نرخ دیه از سال ۱۳۷۰ تا ۱۴۰۱

طبق قوانین هر کشور و همچنین قوانین شرعی اسلام، دیه یا خون بها غرامت مالی است که در ازای آسیب و ضرر مادی یا جسمی مثل صدمه رساندن یا نقص عضو و یا کشتن انسان دیگری به عنوان مجازات باید پرداخت شود. شکایت برای دیه از طریق دادسرا و دادگاه کیفری صورت می گیرد. حکم پرداخت دیه مستلزم درخواست مجنی علیه(آسیب دیده) یا اولیای دم و افرادی که دیه را به ارث می برند است. در خصوص مقابله با آسیب های جسمی، پرداخت دیه و ارش مورد توجه قانون گذار قرار گرفته است. ماده ۴۸۸ قانون مجازات اسلامی در تعریف دیه می‌گوید: «دیه مقدار مالِ معینی است و در شرع مقدس به سبب جنایات غیرعمدی بر نَفس، عضو یا منفعت یا جنایات عمدی در مواردی که به هر جهت قصاص ندارد، مقرر شده‌ است.»

طریقه محاسبه دیه

میزان دیه در دین اسلام برای مرد و زن متفاوت است، اکثر فقها بر نصف بودن دیه زن بر مرد اتفاق نظر دارند. در ایران دیه بر مبنای قانون مجازات اسلامی به قتل یا جرح غیر عمدی تعلق می‌گیرد و در صورت عمد هم اگر ولی دم یا مجنی علیه (آسیب دیده)از قصاص بگذرد و راضی به دریافت دیه شود قصاص تبدیل به دیه می‌شود. پرداخت دیه بر عهدهٔ فرد مقصر است و اگر وی فوت نموده باشد از ماترک(اموال به جای مانده از شخصی که فوت شده است) وی پرداخت می‌شود. موارد تغلیظ دیه(مواردی که مطابق قانون دیه افزایش می یابد مثل قتل در ماه حرام) موضوع ماده ۵۵۵ قانون مجازات اسلامی از سوی دادگاه در حکم قید و توسط اجرای احکام محاسبه و وصول می‌شود.

ارش چیست؟

مطابق ماده ۴۴۹ قانون مجازات اسلامی ارش دیه غیر مقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است و دادگاه بر اساس نوع و کیفیت جراحت و تاثیر آن بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن را تعیین می‌کند.

انواع دیه

دیه مطابق قانون مجازات اسلامی بر چند نوع تقسیم میشود:

دیه قتل: دیه ای معادل یک دیه کامل دارد. نرخ دیه هر سال توسط قوه قضاییه تعیین می شود.

دیه اعضای بدن: در صورتی که از یک عضو تنها یک عدد در بدن انسان وجود داشته باشد، از بین بردن آن دیه کامل دارد و در صورتی که از یک عضو دو عدد موجود باشد، از بین بردن یکی از آنها نصف دیه کامل و از بین بردن هر دوی آنها دیه کامل دارد.

دیه منافع اعضاء: در صورتی که شخصی مرتکب جنایتی بر دیگری شود که به موجب آن فرد برخی از حواس خود را از دست بدهد، باید دیه منافع آن عضو را بپردازد . ( به عبارت دیگر منفعتی که از برخی از اعضا حاصل می شود مثلا منفعت شنیدن توسط گوش مختل شود اما خود گوش آسیبی نبیند ) . مطابق قانون مجازات اسلامی، دیه منافع شامل مواردی همچون دیه عقل، دیه شنوایی، دیه بینایی، دیه بویایی و دیه صوت و گویایی است .

دیه جراحات: در صورتی که شخص مرتکب جنایتی بر دیگری شود و به موجب آن جراحتی به وجود آید باید دیه جراحات وارده بپردازد که به نسبت میزان جراحت وارد شده و بنا به تشخیص پزشکی قانونی مقدار آن مشخص خواهد شد. مانند خراش، کبودی، تورم و … که مصادیق آن در مواد ۷۰۱ الی ۷۰۷ قانون مجازات اسلامی مشخص شده اند.

بیشتر بخوانید: دیه شکستگی بینی و مسائل مرتبط

مهلت زمانی پرداخت دیه

• دیه‌ قتل عمد باید در ظرف یک سال پرداخت شود.
• دیه‌ قتل شبیه عمد ظرف دو سال محکوم باید دیه را بپردازد.
• در خطای محض این مهلت به سه سال افزایش می‌یابد.

نرخ دیه از گذشته تاکنون

دهه هفتاد

دهه هشتاد

دهه نود

درصدهای دیه سال ۱۴۰۱

مبنای محاسبه برای تعیین دیه نقص عضو، دیه ماه های عادی است و درصدی از مبلغ ۶۰۰میلیون تومان به شرح زیر خواهد بود:

• یک درصد دیه سال۱۴۰۱: ۶۰۰۰۰۰ تومان
• دو درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۱۲۰۰۰۰۰۰ تومان
• سه درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۱۸۰۰۰۰۰۰ تومان
• چهار درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۲۴۰۰۰۰۰۰ تومان
• پنج درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۳۰۰۰۰۰۰۰ تومان
• ده درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۶۰۰۰۰۰۰۰ تومان
• بیست درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۱۲۰۰۰۰۰۰۰ تومان
• پنجاه درصد دیه سال ۱۴۰۱: ۳۰۰۰۰۰۰۰۰تومان