ماده ۱۲۵۷ قانون آیین دادرسی مدنی چیست

 ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی: ” هرکس مدعی حقی باشد باید آن را اثبات کند و مدعی علیه هر گاه در مقام دفاع مدعی امری شود که محتاج به دلیل باشد اثبات امر بر عهده او است”.

مدعی شخصی است که ادعایی خلاف اصل و یا خلاف ظاهر یا خلاف اماره دارد. برای مثال بر اساس اصل عدم هیچ کس به شخص دیگری بدهکار نیست، حال اگر شخصی ادعا نماید که دیگری به وی بدهکار است مدعی نامیده می‌شود و باید ادعای خود را اثبات نماید.

در مقابل شخص مدعی، مدعی علیه قرار دارد و منظور از او کسی است که بر علیه وی ادعایی مطرح می گردد. در مثالی که فوقا ذکر گردید، شخصی که به عنوان بدهکار از جانب شخص دیگر معرفی گردیده است مدعی علیه نام دارد.

در دعاوی حقوقی شخصی به عنوان مدعی مطرح کننده دعوا می باشد و دیگری را به عنوان مدعی علیه قرار می دهد. به شخص مدعی اصطلاحاً خواهان و به شخص مدعی علیه خوانده گفته می‌شود. مدعی یا خواهان بنابر ادعایی که دارد دادخواستی را بر علیه مدعی علیه یا خوانده دعوا تقدیم به مرجع صالح می کند و بر اساس آن از دادگاه میخواهد که در صورت اثبات ادعای وی، خوانده را محکوم نماید.

چه کسی باید ادعا را ثابت کند؟

زمانی که ادعایی از جانب خواهان و یا شخص مدعی مطرح می گردد بر اساس ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی، اثبات آن ادعا بر عهده خود او می باشد یعنی اوست که با ارائه مدارک و دلایل باید به اثبات ادعای خود بپردازد چرا که ادعای وی خلاف اصل می باشد به این قاعده که خود برگرفته از یک قاعده فقهی” البینة علي المدعى و اليمين علي المنكر” است، قاعده ” بار اثبات دلیل” گفته میشود.

منظور از این قاعده این است که در صورت طرح ادعایی توسط یک شخص او باید با ارائه دلایل محکمه پسند و قانونی ادعای خود را اثبات کند ولی مدعی علیه همین که آن ادعا را انکار نماید کافی است و نیازی به اثبات عدم صحت ادعای طرف مقابل ندارد. ولی گاهی ممکن است که در یک دعوا مدعی علیه در مقام دفاع از خود مدعی امری گردد که در چنین حالتی او باید ادعای خود را با ارائه دلیل اثبات نماید. بنابراین نمی‌توان به صورت مطلق گفت که در هر دعوا فقط شخص خواهان است که باید اثبات کننده دعوا باشد بلکه در مواقعی جای خوانده و خواهان عوض شده و خواهان باید ادعای خود را اثبات کند. مثلاً فرض کنید شخص “الف” به موجب دادخواستی بر علیه شخص “ب” دعوایی مبنی بر مطالبه دین مطرح می نماید و بر اساس آن دادخواست، مدعی می شود که شخص “ب” به وی بدهکار است و از پرداخت بدهی خود امتناع می ورزد.

او برای اثبات ادعای خود به قراردادی که بین او و خوانده دعوا منعقد گردیده بود اشاره می نماید که در آن قرارداد شخص “ب” خودروی شخص “الف” را به مبلغ ۵۰ میلیون تومان خریداری نموده است. حال خوانده دعوا در مقام دفاع از خود مدعی می گردد که شخص “الف” را از پرداخت دین ابرا نموده است و یا اینکه به تهاتر اشاره می نماید در چنین حالاتی او باید ابراء دین و یا تهاتر را با ارائه دلایل و مدارک اثبات نماید.

بنابراین ماده هرکس مدعی حقی است باید آن را اثبات نماید و برای اثبات ادعای خود باید به دادگاه مدارک و دلایل قانونی ارائه نماید. تکلیف ثابت کردن خلاف ادعای شخص مدعی با مدعی علیه است. به موجب ماده ۱۹۴ قانون آیین دادرسی مصوب سال ۱۳۷۹ دلیل عبارت است از امری است که اصحاب دعوا برای اثبات یا دفاع از دعوا به آن استناد می کنند. به استناد ماده ۱۲۵۸ قانون مدنی دلایلی که اشخاص برای ادعاهای خود می‌توانند ارائه نمایند عبارتند از: اقرار، اسناد کتبی، شهادت، امارات و قسم.

البته باید توجه داشت که موارد دیگری را نیز می‌توان به شماره این دلایل افزود که عبارتند از:

تحقیق محلی و معاینه محل و کارشناسی. این موارد در مواد ۲۴۸ تا ۲۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی گردیده اند.