عموما مردم درباره مجازات حبس ابد، کم و بیش اطلاعاتی دارند و درباره کلیت حبس ابد مطالبی می دانند. اما اینکه مجازات حبس ابد چه انواعی دارد و در خصوص چه جرایم مجازات حبس ابد تعیین شده است، لازم است که بیشتر بدانند.
از این رو، در این بخش در خصوص حبس ابد، انواع و شرایط آن توضیحاتی داده می شود.
حد چیست؟
در ایران بسیاری از قوانین و مقررات ما، همچنین مجازات های ما برگرفته از فقه در دین اسلام است. «حدود» جمع «حد» در لغت به معنی «منع» است.
حد مجازاتی است که کیفیت و کمیت آن توسط شرع مقدس اسلام تعیین شده است و مراجع قضائی و قضات از این اختیار برخوردار نمی باشند که در مورد نوع، کیفیت، میزان و حدود شرعی تصمیم گیری نمایند.
مجازات های حدی هیچ گاه مجازات مالی نیستند.
این مجازات ها عبارتند از:
- شلاق.
- قطع ید.
- اعدام.
- حبس ابد.
- سنگسار.
- تبعید و صلب.
تعزیر چیست؟
«تعزیر» در لغت به معنی «تادیب» و گاه به معنی «بزرگداشت» و «یاری کردن» و «منع نمودن» آمده است و در اصطلاح شرع به معنی مجازاتی است که اندازه معینی در شرع برای آن ذکر نشده و بسته به رای قاضی است که با در نظر گرفتن «میزان جرم» و «مقدار تحمل مجرم» درباره او اجرا می‌شود.
مجازات های تعزیری انواع مختلفی مانند:
حبس، جزای نقدی، شلاق تعزیری، اعدام و حبس ابد باشد.
حبس ابد
حبس ابد نیز مجازاتی است که برای مجرمین در برخی جرایم در نظر گرفته می شود. در مجازات حبس ابد شخص باید تا پایان عمر خود در زندان بماند و باقی زندگی خود را در زندان سپری کند.
این مجازات معمولا برای کسانی در نظر گرفته می شود که بزرگترین جرم را مرتکب شده باشند.
لازم به ذکر است بسیاری از کشورها برای جرایم سنگین مثل قتل به جای اعدام از مجازات حبس ابد استفاده می کنند. در ایران نیز این مجازات قابل استفاده است و در موارد مختلفی از آن استفاده می شود.
حبس ابد از لحاظ شدت مجازات در رتبه دوم پس از اعدام قرار می گیرد.
همانطور که مطرح شد حبس ابد هم در جرایم تعزیری و هم در جرایم حدی قابل استفاده است و نوع جرایم آن ها فرق دارد.
حبس ابد حدی
یکی از مجازات های حدی، حبس از ابد است که در برخی از جرایم سنگین حدی، مجازات حبس ابد برایشان در نظر گرفته می شود.
حبس ابد حدی جز مواردی است که مانند سایر مجازات های حدی، هر تغییری که توسط قانونگذاران فعلی، در قانون بوجود بیاید در مجازات های حدی تغییری حاصل نمی شود.
سرقت حدی جرمی است که در هر بار ارتکاب و پس از محاکمه مجازات متفاوتی دارد.
زمانی که فردی برای مرتبه سوم مرتکب سرقت حدی می شود و در مراتب قبل حکم قطعی دریافت کرده باشد، در مرتبه سوم مجازات سرقت حدی، حبس ابد است.
سقوط حبس ابد حدی
عفو یا تخفیف در حبس ابد حدی:
- حبس ابد حدی پس از توبه می تواند مشمول عفو رهبری قرار گیرد.
- هرگاه متهم قبل از اثبات جرم توبه کند و ندامت و اصلاح او برای قاضی محرز شود، حد ساقط می شود.
- در سرقت حدی هرگاه صاحب مال قبل از اثبات سرقت، سارق را ببخشد و گذشت نماید، سرقت از حالت حدی خارج می شود.
حبس ابد غیر حدی
حبس ابد غیر حدی مجازاتی است که در جرایم تعزیری و همچنین در بحث اکراه در قتل از آن استفاده می شد. با توجه به تنوع جرایم و تغییر در نحوه ارتکاب جرم برای ایجاد رعب و وحشت، حبس ابد در جرایم تعزیری نیز راه پیدا کرد.
حال با توجه به تصویب قانون کاهش مجازات حبس های تعزیری، تغییری در مجازات حبس ابد غیر حدی نیز ایجاد شده است.
با توجه به این قانون تمام حبس های ابد غیر حدی مقرر در قانون به حبس درجه یک تبدیل می شود.
حبس درجه یک عبارت است از حبس بیش از بیست و پنج سال، جزای نقدی بیش از یک میلیارد (۱.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال، مصادره کل اموال و انحلال شخص حقوقی.
جرایمی که مجازات حبس ابد غیر حدی دارند
جرایمی در قانون کشور ایران دارای مجازات حبس ابد است تعداد زیادی ندارد از جمله آن ها جرایم مربوط به مواد مخدر که در واقع مجرمانی بودند که عضو باندهای سازمان‌یافته نبوده و مرتکب تکرار جرم نشده بودند فلذا با داشتن چنین شرایطی حکم اعدام این مجرمین تبدیل به حبس ابد و حکم حبس ابد آنها به ۲۵ سال زندان تبدیل می شد.
در مورد دیگر ماده ۳۷۵ قانون مجازات آمده است. این ماده مقرر می دارد:
«اکراه در قتل مجوز قتل نیست و مرتکب به قصاص محکوم می شود و اکراه کننده به حبس ابد محکوم می شود.
همچنین تبصره ۲ ماده مذکور اشعار دارد:
«اگر اکراه شونده طفل ممیز باشد عاقله دیه مقتول را می پردازد. اکراه کننده به حبس ابد محکوم می شود.»
تخفیف در مجازات های تعزیری با توجه به قانون کاهش مجازات
بر اساس ماده ۳۷ قانون مجازات اسلامی در صورت وجود یک یا چند جهت از جهات تخفیف، دادگاه می تواند مجازات تعزیری را به نحوی که به حال متهم مناسب‌تر باشد به شرح ذیل تقلیل دهد یا تبدیل کند:
- تقلیل حبس به میزان یک تا سه درجه.
- تبدیل مصادره اموال به جزای نقدی درجه یک تا چهار.
- تبدیل انفصال دائم به انفصال موقت به میزان پنج تا پانزده سال.
- تقلیل سایر مجازات های تعزیری به میزان یک یا دو درجه از همان نوع یا انواع دیگر.
همچنین مطابق با ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی جهات تخفیف عبارتند از:
- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی.
- همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن.
- اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم.
- اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی در حین تحقیق و رسیدگی.
- ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری.
- کوشش متهم به منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن.
- خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم.
- مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم.
بر اساس تبصره یک دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
همچنین ماده ۳۸ قانون مبارزه با مواد مخدر ذکر شده است:
«دادگاه می تواند در صورت وجود جهات مخففه مجازات‌های تعزیری مقرر در این قانون را تا نصف حداقل مجازات آن جرم تخفیف دهد. در صورتی که مجازاتی فاقد حداقل باشد، همان مجازات تا نصف تخفیف می یابد.
میزان تخفیف در احکام حبس ابد ۱۵ سال خواهد بود و در مورد مجازات اعدام، تقاضای عفو و تخفیف مجازات به کمیسیون عفو ارسال خواهد شد.»
حال با توجه به تغییر حبس ابد به حبس درجه ۱ و سکوت قانونگذار در این خصوص می توان تخفیف را طبق قانون جدید کاهش مجازات اعمال نمود.
نتیجه گیری
حبس ابد نیز مجازاتی است که برای مجرمین در برخی جرایم در نظر گرفته می شود. در مجازات حبس ابد شخص باید تا پایان عمر خود در زندان بماند و باقی زندگی خود را در زندان سپری کند.
این مجازات معمولا برای کسانی در نظر گرفته می شود که بزرگترین جرم را مرتکب شده باشند. لازم به ذکر است بسیاری از کشورها برای جرایم سنگین مثل قتل به جای اعدام از مجازات حبس ابد استفاده می کنند. در ایران نیز این مجازات قابل استفاده است و در موارد مختلفی از آن استفاده می شود.
حبس ابد از لحاظ شدت مجازات در رتبه دوم پس از اعدام قرار می گیرد. حبس ابد هم در جرایم تعزیری و هم در جرایم حدی قابل استفاده است.
سوالات متداول
مجازات حبس ابد برای اکراه مشروط به وجود شرایط عمومی قصاص است و حق اولیا دم می باشد و قابل گذشت و مصالحه است.
توبه نیز از موارد عفو در مجازات حبس ابد است اگر توبه نیز احراز شود سبب عفو و بخشودگی مجرم خواهد شد.
دادگاه در جرایم تعزیری درجه ۱ مقررات راجع به تخفیف مجازات را اعمال می کند.
سلام ۲روز من طلاق گرفتم الان پیش
مان شدم یکرفه بود باید چه کا
رکنم
سلام میتوانید دوباره باهمان شخص ازدواج کنید