عدم همکاری بین وراث در تقسیم ارث و راه حل آن

امر و نهی و در نتیجه ضمانت اجرای قانون بیشتر در مواقعی وارد روابط طرفین می شود که آنان نتوانند با توافق هم و با سازش وظایف خود را انجام دهند.

برای مثال تا زمانی که مرد، طبق وظیفه خود، نفقه همسر خود را پرداخت می کند یا اینکه تا زمانی که زوجین با هم حسن معاشرت دارند قانون ضمانت اجرای خود را تحمیل نمی کند به طرفین مگر اینکه یکی از طرفین یا هر دو در روابط حقوقی خود حقی را ضایع کند که در این صورت قانون گذار با اقتدار خود و حقی که برای او قائل شده برای وی دادخواهی می کند.

در بحث ارث هم همین گونه است پس از فوت مورث (فرد ارث گذار یا فردی که از وی ارثی به جا مانده پس از فوت) اگر وراث با سازش و توافق بتوانند اموال را بین خود تقسیم کنند مشکلی پیش نمی آید. اما اگر توافق نکردند باید دادخواست تقسیم ترکه به دادگاه بدهند.

در ذیل توضیحاتی در این موضوع خواهیم داشت.

در توضیح ارث و ترکه

ارث چیزی است که از فرد متوفی باقی مانده است که شامل دارایی وی و حتی دیون وی هم می شود.

تا زمانی که دیون متوفی از دارایی به جا مانده وی پرداخت نشود ترکه خالص نیست و با پرداخت آن حال ترکه خالص است و وراث می توانند بین خود  اموال و دارایی متوفی را تقسیم کنند.

لازم است بدانیم باقی مانده ترکه بین وراث مشترک و به اصطلاح مشاع است و این مشترک و مشاع بودن به این معنا است که کسی از وراث بدون اجازه دیگری حق ندارد در آن تصرف کند تا زمانی که بین آنان تقسیم نشده است.

و حتی اگر آن را بین خود تقسیم کنند اما دیون متوفی را نپرداخته باشند در اینجا طلبکاران می توانند به تک تک وراث برای طلب خود مراجعه کنند.

درخواست تقسیم ترکه

اگر بین وراث اتفاق نظر نباشد و توافق درباره تقسیم سهم الارث شکل نگیرد یا اینکه بین این وراث کسی باشد که محجور باشد مثلا بچه باشد یا کسی باشد که مجنون یا سفیه باشد در این حالت باید دادگاه کار تقسیم ترکه را انجام دهد.

برای درخواست تقسیم ترکه ابتدا و قبل از این امر لازم است یک سری کار ها انجام شود.

در اولین قدم شخصی که می خواهد از دادگاه تقسیم ترکه و ارث را بخواهد باید گواهی انحصار وراثت را اخذ کند.

پس فرد لازم است:

1. گواهی انحصار وراثت دریافت کند.
2. تصفیه ترکه.
3. تحریر ترکه را انجام دهند در صورت لزوم.

۱ – گواهی انحصار وراثت و مراحل آن

این گواهی را از شورای حل اختلاف آخرین محل زندگی متوفی درخواست کرد برای اخذ گواهی انحصار وراثت مدارکی لازم است از جمله:

1. گواهی فوت، این گواهی را می توان از طریق سامانه درخواست گواهی فوت نیز اخذ کرد.
2. استشهادیه محضری، روال استشهادیه این گونه است که فرد ۳ نفر را حاضر می کند در دفتر استاد رسمی و فرم را تکمیل و امضا می کنند مبنی بر اینکه این افراد ورثه فلان متوفی هستند.
3. شناسنامه وراث یا کپی برابر اصل آن
4. اگر متوفی وصیتی کرده باشد وصیت نامه او نیز پیوست شود.

نکته ای که باید دقت کرد این است اگر اموال متوفی از ۵۰ میلیون تومان بیشتر باشد گواهی انحصار وراثتی که صادر می شود نامحدود نام دارد و باید در روزنامه آگهی شود اما اگر کمتر از ۵۰ میلیون باشد.

گواهی انحصار وراثت محدود اخذ می شود که نیازی به آگهی در روزنامه نخواهد بود.

زمانی که برای اخذ گواهی انحصار وراثت نامحدود است با توجه به اینکه باید آگهی بشود ۴۰ تا۵۰ روز است اما در گواهی انحصار وراثت محدود نزدیک ۷ روز طول می کشد چون نیازی به آگهی کردن ندارد.

یکی از مدارکی که لازم بود و آن را نام بردیم شناسنامه وراث است.

حال فرض کنیم که یکی از وراث همکاری نمی کند یا اصلا فعلا در سفر است در اینجا خود شورای حل اختلاف از ثبت احوال استعلام می کند.

پس از اینکه از شورای حل اختلاف درخواست گواهی حصر وراثت را تقاضا کنید. 

شورا در آخر پس از رسیدگی یک گواهی  شبیه به تصویر زیر به شما تحویل می دهد که می توانید برای انجام باقی امور خود از آن استفاده کنید

نمونه گواهی انحصار وراثت

۲ – تحریر ترکه چیست؟

اگر بخواهیم خیلی ساده تعریف تحریر ترکه را ارائه دهیم باید گفت تحریر ترکه همان لیست اموال متوفی است. اینکه متوفی چه اموالی دارد همراه لیست کردن این اموال، تحریر ترکه نام دارد.

مدارک مورد نیاز برای تحریر ترکه:

1. گواهی فوت.
2. گواهی انحصار وراثت که در بالا توضیح دادیم.
3. لیست تمام اموال متوفی.

این مدارک را باید پیوست درخواست تحریر ترکه کنیم.

با آماده کردن این مدارک و تقدیم کردن دادخواست تحریر ترکه می توان ضمن این دادخواست مهر و موم ترکه را از مرجع صالح درخواست کرد که از حیف و میل اموال متوفی جلوگیری شود.

۳ – تصفیه ترکه

تصفیه ترکه به این معنی است که تمام دیون و بدهی های متوفی پرداخت شود و اگر فرد وصیتی کرده است آن وصیّت از ماترک خارج شود اگر وراث ترکه را قبول کنند.

خود آن کسانی که قبول کرده اند موظف به تحریر ترکه هستند و اگر رد کنند دادگاه خود مدیر تصفیه تعیین خواهد کرد.

اما اگر برخی ورثه ترکه را قبول کنند دیگر درخواست تصفیه ترکه را دادگاه از کسی قبول نمی کند.

لازم به ذکر است که رد یا قبول ترکه به معنی خواستن سهم الارث یا نخواستن آن نیست بلکه رد یا قبول ترکه به معنی پذیرش ترکه با تمام دیون و بدهی های متوفی است.

عدم همکاری در تقسیم ترکه

پس از انجام امور بالا حال می توان از دادگاه درخواست تقسیم ترکه را تقاضا کنیم.

پس از اینکه مراحل فوق انجام شد دادگاه پس از تعیین وقت رسیدگی را آغاز می کند اگر در جلسه دادرسی دادگاه بین وراث تراضی و توافق حاصل شد؛ قاضی این امر را ضمن صورت جلسه ای می نویسد و وراث هم امضا می کنند اما اگر بین آنان تراضی نشود.

دادگاه بر طبق قانون عمل می کند به این صورت که دادگاه کلیه اموال را به کارشناس ارجاع می کند تا کارشناس اموال را ارزیابی و قیمت گذاری کند.

بعد از این کار دادگاه سهم هر یک از افراد ورثه را تعیین خواهد کرد.

این امر را دادگاه با قرعه مشخص و تعیین می کند.

حال فرض کنیم بخشی از اموال قابل تعدیل و تقسیم نباشند در اینجا اموال فروخته می شود و بین آنان تقسیم می شود‌

نتیجه گیری

خواندیم که اگر بین وراث توافقی در زمینه تقسیم ارث انجام نشود باید از دادگاه این تقاضا را بخواهند البته این امر منوط به این است که از قبل گواهی حصر وراثت و در صورت لزوما تحریر ترکه انجام شود و پیوست دادخواست تقسیم ترکه شود.

دادخواست تقسیم ترکه را می توان در دفاتر خدمات قضایی تنظیم کرد و از این طرق به دادگاه ارسال شود.

در دادگاه پس از تعیین وقت و شروع به رسیدگی اگر بین وراث توافقی برای تقسیم حاصل شود که دادگاه طبق همین صورت مجلس می نویسد و اگر توافقی حاصل نشد دادگاه به کارشناس ارجاع می کند برای ارزیابی اموال و به تقسیم ترکه بین وراث می پردازد.

سوالات متداول