عقد ازدواج شامل یک سری حقوق و تکالیف متقابل برای زن و شوهر می باشد. یکی از این تکالیف ناشی از ازدواج که منحصرا وظیفه مرد می باشد پرداخت نفقه است. نفقه، تمام هزینه هایی است که زن برای ادامه زندگی به آن نیاز دارد و این هزینه ها با توجه به شان و منزلت زن تعیین می شود نه میزان توانایی پرداختی مرد.
دسترسی سریع به عناوین:
مبلغ نفقه چقدر است؟ا
این هزینه ها مشخص نیستند و از یک مکان به مکان دیگر و از یک فرهنگ به فرهنگ دیگری متفاوت است. مثلا اگر زن در منزل پدر خود خادم داشته است، بعد از ازدواج، گرفتن خدمتکار برای او جز وظایف شوهر است و فقر و مکنت شوهر، تاثیری در پرداخت او ندارد و نفقه وظیفه ایست که باید ادا شود.
نفقه عدد مشخصی ندارد و در صورت رجوع زوجه به دادگاه، تعین میزان آن با کارشناسان خواهد بود.
اقسام نفقه
- نفقه زوجه: مسکن، خوراک و پوشاک و اثاث خانه متناسب و متعارف با وضعیت زن
- نفقه اقارب: نفقه بستگان نسبی نه سببی و نه رضاعی(محرمیت از طریق رضاع یا همان شیر دادن)
- الف) فزندان، نوه ها، نتیجه ها، نبیره ها
- ب) پدر بزرگ،مادر بزرگ، اجداد
تفاوت نفقه اقارب و نفقه زوجه
- نفقه اقارب شامل تمام خویشاوندان خط عمودی اعم از صعودی و نزولی به هر تعداد می شود ولی نفقه ی زوجه به زنی تعلق میگیرد که در عقد دائم شوهر باشد
- اقارب می توانند فقط برای دریافت نفقه اکنون (حال) خود درخواست بدهند و نفقه گذشته آنها قابل مطالبه نیست؛ اما نفقه حال و آینده زوجه قابل مطالبه است
- در نفقه اقارب فقط خویشان خط عمودی مستحق نفقه هستند(افرادی که بین آنها رابطه ولادت وجود دارد و سایرین مثل خواهر و برادر از شمول گرفتن هزینه خارج اند هرچند ارث ببرند).ولی زوجه هم ارث دارد هم نفقه
- نفقه اقارب منوط به توانایی و دارایی شخص پرداخت کننده و عدم دارایی دریافت کننده می باشد در صورتی که نفقه زوجه حتی در صورت وضعیت مالی مناسب به او تعلق خواهد گرفت.
- اقارب متقابلا ملزم به انفاق نسبت به یکدیگرند اما در نفقه زوجه، این رابطه یک طرفه می باشد.
- در صورت عدم کافی بودن دارایی زوج و داشتن اقارب نیاز مند، نفقه زوجه بر اقارب او ارجحیت دارد.
شرط کردن عدم نفقه در ادواج دائم
درست است که نفقه مختص عقد دائم است اما مقتضای ذات نکاح، نفقه نمی باشد و از آن قابل جدا شدن است و ازدواج بدون آن هم قابل تصور است و طبق اطلاق المومنون عند شروطهم و ماده ده قانون مدنی چنین شرطی معتبر و قابل اجرا می باشد.
نفقه و هزینه درمان زوجه
طبق ماده ۱۷۰۷ قانون مدنی، نفقه شامل هزینه های درمانی و بهداشتی زوجه می باشد وزوج در این خصوص نیز تکلیف پرداخت دارد.اما هزینه هایی مثل عملها و جراحی های زیبایی با توجه به لزوم تفسیر قانون به صورت مضیق از عنوان هزینه های متعارف خارجند و شوهر، الزامی در این باره ندارد.اما شمول نفقه در مورد هزینه زیبایی همسری که صورتش در اثر آتش سوخته باشد بعید نمی باشد.البته که این هزینه ها نیز باید متعارف و معقول باشد
نفقه و هزینه تحصیل زوجه و هزینه کلاس های هنری
قانون مدنی در مورد وظیفه مرد نسبت به پرداخت هزینه های تحصیل ساکت است؛ اما اکثر مراجع هزینه های تحصیل را شامل نفقه نمیدانند و به طریق اولی کلاس های هنری مانند نقاشی،آشپزی و.. نیز از شمول نفقه خارج است.
تمکین تنها پیش شرط گرفتن نفقه
تمکین دارای دو معنای عام و خاص می باشد.در تمکین به معنای عام، زن ملزم به حسن معاشرت با شوهر و اجابت خواسته های متعارف و معقول او تا زمانیکه بیم ضرری نرود می باشد که اقامت زوجه در منزل مشترک از مصادیق آن است اما تمکین در معنای خاص، شامل رابطه جنسی زن و شوهر است.
طبق قانون مدنی زن ناشزه(کسی که تمکین نمی کند) نفقه ندارد ولی قانون مشخص نکرده است که کدام عدم تمکین زن را از نفقه محروم می کند. با توجه به این می توان گفت که منظور قانون گذار هر دو نوع تمکین بوده است.
نفقه زن صیغه ای و زوجه ازدواج سفید
نفقه فقط مختص عقد دائم است و هزینه های زوجه در عقد موقت یا همان صیغه بر عهده اقارب خط عمودی او (پدر یا اجداد) می باشد. مگر اینکه در ازدواج موقت نفقه شرط شده باشد یا حتی عدم شرطش نیز به منزله ذکر در عقد باشد.
قانون ما ازدواج سفید را اصلا ازدواج تلقی نکرده که آنرا دارای آثار بداند.
نفقه همسر کارمند
پرداخت نفقه هیچ ارتباطی به وضعیت مالی زوجه ندارد و حتی اگر درآمد زوج از او کمتر باشد نیز تکلیف قانونی پرداخت از او ساقط نخواهد شد .
نفقه زن بیوه
عده وفات یعنی زمانی که بعد از فوت شوهر، زن باید منتظر مانده و ازدواج ننماید چهار ماه و ده روز است مگر اینکه حامله باشد که در این صورت عده تا وضع حمل است اگر مدت ولادت طفل بیشتر از چهار ماه و ده روز باشد.و نفقه زن در این زمان منوط به مطالبه او می باشد و در صورتی که مخارج زندگی او به هر شکلی پرداخت گردد تکلیف نفقه از اقارب ساقط خواهد شد.
بیشتر بخوانید: حضانت فرزند در قانون ایران
نفقه و حق حبس
در ازدواج طبق ماده ۱۱۸۵ قانون مدنی: زن می تواند تا مهریه به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد. به این عمل حق حبس زن گفته می شود که این امتناع، مسقط حق نفقه نخواهد بود.در اینجا زن ناشزه محسوب نمی شود و همچنان مستحق گرفتن نفقه است. اما اگر به میل خود وظایفش را انجام دهد؛ دیگر نمی تواند انجام آنرا متوقف بر گرفتن مهریه کند و در این حالت عدم انجام وظایف زن را ناشزه می کند و نفقه شامل حالش نمی شود.
نفقه و اجرت المثل
درست است که در قانون از ازدواج به عنوان عقد یاد شده است و در عقد نیز یک سری تعهدات بر طرفین بار خواهد شد اما اساس ازدواج صلح و سازش است و ازدواج یک معامله صرف نمی باشد .با این حال قانونگذار زن را موظف به انجام کار های خانه و مسائل روتین آن نمی داند و زن را مستحق دریافت هزینه تمام کار هایی که شرعا و قانونا به عهده او نیست اما انجام می دهد می داند.این هزینه ها اجرت المثل نام دارد که چیزی جدای نفقه می باشد.
نفقه و خمس
اگر پولهایی را که زن برمی دارد، شوهر به عنوان نفقه واجب او می دهد و یا به اومی بخشد، خمس ندارد .حتی در صورتی که شوهر خمس مالش را ندهد آن مال برای زن خمس ندارد.
نحوه شکایت از کسی که نفقه نمی دهد
از آنجایی که پرداخت نفقه وظیفه شوهر است هم می توان دادخواست داد هم شکوائیه مطرح کرد. (در صورت در خواست نفقه گذشته دادخواست و نفقه حال هم شکوائیه هم دادخواست) زیرا عدم پرداخت نفقه جرم انگاری شده است طبق ماده۵۳ قانون حمایت خانواده: هرکس با داشتن استطاعت مالی، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد یا از تأدیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه امتناع کند به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود. تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی است و درصورت گذشت وی از شکایت در هر زمان تعقیب جزائی یا اجرای مجازات موقوف می شود.
ضمانت اجرای عدم پرداخت نفقه
زن میتواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به دادگاه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را بدادن آن محکوم خواهد کرد.درصورت استنکاف مجدد شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجراء حکم دادگاه و عدم امکان الزام کردن او به دادن نفقه، زن می تواند برای طلاق به حاکم رجوع کند و حاکم شوهر او را اجبار به طلاق می نماید.همچنین است درصورت عجز شوهر از دادن نفقه.
خیانت همسر و عدم سقوط تکلیف مرد به پرداخت نفقه
اصولا مردان در طلاق زن خود نیازمند دلیل یا مدارک اثبات نیستند و حق دارند هر وقت بخواهند اورا طلاق بدهند اما حقوق مالی زن سر جای خود باقی است و خیانت زن و اثبات رابطه با مرد دیگر حین ازدواج موجب از بین رفتن مهریه به هیچ وجه نخواهد شد. در خصوص نفقه نیز، تنها پیش شرط نفقه تمکین است و نه به رابطه خارج از عرف زن ارتباط پیدا می کند نه به توانایی و دارایی مرد.
بیماری روانی همسر و نفقه
بیمار بودن زن چه جسمی و روحی حتی در صورتی که به بالاترین حد جنون و عدم سلامت روانی منجر گردد موجب سقوط حق نفقه نخواهد بود. حقوق مالی کماکان برقرار است زیرا در هر صورت زن مخارجی دارد و مخارج روتین زندگی همسر به عهده شوهر است است هر چند این مخارج بسته به جایگاه او متفاوت است اما همچنان پا برجاست.
مبلغی که مرد به حساب زن می ریزد نفقه تلقی می شود یا بخشش؟
اصل بر این است که شخصی که به دیگری مبلغی می دهد بدهی داشته و قصد تبرع و هبه نداشته است یعنی پرداخت پول به دیگری نشانه مدیون بودن آن به شخص است نه هبه پس اگر زوجه نتواند اثبات کند که مال داده شده هبه بوده؛ زوج آن را بابت نفقه حساب می کند و نفقه زن پرداخت شده محسوب می گردد.
نشوز مرد چگونه است
اصولاً بعد از واژه نشوز کلمه زن می آید و در متون قانونی برای آن تعیین تکلیف شده است. نشوز به معنی مقاومت کردن و سرپیچی کردن می باشد طبیعی است که مردان نیز در مقابل همسران خود وظیفه ای دارند که در صورت عدم انجام آن ناشزه محسوب می‌گردند و نشوز مختص زنان نیست اما این مطلب در قانون نیامده است اما سابقه فقهی دارد مکتب جعفری رابطه جنسی و همخوابگی جزء حقوق زن نیز می باشد یکی دیگر از موارد حقوق زن تکلیف مرد به حسن معاشرت و عدم سوء رفتار است که در قانون مدنی جزو وظایف مردان آورده شده است اما ضمانت اجرای آن را باید در قالب عسر و حرج زن توجیه کرد در صورتی که به حدی برسد که ادامه زندگی با مرد مشکل باشد نه اینکه زن صرفا راضی نباشد، می تواند با مراجعه به دادگاه طلاق بگیرد.
نتیجه گیری
نفقه حق زن است و جز طلب های ممتاز قرار دارد به این معنی که زن بر سایر طلبکاران مرد برای پرداخت نفقه اولویت دارد. مرد در همه حال موظف است که به همسر خود برای هزینه های زندگی اش نفقه بپردازد و وضع مالی خوب زن و گرفتن حقوق و حتی خیانت کردن زن با شرایطی مسقط این حق نمی باشد.
برای مشاوره در خصوص دریافت تفقه گذشته خود یا اجبار شوهر به نفقه دادن و یا دادخواست طلاق با توجه به ندادن نفقه می توانید با وکلای متخصص خانواده وکیل تاپ از طریق سایت وکیل تاپ یا شماره تماس ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۹۰ ارتباط برقرار کنید.
همکاران متخصص وکیل ما به شکل شبانه روزی آماده ارائه راهکار به شما گرامیان هستند
سوالات متداول
نفقه زنی که حقوق می گیرد چگونه است؟
زنی که از لحاظ مالی مستقل است حق دارد که سرمایه خود را هر جور که صلاح می داند استفاده کند و این استقلال مالی او دلیل نمی شود که مرد به وظیفه نفقه دادن خود عمل نکند.
با شوهری که نفقه نمی دهد چه کنیم؟
می توانیم با دادخواست از دادگاه تقاضای رسیدگی کنید و در صورت ادامه داشتن این شرایط، تقاضای طلاق نمایید.
اگر کسی نفقه همسر خود را پرداخت کند ونخواهد اثاث البیت امده نکند چه میشود
نفقه زن پس از فوت همسری که ارث به جا نذاشته به عهده کیست.به ترتیب میشه بگین
سلام در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه عندالمطالبه از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت) تأمین می‌گردد.مثل پدر، مادر، فرزند و نوه که اقارب محسوب می شوند
سلام من از سال ۹۱,عقد وازدواج کردم یه پسر ۷ساله داریم والان میخواهم از زنم جدا شوم مهریه ۸ملیون تومن بود میخواستم ببینم مهریه اش نفقه الان چقد میشه
سلام علیکم.مرد به خاطر اختلاف فکری با زنش از خانه بیرون رفته وخانه دیگری اختیار کرده .وشرط برگشت را به این میگذارد که به فلانی تماس تلفنی نگیر .آیا مرد چنین حقی رادارد .وایا مرد نباید نفقه زنش را بپردازد
سلام:به زن ناشزه نفقه ای تعلق نمیگیرد.
شوهرم بچه های که یک دختر۸ ساله ویک پسر۴ هستندراازمن گرفته وبه خانه مادرش رفته ومن رابه خانه پدریم طردکرده مبلق صدتومان برایم کارت بکارت میکنه میگه این نفقته وحاضربه دادن بچه هایابازگرداندنمن نمی باشد ایااین مقدارنفقه من خواهدبودیابیشترایادادگاه حق حضانت رابه من میدهد
سلام: حضانت تا ۷سالگی با مادر بقیه سن با پدر می باشد بعد از سنین نیز اگر پدر صلاحیت نگه داری نداشته باشد می توانید از پدر سلب صلاحیت نمایید.
سلام.همسر من ده ماهه که بدون رضایت من و بدون دلیل تحت تاثیر تحریکات والدینش منزل مشترکمونو ترک کرده و علارقم فرستادن اقواممو و ارسال اظهارنامه حاضر به برگشت نشده و و صورت جلسه کلانتری هم هست که نوشته شده همسر من با میل خودش خونه رو ترک کرده ولی من نفقه کامل این ده ماه رو پرداختم و مهریشم قسط بندی شده و من پیش قسط و قسط اول رو پرداخت کردم و درخواست تمکین دادم ولی خانمم تو پیامک هاش به من میگه من به هیچ عنوان قصد برگشتن ندارم و خانواده و وکیلشم به من میگند قصد برگشتن ندارم.با این حال من باز هم منزل مستقل با اثاث زندگی فراهم کردم می‌خوام بپرسم وقتی خانم من تو پیامک هاش میگه امکان ندارد برگردم با این پیامک ها قاضی نظرش تغییر میکنه که خانم من قصد تمکین نداره و به نفع من حکم بده؟
سلام.همسر من ده ماهه که بدون رضایت من و بدون دلیل تحت تاثیر تحریکات والدینش منزل مشترکمونو ترک کرده و علارقم فرستادن اقواممو و ارسال اظهارنامه حاضر به برگشت نشده و و صورت جلسه کلانتری هم هست که نوشته شده همسر من با میل خودش خونه رو ترک کرده ولی من نفقه کامل این ده ماه رو پرداختم و مهریشم قسط بندی شده و من پیش قسط و قسط اول رو پرداخت کردم و درخواست تمکین دادم ولی خانمم تو پیامک هاش به من میگه من به هیچ عنوان قصد برگشتن ندارم و خانواده و وکیلشم به من میگند قصد برگشتن نداره خانم من.با این حال من باز هم منزل مستقل با اثاث زندگی فراهم کردم می‌خوام بپرسم وقتی خانم من تو پیامک هاش میگه امکان ندارد برگردم با این پیامک ها قاضی نظرش تغییر میکنه که خانم من قصد تمکین نداره و به نفع من حکم بده؟
باسلام
میتواند اماره ای جهت عدم تمکین زوجه محسوب شود
سلام میزان نفقه چقدر تعیین میشود،؟
سلام: میزان ان بر اساس کارشناس دادگستری تعیین خواهد شد.
وام مسکن و خرید خانه را بنده داده ام ئ اقساط را همسرم ، حدود ۵۰ درصد و بعد از رهن منزل و اسقرار خودمان نیز پول مستاجر را بنده دائم میشود حدود ۶۰ درصد مل مبلع منزل خانه را چون به نام همسرم بوده بدون اجازه ف وخته چکار کنم که سهم خودم را ؟ د. حال حاضر مهریه قسط بندی و پر اخت میکنم و رای عدم سازس هم گرفتم