در ماده ۲۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی این گونه مقرر داشته که:
“مرجع اجرا کننده رأی باید به تقاضای محکومٌ له، قرار ممنوع‌الخروج بودن محکومٌ علیه را صادر کند. این قرار تا زمان اجرای رأی یا ثبوت اعسار محکومٌ علیه یا جلب رضایت محکومٌ له یا سپردن تأمین مناسب یا تحقق کفالت مطابق قانون مدنی به قوت خود باقی است.
تبصره – در خصوص سفر واجب که وجوب آن از قبل ثابت شده باشد و سفرهای درمانی ضروری، دادگاه موقتاً به محکومٌ علیه اجازه خروج از کشور را می‌دهد.”
پس به جز دادگاه کیفری، دادگاه حقوقی هم می تواند فرد بدهکار را مممنوع الخروج کند. تقاضای محکوم له یا فرد پیروز دعوا برای ممنوع الخروجی ضروری است و دادگاه راساً به این امر اقدام نخواهد کرد.
حکم و دستور ممنوع الخروجی تا زمانی که محکم علیه یا فرد بازنده دعوا یا بدهکار اعسار خود را ثابت نکرده است پابرجاست.
دسترسی سریع به عناوین:
نحوه درخواست ممنوع الخروجی
برای تقاضای ممنوع الخروجی فرد بدهکار کار سختی در پیش ندارید کافی است در یک برگه این تقاضا را بخواهیم از مرجع اجرای حکم با این نمونه:
بسمه تعالی
ریاست محترم اجرای احکام
با عرض سلام و احترام، اینجانب ———— در خصوص پرونده کلاسه اجرایی شماره ———– به استحضار می رساند، با توجه به این که برگ اجرائیه به فرد محکوم علیه جناب آقای ———–ابلاغ شده و ایشان از مفاد حکم اطلاع دارند و با توجه به اینکه ایشان تاکنون نسبت به پرداخت محکوم به اقدامی نکرده اند لذا تقاضای ممنوع الخروجی محکوم علیه را دارم.
با تشکر.
امضا
رفع ممنوع الخروجی افراد
در چند صورت می توان دستور ممنوع الخروجی را لغو کرد یکی از این موارد اثبات اعسار است که در ذیل به این مورد اشاره ای مختصر خواهیم داشت.
مورد دیگر که باعث رفع دستور ممنوع الخروجی می شود کسب رضایت محکوم له است که در این حالت باعث هم رفع ممنوعیت خواهد بود.
اما مورد دیگر اجرای حکم است.
واضح است که اگر فرد بدهکار ممنوع الخروج شود ولی بدهی خود را پرداخت کند یعنی در واقع حکم دادگاه مبنی بر پرداخت بدهی خود را اجرا کند از دستور ممنوع الخروجی رفع اثر می شود.
در صورت سپردن وثیقه و معرفی کفیل و عقد کفالت فرد چون در این صورت تضمینی برای بدهی خود پرداخت کرده است لذا از ممنوع الخروج بودن وی رفع اثر می شود.
اعسار چیست؟
اعسار یعنی ناتوانی مالی و تنگ دستی و شخص معسر کسی است که هر علت نداری و تنگ دستی توان پرداخت بدهی خود را ندارد یا توان پرداخت هزینه دادرسی را ندارد.
چنین کسی درخواست اعسار را تقدیم دادگاه می کند تا بتواند پس از قبول دادگاه مبنی بر پذیرش اعسار از مزایای آن مثل رسیدگی مجانی، وکیل مجانی، و مهلت و قسط بندی بدهی، آزادی از حبس در صورت حبس شدن و رفع ممنوع الخروجی در صورت ممنوع الخروجی شدن استفاده کند.
تفاوت در خواست ممنوع الخروجی و دستور موقت
به نظر می رسد ظاهری شبیه به هم دارند این دو نهاد البته بابد در نظر داشت ماهیت این دو متفاوت است.
برای مثال دستور موقت را ضمن دعوا و یا قبل از دعوا ممکن است مطرح کرد اما ممنوع الخروجی مختص پس از صدور حکم محکومیت بدهکار است.
در دستور موقت ما فرد را از فعل یا ترک فعلی باز می داریم و مستلزم سپردن خسارت احتمالی است بر خلاف دستور ممنوع الخروجی که این سپردن خسارت لازم نیست.
مجوز خروج موقت
طبق تبصره فرد در چند صورت می تواند از کشور به صورت موقت خارج شود. یکی از این موارد سفر واجب است البته سفر واجبی مجوز خروج موقت از کشور است که قبل از محکومیت فرد ثابت شده باشد.
- البته جای بحث دارد چگونه فرد سفر واجب می تواند برود در حالی که خود حق الناس به گردن دارد و خود بدهکار است آیا مگر برای سفر واجبی مثل حج استطاعت مالی شرط نیست؟
اگر شرط است چگونه فرد توان پرداخت بدهی خود را ندارد اما ممکن است سفر واجب برود.
از دیگر مواردی که به فرد اجازه خروج موقت از کشور را می دهد به جز سفر واجب موردی است که فرد به صورت ضروری به درمان احتیاج دارد در اینجا هم می تواند به صورت موقت اجازه خروج از کشور بگیرد.
یکی از شرایط درخواست ممنوع الخروجی قطعی شدن حکم است پس در صورت قطعیت حکم محکومیت آن وقت می توان تقاضای ممنوع الخروجی محکوم علیه یا کسی که حکم به ضرر وی صادر شده (بدهکار) را درخواست کرد.
ممنوع الخروجی در قوانین دیگر
ممنوع الخروج کردن مدیون سند لازم الاجرا جه سند رسمی باشد چه سند عادی باشد مانند چک. در ماده ۱ آیین نامه اجرای مفاد رسمی آمده است که:
“بدهکاری که به دلیل عدم معرفی مال یا عدم دسترسی به اموال وی به درخواست بستانکار وفق مقررات، از خروج وی از کشور جلوگیری می شود.»
در قانون آیین دادرسی کیفری برای متهمان و محکومان جزایی، که درباره محکومان ماده ۲۴۷ قانون آیین دادرسی کیفری هم بحث ممنوع الخروجی مطرح شده است.
درباره متهمان ماده ۱۸۸ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر می دارد:
“تا هنگامی که به متهم دسترسی حاصل نشده، بازپرس می تواند با توجه به اهمیت و ادلۀ وقوع جرم، دستور منع خروج او را از کشور صادر کند.مدت اعتبار این دستور، شش ماه و قابل تمدید است. در صورت حضور متهم در بازپرسی و یا صدور قرار موقوفی، ترک یا منع تعقیب، ممنوعیت خروج منتفی و مراتب بلافاصله به مراجع مربوط اطلاع داده می شود.
در صورتی که مدت مندرج در دستور منع خروج منقضی شود این دستور خود به خود منتفی است و مراجع مربوط نمی توانند مانع از خروج شوند.»
در قانون مالیات های مستقیم و ماده واحده ممنوعیت خروج بدهکاران بانکی باز هم از ممنوعیت خروج بحث شده است.
نتیجه گیری
فردی که در حکم قطعیت یافته محکوم به پرداخت مالی شده است و محکوم علیه واقع شده است ممکن است به تقاضای محکوم له یا فرد پیروز در دعوا از خارج شدن از کشور ممنوع شو.
در این صورت رفع این ممنوعیت منوط به تحقق یکی از این شرایط است:
- اثبات اعسار توسط محکوم علیه.
- رضایت محکوم له.
- سپردن وثیقه یا کفیل.
در مواردی هم اگر یکی از این شرایط نباشد؛ اما خروج به واسطه ضرورتی مثل درمان یا سفر واجب باشد امکان خروج موقت وجود دارد.
سوالات متداول
در صورتی که حکم محکومیت وی قطعی شده باشد یعنی اعتراض تجدید نظر شده باشد یا نشده کلی مهلت اعتراض تمام شده. در واقع یعنی دیگر قابل تجدیدنظر و واخواهی نباشد.
خیر، مگر به علت سفر واجب یا درمان ضروری که می تواند خروج موقت کند.
با اثبات اعسار، رضایت محکوم له، سپردن وثیقه یا داشتن کفیل می توان از این ممنوعیت رفع اثر کرد.
سلام..حکم کیفری غیابی دارم و متهم به ۲ سال زندان..در حال حاضر ممنوع الخروج شدم..در زمانهای تشکیل دادگاه هم ایران نبودم..میخوام بدونم با واخواهی میتونم ممنوع الخروجی ام را رفع کنم..خیلی از راهنمایی شما سپاسگزارم
سلام اگر واخواهی شما از طرف دادگاه پذیرفته شود بله
سلام روز بخیر ایا میشه کسی که دادگاه تشکيل نشده واولین دادگاه چهار ماه دیگر است ممنوع خروج کرد .اگر جواب منفی است لطفا راهنمایی کنید چکار کنم که ایشان ممنوع خروج
سلام بسته به اینکه چه دعوایی داشته باشین وصدور این قرار ضرورت داشته باشد
بدهی مالی دارم و اعسارم قبول شده ایا قبل از پرداخت مبلغ رفع ممنوع خروجی میگردد یا خیر
باسلام
بدهکارانی که حکم اعسار شان صادر و بدهی هایشان قسطی شده می توانند از دادگاه درخواست رفع ممنوع الخروجی نمایند.