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل بازدارنده و پیشگیرانه از جرم می باشد.

اما متاسفانه با وضعیت کنونی که مشکلات معیشتی و اقتصادی بر جامعه حاکم شده است، عدم دسترسی به کالاهای اساسی، بیکاری و عدم اشتغال زایی و… همگی دست به دست هم داده، تا وقوع جرائم در حال حاضر رو به افزایش باشد.

اما مطابق با یکی از اصول حقوق جزا و جرم شناسی، برای تعیین مجازات مجرم، می بایست قصد و انگیزه ی وی در حین ارتکاب جرم لحاظ شده و بر این اساس اقدام به تعیین مجازات صورت گیرد.

در این نوشتار قصد داریم به نحوه ی تخفیف مجازات ها در قانون مجازات اسلامی و قانون کاهش مجازات حبس تعزیری بپردازیم.

نهاد تخفیف مجازات

همانطور که اشاره شد ریشه بسیاری از ارتکاب جرائم امروزی در مشکلات اقتصادی و معیشتی بوده و حتی بسیاری از مجرمین فاقد سابقه ی محکومیت کیفری می باشند.

قانون مجازات با پیش بینی وضع موجود و البته اصلاح مجرمین و جلوگیری از تکرار جرم نهاد های تخفیفی و حمایتی را از مجرمین را به وجود آورده است.

به مواردی از جمله تخفیف مجازات، تعلیق اجرای مجازات، تعویق صدور حکم، آزادی مشروط، مجازات جایگزین حبس، نظام نیمه آزادی و… را پیش بینی نموده است.

در ادامه به بحث تخفیف در مجازات توسط قاضی صادرکننده رای می پردازیم.

نهاد تخفیف مجازات

مشاوره حقوقی فوری

مشاوره تخصصی تلفنی و متنی آنلاین با وکلای سراسر کشور

در چه صورتی مجازات مشمول تخفیف می شود ؟

مطابق با ماده ۱۸ قانون مجازات اسلامی قاضی صادر کننده می بایست در صدور حکم موارد زیرا لحاظ نماید:

الف- انگیزه مرتکب و وضعیت ذهنی و روانی وی حین ارتکاب جرم.

ب- شیوه ارتکاب جرم، گستره نقض وظیفه و نتایج زیانبار آن.

پ- اقدامات مرتکب پس از ارتکاب جرم.

ت- سوابق و وضعیت فردی، خانوادگی و اجتماعی مرتکب و تاثیر تعزیر بر وی.

موارد فوق از این حیث قابل توجه و حائز اهمیت می باشد که اگر فرضا شخص در حین ارتکاب جرم دارای حالت جنون بوده باشد، واین مساله احراز شود، مسئولیت کیفری برای وی ایجاد نخواهد شد.

حال پس از احراز موارد فوق در صورتی که یک یا چند مورد از موارد زیر قاضی دادگاه می تواند مجازات مرتکب جرم تخفیف یا تبدیل نماید.

مطابق با ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی این موارد عبارتنداز:

الف- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.

ب- همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن.

پ- اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.

ت- اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی در حین تحقیق و رسیدگی.

ث- ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.

ج- کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن.

چ- خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم.

ح- مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم.

تبصره ۱- دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.

تبصره ۲- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش بینی شده باشد، دادگاه نمی تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.

مجازات مشمول تخفیف

نحوه و چگونگی تخفیف مجازات ها در قانون مجازات و قانون کاهش مجازات حبس تعزیری

با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری که به نوعی مکمل قانون مجازات و اصلاح کننده آن محسوب می شود، متاسفانه یا خوشبختانه مجازات بسیاری از جرائم کاهش یافت و البته بسیاری از جرائم غیر قابل گذشت تبدیل به مجازات قابل گذشت شد.

قانون مجازات اسلامی و قانون کاهش مجازات حبس تعزیری در خصوص تخفیف مجازات ها در ماده ۳۷ مقرر می دارد که:

  • الف‌- تقليل مجازات حبس به میزان يك تا سه درجه در مجازات‌های درجه چهار و بالاتر؛
  • ب- تقلیل مجازات حبس درجه پنج و درجه شش به میزان یک تا دو درجه یا تبدیل این مجازات و مجازات حبس درجه هفت حسب مورد به جزای نقدی متناسب با همان درجه؛
  • پ‌- تبديل مصادره کل اموال به جزای نقدی درجه يك تا چهار؛
  • ت- تقلیل انفصال دائم به انفصال موقت به ميزان پنج تا پانزده سال؛
  • ث- تقلیل سایر مجازات‌های تعزيري به میزان يك يا دو درجه یا تبدیل آن به مجازات دیگر از همان درجه يا یک درجه پایین‌تر؛

تبصره‌ – چنانچه در اجرای مقررات این ماده یا سایر مقرراتی که به‌ موجب آن مجازات تخفیف می یابد، حکم به حبس کمتر از نود و يك روز صادر شود، به مجازات جایگزین مربوط تبدیل می شود.

برای درک مطالب فوق موضوع را با مثالی شرح می دهیم:

فرض کنید شخصی به مجازات تعزیری درجه سه (حبس بیش از ده سال) محکوم می شود، مطابق با مقرره فوق و بند الف، درصورت احراز جهات تخفیف توسط دادگاه؛ مجرم حداکثر سه درجه می تواند از تخفیف مجازات برخوردار گردد یعنی حبس درجه سه ممکن است به حبس درجه شش (شش ماه تا دو سال) تبدیل شود.

حال چنانچه شخص دیگری بر فرض مثال به حبس تعزیری درجه ی پنج (حبس بیش از دو تا پنج سال) محکوم شود؛ مطابق با بند ث ، دو راه حل پیش روی قاضی صادرکننده رای می باشد، یا امکان تخفیف به میزان یک یا دو درجه (تبدیل به مجازات درجه شش یا هفت) یا تبدیل به مجازات دیگر از همان درجه یا یک درجه پایین تر

برای مثال قاضی می تواند مجازات حبس تعزیری درجه پنج را به جزای نقدی درجه پنج یعنی بیش از هشتاد میلیون ریال یا یکصد و هشتاد میلیون ریال یا یک درجه پایین تر یعنی جزای نقدی درجه شش به میزان؛ بیش از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال تبدیل نماید.

لازم به ذکر است که؛ در تخفیف مجازات کلاهبرداری و اختلاس سابقا طبق قانون خاص منحصر به خود عمل می شد، یعنی در جرم کلاهبرداری و اختلاس درصورت احراز جهات تخفیف، فقط تا حداقل مجازات حبس (مجازات کلاهبرداری یک تا هفت سال و اختلاس دو تا ده سال حبس و انفصال دائم از خدمات دولتی می باشد) و انفصال ابد از خدمات دولتی امکان تقلیل و تخفیف وجود داشت.

درحالی که هم اکنون به موجب قانون کاهش مجازات تعزیری، تخفیف و تقلیل مجازات فقط مطابق با ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی صورت می گیرد.

تخفیف مجازات ها در قانون مجازات

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد؛ همانگونه که قانون مجازات اسلامی در خصوص عناوین مجرمانه اقدام به تعیین مجازات نموده است.

با توجه به وضعیت مجرم در حین ارتکاب جرم و البته قصد و انگیزه ی وی، شرایطی را به وجود آورده است که، تا درصورت احراز آن توسط قاضی صادرکننده رای، امکان تخفیف یا تبدیل مجازات مجرم فراهم شود.

لازم به ذکر است که با تصویب قانون کاهش مجازات حبس تعزیری، علاوه بر کاهش مجازات بسیاری از جرائم، امکان تخفیف و تبدیل مجازات نسبت به گذشته هموار تر شده است.

سوالات متداول

مطابق با قوانین حاکم؛ با توجه به نوع مجازات ارتکابی و درجه جرم، یا میزان آن یک الی سه درجه کاهش یافته یا به مجازات دیگر از همان درجه یا درجه پایین تر محکوم خواهد شد.

مطابق با قانون مجازات اسلامی؛ مواردی از جمله، گذشت شاکی یا مدعی خصوصی، همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی در حین تحقیق و رسیدگی، ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری

سابقا اشخاص محکوم به حبس ابد امکان برخورداری از نهادهای تخفیفی از جمله آزادی مشروط را برخوردار بودند، اما به موجب رای وحدت رویه ، امکان صدور آزادی مشروط برای این محکومان وجود نخواهد داشت.

۱
۲
۳
۴
۵
میانگین امتیازات ۵ از ۵
از مجموع ۱ رای
4 نظرات
  1. مجیدنصیری می گوید

    برای تبدیل مجازات درجه شش تهدیدوتوهین الان دادگاه بدوی دوسال زندان محکوم کرده پرونده دادگاه تجدیدنظر هست باقانون کاهش مجازات قطعا به یک ماه تایک سال تبدیل خواهدشد چگونه میتوان یک سال حبس رابه جزای نقدی تبدیل کرد؟

    1. بهزاد زینالی می گوید

      سام: اعمال جایگزین حبس در این مورد با اختیار دادگاه و فقدان سابقه محکومیت کیفری می باشد.

  2. مهدی می گوید

    سلام انتقال مال غیر قبل از کاهش مجازات چه حکمی داشت

    1. بهزاد زینالی می گوید

      سلام: ۲تا۱۰سال

زمان پاسخ به دیدگاه شما از طرف وکلای سایت وکیل تاپ ۴۸ ساعت می باشد. درصورت نیاز به مشاوره فوری حقوقی میتوانید از این لینک نسبت به پرسش سوال خود اقدام کنید.



سوالات خود را از ما بپرسید

وکلای پایه یک ما اماده پاسخ به سوالات شما هستند