در هر تعهدی که به وجود می آید شخص متعهد ملزم به ایفای تعهد است و اگر متعهد از ایفای تعهد خودداری کند به انجام آن الزام می شود. در کل فردی که طلبکار است می تواند هم الزام طرف مقابل خود را بخواهد و هم اینکه اموالش را برای وصول دین توقیف کند. به عبارتی از اموالی که مدیون دارد می توان با توقیف آن برای تامین طلب استفاده کرد.
اما نکته ای که در اینجا وجود دارد این است که در راستای ایفای دین و انجام تعهد نباید که اولیه های زندگی مدیون را از او سلب کنیم. برای مثال فرض کنید که کسی مدیون است به مبلغ ۱۰۰ میلیون تومان، در راستای وصول این مبلغ میتوان اموال وی را توقیف کرد اما نمی توان خانه ای که وی در آن سکونت و زندگی می کند را توقیف کرد زیرا لازمه زندگی هر فرد داشتن خانه است.
این مواردی را که در راستای وصول دین نمی توان توقیف کرد را اصطلاحا مستثنیات دین می گویند. یعنی این موارد این وصول دین استثنا به حساب می آیند.
در مثالی دیگر که موضوع این بحث هم خواهد بود می توان اینگونه اشاره کرد که اگر زنی مهریه خود را مطالبه کند و بخواهد اموالی را در راستای وصول مهریه در اجرای احکام توقیف کند مستثنیات دین را نمی تواند ادعا کند مثل خانه و…
در اینجا قصد داریم به مستثنیات دین با تاکید بر مهریه اشاره کنیم. با توجه به این نکته که مستثنیات دین چه در مهریه باشد یا در موارد دیگر یکسان است و تفاوتی نخواهند داشت.
تعریف مسثنیات دین چیست؟
اموالی که در راستای وصول دین از مدیون قابل توقیف و مطالبه نیستند و طلبکار نمی تواند نسبت به آن ها ادعایی کند از باب توقیف یا تامین خواسته با در اجرای حکم را مستثنیات دین می گویند. از نامش هم پیداست که برای وصول و مطالبه دین این مستثنیات قابل دست اندازی نیستند.
مستثنیات دین معمولا لوازم ضروری و مایحتاج زندگی یک شخص است.
مستثنیات دین در مهریه چه اموالی هستند؟
همچنان که اشاره کردیم مستثنیات دین در تمام دیون یکسان است، چه دین مهریه باشد یا چک باشد یا موضوعی دیگر. اما اگر زن مهریه خود را بخواهد حق وصول مهریه را از مستثنیات دین که در ادامه اشاره خواهیم کرد نخواهد داشت.
مستثنیات دین طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی عبارت اند از:
ماده ۲۴ – مستثنیات دین صرفاً شامل موارد زیر است:
الف – منزل مسکونی که عرفا در شأن محکومٌ‌علیه در حالت اعسار او باشد.
- اگر منزل وی بیشتر از شان وی باشد باید فروخته شود و اگر فروخته نشود اجرای احکام خود به این امر اقدام می کند تا بخشی از بدهی وی پاس شود. اگر ممکن باشد که می توان از محل منافع آن منزل صرف تادیه دیون شود یا اینکه از فروش بخش مشاعی از آن ملک راهی برای تادیه دین پیدا کرد.
ب – اثاثیه موردنیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکومٌ‌علیه و افراد تحت تکفل وی لازم است.
- اثاثیه منزل هم مانند خود منزل باید متعارف و در شان فرد باشد. برای مثال فرض کنید که مدیون و محکوم علیه در خانه اش مبلمانی چند صد میلیونی دارد در اینجا مستثنیات دین محسوب نمی شود و قابل توقیف و مزایده است.
ج – آذوقه موجود به قدر احتیاج محکوم‌ٌ علیه و افراد تحت تکفل وی برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می شود.
د – کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آن‌ها.
ه – وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاص که برای امرار معاش ضروری آن‌ها و افراد تحت تکفلشان لازم است.
و – تلفن موردنیاز مدیون.
ز – مبلغی که در ضمن عقد اجاره به موجر پرداخت می شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد و عین مستأجره مورد نیاز مدیون بوده و بالاتر از شأن او نباشد.
وصول مهریه از حقوق مرد کارمند
اگر فرد کارمند باشد و مالی از وی به دست نیاید برای وصول مهریه می توان سراغ حقوق وی رفت که طبق قانون اجرای احکام مالی، حسب مورد یک سوم و یا یک چهارم از حقوق وی را می توان وصول کرد.
یک سوم برای زمانی ست که فرد زن و بچه ندارد.
یک چهارم از حقوق وی زمانی دریافت می شود که وی دارای زن و یا فرزند است.
نتیجه گیری
زمانی که زن، بخواهد مهریه خود را مطالبه کند چه قبل از صدور حکم و چه بعد از آن امکان توقیف اموال شوهر وجود دارد. اما این توقیف اموال مطلق نیست و قانون محدودیتی را برای تمام دیون وضع کرده است که تنها مخصوص مهریه نیست بلکه مخصوص تمام دیون است.
این محدودیت به این معناست که لوازم زندگی که لازمه حیات فرد است را نمی توان توقیف کرد. برای مثال لازمه زندگی یک شخص یک خانه متعارف و عرفی در شان اوست نه خانه ای لاکچری لذا در این راستا خانه مدیون برای وصول و مطالبه دین توقیف نمی شود. آذوقه و مایحتاج زندگی شخص هم همینطور است.
موارد مستثنیات دین که در ماده ۲۴ ق.ن.ا.م.م مورد اشاره قرار گرفته را در بالا توضیح دادیم. زن می تواند اگر شوهرش کازمند بود در راستای وصول و مطالبه مهریه حقوق وی از یک چهارم تا یک سوم توقیف و از محل آن مبلغ را برداشت کند.
سوالات متداول
اگر ماشین محل امرار معاش فرد باشد، مثلا با آن در ماکسیم یا اسنپ کار میکند خیر قابل توقیف نیست. اگر هم که تاکسی رسمی باشد قابل توقیف نخواهد بود.
در صورتی که در شان عرفی شخص محکوم و مدیون مهریه یا دیگر دیون نباشد برای مثال خانه ای لاکچری و چند میلیاردی دارد که اگر آن به فروش برسد هم دین یا اندکی از آن تادیه می شود هم خانه ای دیگر را می توان خرید.
این امر اختلافی است درباره تامین خواسته ولی به نظر می رسد باید گفت خیر قابل توقیف نخواهد بود.
مهریه بنده پونصدتاعندالستطاعست.بنده کارگرم روزمزدم.هیچی هم ب نامم نیس.چقدربایدبدهم حدودا
سلام: باید به دادگاه خانواده برای پرداخت اقساطی دادخواست اعسار تقدیم نمایید.
اگر مهریه عندالاستطاعه باشد بعد از فوت شوهر قابل دریافت است ؟ اگر هست از چه اموالی
سلام: بعد از فوت از اموال شوهر قابل مطالبه می باشد.
سلام و عرض ادب
من یک خانه معمولی دارم و یک ماشین مدل پایین و حقوق کارگری مهریه همسرم عند الاستطاعه است آیا میتواند این اموال را توقیف کند یا خیر ؟
لطفاً راهنمایی کنید ممنون میشم
سلام: فقط ماشین قابل توقیف است