احتمالا تابحال بار ها در جایگاه خریدار یا فروشنده قرار گرفته اید. پس تا حدی با برخی شرایط خرید و فروش و معاملات آشنایی دارید. حال فرض کنید قرار است یک ماشین بخرید و فروشنده به شما می گوید این ماشین کاملا نو است و تابحال هیچ تصادف و مشکلی نداشته است و در نهایت شما را فریب می دهد تا این ماشین را بخرید.
بعد از مدتی مشکلات ماشین شروع می شود و شما متوجه فریب او می شوید.
با این حساب که او مشکلات و خرابی های ماشین را از شما پنهان کرده است و گفته قطعات ماشین اصل است در حالی که تقلبی بوده، تکلیف چیست؟
در معاملات نکات جزئی وجود دارد که شاید هرکسی از حق و حقوقی که دارد آگاه نباشد و بهتر است هر شهروند با توجه به اینکه مدام در در حال خرید و فروش اجناس مختلف است از آن ها آگاه باشد.
در این مطلب، بخش مهمی از شیوه بر هم زدن معاملات به نام خیار تدلیس را شرح خواهیم داد.
خیار تدلیس چیست؟
زمانی که شما معامله را انجام می دهید؛ در برخی از بخش های آن اختیار فسخ معامله را خواهید داشت. مثلا زمانی که طرف مقابل شما در معامله کار هایی انجام می دهد تا شما را فریب داده و راضی به معامله شوید.
این حقه و نیرنگ طرف مقابل شما در یک معامله، حقی را برای شما به وجود می آور تا بتوانید این معامله را فسخ نمایید.
زیرا اگر شما از این حقیقت ماجرا با خبر می شدید هیچ وقت تن به این معامله نمی دادید. این حق برای طرفین معاملات در قانون مدنی وجود دارد که تحت عنوان خیار تدلیس مطرح شده است.
در واقع خیار تدلیس به جهت جلوگیری و جبران ضرر و زیان طرفین در یک قرارداد پیش بینی شده است.
ماده ۴۳۸ قانون مدنی در این خصوص بیان می کند:
تدلیس عبارت است از عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود.» همچنین ماده ۱۸۸ قانون مدنی درباره ی اختیار فسخ توضیح می دهد: «عقد خیاری آن است که برای طرفین یا یکی از آنها یا برای ثالثی اختیار فسخ باشد.
اما شرایط اعمال این اختیار چیست؟ در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.
شرایط خیار تدلیس
برای اینکه معامله ای را بواسطه این حق قانونی که به شما داده شده است فسخ کنید، باید شرایطی وجود داشته باشد.
این شرایط عبارتند از:
- یکی از شرایط خیار تدلیس این است که وصفی را به مال نسبت دهند که وجود ندارد و به این صورت که اگر شما واقعیت را می دانستید این معامله انجام نمی شد. مثلا یک وصف مهم در جنسی را به شما دروغ گفته باشند. تصور کنید موبایلی را به اسم اصل و ساخت کشور سازنده خریداری کردید اما در واقع موبایل تقلبی بوده است اما از شما پول یک موبایل اصل دریافت شده است.
- وجود فریب و پنهان کاری در هنگام معامله از دیگر شرایط خیار تدلیس است. فریب می تواند با معرفی و نشان دادن اسناد جعلی مبنی بر اینکه نمایندگی فروش یک جنس دارند آغاز شود. در واقع با اینکار شما را فریب داده و باعث می شوند تا شما به عنوان خریدار به آن ها اعتماد کنید.
- خیار تدلیس زمانی قابل اعمال است که مثلا فروشنده قبل از معامله شما را فریب دهد نه پس از معامله. فرض کنید فروشنده ماشین بعد از معامله وعده دهد که ماشین را تعمیر می کند اما اینکار را انجام دهد. در این حالت خیار تدلیس قابل اعمال نبست. زیرا پس از معامله یک وعده پوچ به شما داده است.
تدلیس از جانب طرفین معامله
یکی از نکات مهمی که باید از آن آگاه باشید این است که فریب و پنهان کاری در معامله باید از جانب یکی از طرفین معامله اتفاق بیفتد نه شخص ثالث.
مثلا وقتی یک واسطه (دلال) ملکی را به شما معرفی می کند که فاقد مشخصات اصلی است و شما را فریب می دهد تا این ملک را خریداری کنید؛ در واقع شخص واسطه، شخص ثالث است و فروشنده شخص دیگری است و کسی هم که شما را فریب داده است واسطه است نه فروشنده.
بنابراین در صورتی که فروشنده هیچ دخالتی در این پنهان کاری های دلال نداشته باشد، شما نمی توانید نسبت به فروشنده خیار تدلیس اعمال کنید و معامله را فسخ کنید.
بلکه می توانید از آن واسطی که شما را فریب داده شکایت کرده و ادعای خسارت نمایید.
زمان فسخ معامله در تدلیس
از زمانی که شما متوجه می شوید کالا یا ملکی که خریداری کردید فاقد وصفی است که فروشنده تعریف کرده است باید فورا به فروشنده مراجعه کنید و به او اطلاع دهید.
اگر پس از توضیحات شما فروشنده از پس گرفتن کالا و برگرداندن پول شما خودداری کرد؛ سپس توانید به دادگاه دادخواست دهید.
همچنین مناسب است که دادخواست شما و مراحل قانونی، توسط یک وکیل انجام شود زیرا وکیل با علم و تجربه ای که دارد می داند که از چه طریقی باید این موضوع را نزد دادگاه اثبات کند تا شما به حق خود برسید.
اقدام فوری پس حتی در قانون مدنی هم به آن تاکید شده است.
ماده ۴۴۰ بیان می کند:
خیار تدلیس بعد از علم به آن فوری است.
تدلیس در معاملات ملکی
معاملات ملکی نسبت به سایر معاملات از پیچیدگی های بیشتری برخوردار است و امکان فریب دادن شما در این معاملات بیشتر است.
همچنین به سبب پیچیدگی که دارد زیرا در معاملات ملکی بحث متراژ، امکانات، سند ملک، مباحث مربوط به شهرداری و سایر نهاد ها وجود دارد.
مثلا ممکن است یک فروشنده در خصوص سند دار بودن ملکی شما را فریب دهد. یا متراژ ملک را در اسناد و مدارک به نوعی دستکاری کرده و بزرگتر نشان دهد.
نکات مهم در تدلیس معاملات ملکی
- شما باید به عنوان خریدار تمام صحبت ها، توافقات و وعده های مهم فروشنده را مکتوب کنید و این مورد را از مشاورین املاک بخواهید تا انجام دهند.
- حتما از یک وکیل پیش از اتمام معامله مشورت های لازم را دریافت کنید.
- از خرید ملکی که دارای پیچیدگی و مشکلات است خودداری کنید. مثلا اگر سند ملک مشکل دارد و خریدار سعی می کند آن را با قیمت پایین تر به شما بفروشد. زیرا امکان تدلیس نیز وجود دارد.
- مشاوران املاک بهتر است از همان ابتدا تمام مسائل ملک را به مشتری کامل توضیح دهند.
- فروشندگان ملک از دادن هرگونه وعده ای که امکان تحقق آن قطعی نیست بپرهیزند.
- مشاوران املاک همه توافقات و صحبت ها را مکتوب کنند تا از هرگونه تدلیس در معامله پیشگیری شود.
- به عنوان خریدار در صورتی که متوجه پنهان کاری یا فریبی در معامله شدید، در اسرع وقت اقدام به فسخ نمایید و اگر فروشنده از فسخ خودداری کرد، اقدامات قانونی را سریعا آغاز کنید.
نتیجه گیری
اگر بنا است که شما معامله ای را انجام دهید باید کاملا از حق و حقوق خود در آن آگاه باشید و بدانید چه می توانید معامله را فسخ یا اقدام قانونی انجام دهید.
یکی از این موارد زمانی است که شما در معامله ای متوجه فریب و پنهان کاری می شوید.
اگر کالایی که خریداری کردید فاقد وصفی باشد که فروشنده به شما گفته است و سعی به فریب شما داشت است؛ می توانید معامله را فسخ کنید.
- اما اگر فسخ نکرد تکلیف چیست؟
در این صورت می توانید فورا پس از اطلاع؛ به دادگاه های حقوق شکایت کنید.
همچنین ما توصیه می کنیم برای اینکه شما با سرعت بالاتر حق خود را بگیرید حتما با وکلا در این خصوص مشورت کنید تا فرایند قانونی برای شما راحت تر و صحیح تر اتفاق بیفتد.
سوالات متداول
بله، در این صورت هم تدلیس نسبت به بخشی که دروغ گفته و فریب داده اتفاق افتاده است و شما حق فسخ دارید.
از مواردی مانند موارد مکتوبی که در قرار داد است، شهادت افرادی که در هنگام معامله حضور داشتند یا درگیر معامله بودند می توان برای اثبات استفاده نمود.
بله طبق قانون شما باید به محض اطلاع از اینکه پنهانکاری و فریب در معامله شما وجود داشته اقدام به فسخ نمایید.
سلام من با یک پیج در اینستا آشنا شدم که کار پروتز مو بدون چسب انجام میده و مدعی پانچ کردن مو در حالیکه هم چسب بکار می برد هم پانچ در کار نیست بلکه به وسیله یک سری حلقه‌های کوچک مو را با انبر دستی پرس میکند و این روش بر خلاف ادعای ایشان که گفته راحت تر از چسب است سخت و پر دردسر است بنده بعد از اینکه پول رو به حساب ایشان واریز کردم و شروع به کار کردن متوجه ادعا های پوچ ایشان شدم و به این موضوع اعتراض کردم ولی زیر بار نمی رفت و گفت خودت راضی بودی در صورتی که اگر میدونستم چسبی و گیره ای هست هیچ وقت انجام نمی دادم حالا میخواستم ببینم از چه طریقی میشه علیه ایشان شکایت کرد حقوقی هست یا کیفری یا صنفی؟ قضیه ۲۶ اسفند بوده.