تبرع در لغت یعنی احسان و نیکی کردن همچنین به معنای بخشش بدون چشم داشت نیز خواهد بود.
تبرع در قانون و حقوق ایران واژه ای ست که کاربرد هایی دارد و نسبتا مورد استفاده قرار می گیرد و آثاری هم بر آن بار می شود. برای مثال در پرداخت دین از طرف ثالث (شخص سوم) و اداره مال دیگری بدون اجازه و موارد دیگر در قانون تبرع وجود قصد تبرع دارای آثار و نتایجی است که به آن اشاره می کنیم.
تبرع در قانون به چه معناست؟
همانطور که از نام آن پیداست تبرع به معنای بخشش مالی به دیگری بدون داشتن چشم داشت و عوض است البته انجام کار با قصد تبرع هم را می توان به این افزود.
قصد تبرع به این معنی که در قبال آنچه که به طرف تحویل و تقویم می کند چیزی نمی گیرد. برای مثال شخصی دینی را پرداخت می کند با قصد تبرع یعنی انتظار ندارد که مدیون، هزینه را به او بپردازد
تبرع و عقود تبرعی
یکی از مواردی که شاید بتوان به عنوان تبرع از آن یاد کرد عقود رایگان و مجانی هستند که نام دیگر عقود مجانی و رایگان، عقود تبرعی است. مانند هبه کردن یا کادو دادن به کسی که در مقابل دادن مال چیزی گرفته نمی شود پس هبه عقد تبرعی است.
عقودی مثل حق انتفاع گاها ممکن است تبرعی باشد یعنی کسی استفاده از مالش را به شما بدهد بدون گرفتن پول و… در عاریه و صدقه هم چنین امری وجود دارد.
اصل عدم تبرع به زبان ساده
وقتی تبرع را یاد گرفتیم به موضوعی می رسیم تحت عنوان اصل عدم تبرع، اصل عدم تبرع یعنی این که وقتی کسی کاری را برای دیگری انجام می دهد فرض این است که نخواسته آن را مجانی انجام دهد و ما باید به او اجرت و پول کارش را بدهیم.
پس اصل عدم تبرع به عبارت ساده یعنی اینکه فرد قصد نداشته مجانی کاری انجام دهد چون عمل انسان احترام دارد لذا بابت انجام آن عمل می خواهد اجرت بگیرد.
تبرع در پرداختن دین دیگری
از کاربرد های دیگری که بحث تبرع دارد این است که اگر فرض کنیم شما دین کسی را پرداخته اید برای مثال “الف” مدیون “ب” است با میزان ۱۰ میلیون تومان و شما دین وی را به “ب” می دهید تا طلب پاس شود حال بحث این است که آیا شما می توانید به “الف” مراجعه کنید و بگویید که پولی که برایتان را پرداخته ام به من بدهید؟
در اینجا قانون مقرر کرده که اگر شما از قبل از مدیون برای پرداختن دینش اجازه گرفته باشید؛ می توانید آنچه را که پرداخت کرده اید را پس بگیرید البته در صورتی که قصد شما بخشش نبوده باشد.
یعنی قصد تان این نبوده که در راه خدا و مجانی دین او را بدهید. در اینجا اصل عدم تبرع است یعنی الف باید ثابت کند که شما در راه خدا و بدون چشم داشت آن را پرداخته اید که اگر ثابت کند شما نمی توانید پول را پس بگیرید.
نکته دیگر این اگر شما این کار را بدون اجازه انجام بدهید؛ یعنی از قبل از الف اذن و اجازه نگرفته باشید برای پرداخت دیگر نمی توانید پول را از وی پس بگیرید و می توان گفت قانون حکم کرده و فرض کرده که مثلا شما که اجازه پرداخت نگرفته اید؛ قصدتان تبرع بوده مگر این که اجازه داشتن را اثبات کنید.
پرداخت اشتباهی به حساب دیگری
گاهی ممکن است شما به جای آن که پول را به مدیون بدهید به شخصی غیر از مدیون پرداخت کنید مثلا شماره کارت را اشتباه بزنید و هر موردی دیگر که باعث شود دین یا پولی را اشتباها به کسی بدهید.
در اینجا حرف و سوال این است که آیا شما می توانید آن پول را پس بگیرید؟ در ظاهر بله اگر آن شخص هم بگوید این پول اشتباهی به حساب من واریز شده و در واقع اقرار کند پول را پس می گیرید؛ اما اگر آن فرد گیرنده پول، اقرار نکند قانون حق را به وی می دهد و مقرر می کند که این پرداخت (اشتباهی) شما برای پرداخت دین بوده مگر آنکه ثابت کنید دینی در کار نبوده است لذا اینجا قانون می گوید قصد شما عدم تبرع بوده یعنی شما بی دلیل این پول را مجانا به حساب آن شخص واریز نکرده اید و حتما قرضی داشته اید که آن را واریز کرده اید پس باید خلاف آن را ثابت کنید البته برخی عقیده مخالف دارند ماده ۲۶۵ قانون مدنی بیان گر همین امر است.
اگر در شما دچار چنین مشکلی شده اید بهتر است که از وکلای مجرب راه کار های لازم برای پس گرفتن مال خود را جویا شوید برای مشاوره آنلاین و تلفنی می توانید از طریق موسسه وکیل تاپ اقدام کنید.
زوجه قصد تبرع دارد
در اینجا هم ما با بحث تبرع در ارتباط هستیم در واقع بحث این است که با توجه به اینکه وظیفه شرعی زن، غذا پختن و کار های خانه نداری نیست آیا می تواند بابت انجام آنها دستمزد بگیرد؟
اگر بین زن و شوهر برای پرداخت این هزینه ها که چیزی غیر از نفقه زن است توافقی نباشد؛ باید بگوییم طبق عرف، زن برای خانه داری پول نمی گیرد لذا در اینجا اصل عدم تبرع نداریم و دز واقع این گونه برداشت می شود که زن قصد تبرع دارد مگر خلاف آن ثابت شود. لذا معمولا دادگاه ها به این امر به نفع زوجه حکم نمی دهند.
برای اطلاعات بیشتر در این زمینه و راه حل های مختلف و آثار آن می توانید با وکلای متخصص حوزه خانواده مشورت کنید. برای اخذ مشاوره از طریق سامانه وکیل تاپ می توان اقدام کرد.
نتیجه گیری
تبرع یعنی بخشش بدون چشم داشت و در جاهایی از قانون نیز کاربرد دارد تبرع و قصد تبرع یا نداشتن قصد تبرع خود آثار و نتایجی دارد که به برخی از آنها در بالا اشاره شد. مانند پرداخت دین دیگری، واریز اشتباه به حساب شخصی دیگر، خدمات زوجه در زندگی مشترک و…
سوالات متداول
تبرع به معنی بخشش بدون چشم داشت است و اصل عدم تبرع یعنی ما در مواقعی که شک داریم آیا فردی در راه خدا و بدون چشم داشت بخششی کرده یا نه و یا کاری را انجام داده می گوییم چنین قصدی نداشته و باید اجرت وی داده شود مگر خلاف آن ثابت شود.
باید ثابت کنید که آن پول اشتباهی واریز شده است و در این زمینه رویه و نظر دادگاه هم بسیار موثر خواهد بود. زیرا در این بحث اختلاف نظر وجود دارد.
این مخارج بر عهده مرد است اما معمولا در عرف اینگونه است که زن، کارهای خانه را به قصد گرفتن پول انجام نمی دهد؛ لذا قصد وی تبرع در نظر گرفته می شود.
سلام خانواده همسر من ۵۰ میلیون وام ازدواجشون رو به عنوان هدیه و به این عنوان که گفتند در زندگیتون صرف کنید به من بخشیدند و به حساب من واریز کردند ومن هم وام خودم و همسرم رو دربورس سرمایه گذاری کردم و نیست و نابود شد والان قسط هردو وام رو خودم دارم پرداخت میکنم ولی به دلیل مشکلی که بینمون پیش اومده درخواست استرداد وام رو به طور کامل دارند من چگونه میتونم ثابت کنم که ایشون به من بخشیدن والان ادعای استرداد وام رو دارن چون واقعا خیلی سخته برام پول که ازبین رفته قسطشم دارم میدم الان دوباره بخام همشو پس بدم ایا میتونن پس بگیرن ممنون میشم کمکم کنید
وسوال دیگه ای که دارم اینه که بنده یک خودروی پراید مدل ۸۳ دارم که حدود سه سال دراسنپ کار میکنم و ازاین طریق امرار معاش میکنم ایا همسرم میتونه خودرو رو بابت مهریه توقیف کنه ممنون