طبق ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری؛ در جرایم قابل گذشت، شاکی می تواند تا قبل از صدور کیفرخواست درخواست ترک تعقیب کند. در این صورت، دادستان، قرار ترک تعقیب صادر می کند. شاکی می تواند تعقیب دوباره ی متهم را فقط برای یک‌بار تا یکسال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست کند
قرار ترک تعقیب یکی از نوآوری های قانون آیین دادرسی کیفری جدید است که دادستان می تواند قبل از این که کیفرخواست صادر شود، درخواست ترک تعقیب نماید. البته این اختیار فقط در مورد جرایم قابل گذشت وجود دارد.
قرار ترک تعقیب چیست؟
پیش بینی صدور چنین قرار از سوی دادستان در راستای تحقق اصل موقعیت داشتن تعقیب می باشد که قبلاً صدور چنین قراری از سوی دادسرا و دادستان در قوانین دادرسی کیفری پیش بینی نشده و سابقا وجود نداشته است. در قانون آیین دادرسی کیفری سابق قرار ترک محاکمه پیش بینی شده بود که با قرار ترک تعقیب متفاوت است.
صدور قرار ترک تعقیب به درخواست شاکی
درخواست ترک تعقیب به درخواست شاکی صورت می گیرد و اصولاً وقتی است که شاکی و متشاکی(کسی که از او شکایت شده است و مترادف مشتکی عنه می باشد) با هم توافق می کنند.
دومین نکته در باب قرار ترک تعقیب این است که درخواست آن در مرحله تحقیقات مقدماتی صورت می گیرد.
نکته بعدی این است که ترک تعقیب باعث قطع مرور زمان می شود.
ایراد ماده ترک تعقیب
ایرادی که بر ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری وارد است این است که صدور قرار ترک تعقیب متهم را وابسته به درخواست شاکی کرده و این موضوع با اصل الزامی بودن یا قانونی بودن تعقیب منافات دارد زیرا طبق اصل الزامی بودن تعقیب، تعقیب متهم در تمام جرایم اعم از اینکه واجد حیثیت عمومی باشد یا خصوصی برعهده دادستان است؛ بنابراین وابسته کردن تعقیب متهم به اراده شاکی و درخواست وی، شأن و جایگاه مدعی العموم را کاهش می دهد.
پیش بینی قرار ترک تعقیب با انتقاد برخی اساتید روبرو شده است. آنان معتقدند: این مقام قضایی است که با انجام تحقیقات مقدماتی معلوم می کند که آیا شکایت شاکی وارد است یانه و در پایان تحقیقات با صدور قرار نهایی تصمیم قضایی اتخاذ می کند و سپردن این امر به درخواست شاکی را باعث وهن دستگاه قضا دانسته اند.
جرایم قابل گذشت چه جرایمی هستند؟
طبق تبصره ۱ ماده ۱۰۰ قانون مجازات اسلامی؛ جرایم قابل گذشت، جرایمی هستند که شروع و ادامه تعقیب و رسیدگی و اجرای مجازات، منوط به شکایت شاکی و عدم گذشت وی است یعنی کل پروسه ی تعقیب و اجرای مجازات بنا بر اجازه ی شاکی است و هر زمانی که شاکی رضایت دهد تعقیب متوقف می شود و اگر در زمان اجرای مجازات رضایت دهد، مجازات متوقف می شود.
جرایم غیر قابل گذشت، جرائمی می‌باشند که شکایت شاکی و گذشت وی در شروع به تعقیب و رسیدگی و ادامه آنها و اجرای مجازات تأثیری ندارد. یعنی اجازه ی شاکی و رضایتش تاثیری در تعقیب نکردن و مجازات نکردن ندارد.
جرائمی قابل گذشت هستند که در قانون کاهش مجازات های حبس های تعزیری در ماده ۱۱ نام برده شده اند؛ به غیر از این جرائم، همگی غیر قابل گذشتند.
آیا قرار ترک تعقیب در دادگاه ممکن است؟
خیر طبق تصریح ماده ۷۹ قانون آیین دادرسی کیفری درخواست ترک تعقیب و صدور آن صرفاً در مرحله تحقیقات مقدماتی صورت می گیرد.اما این نکته نیز باید گفته شود که جرایمی که صرفا در اختیار دادگاه است و تحقیقات مقدماتی آن نیز توسط دادگاه انجام میگیرد ؛ ترک تعقیب آن نیز توسط دادگاه صادر می شود.که شامل جرائم زیر است:
- تعزیر درجه هفت و هشت
- جرایم منافی عفت
- جرایم اطفال از آنجایی که تحقیقات مقدماتی این جرائم توسط دادگاه انجام می شود دادگاه صالح به صدور قرار ترک تعقیب می باشد.
بیشتر بخوانید: تعزیرات و مجازات بازدارنده
ترک تعقیب با تعلیق تعقیب چه تفاوتی دارد؟
تعلیق تعقیب در ماده ۸۱ قانون آیین دادرسی کیفری مندرج است که مقرر داشته: در جرایم تعزیری درجه شش، هفت و هشت که مجازات آنها قابل تعلیق است،(جرائمی که مجازات آن ها از حبس سه ماه تا دوسال است) چنانچه شاکی وجود نداشته، گذشت کرده یا خسارت وارده جبران گردیده باشد و یا با موافقت بزه دیده، ترتیب پرداخت آن در مدت مشخصی داده شود و متهم نیز فاقد سابقه محکومیت مؤثر کیفری باشد، دادستان می تواند پس از اخذ موافقت متهم و در صورت ضرورت با أخذ تأمین متناسب، تعقیب وی را از شش ماه تا دو سال معلق کند. در این صورت، دادستان متهم را حسب مورد، مکلف به اجرای برخی از دستورهای زیر می کند:
- الف – ارائه خدمات به بزهدیده در جهت رفع یا کاهش آثار زیان‌بار مادی یا معنوی ناشی از جرم با رضایت بزهدیده
- ب – ترک اعتیاد از طریق مراجعه به پزشک، درمانگاه، بیمارستان و یا به هر طریق دیگر، حداکثر ظرف شش ماه
- پ – خودداری از اشتغال به کار یا حرفه معین، حداکثر به مدت یکسال
- ت – خودداری از رفت و آمد به محل یا مکان معین، حداکثر به مدت یکسال
- ث – معرفی خود در زمان‌های معین به شخص یا مقامی به تعیین دادستان، حداکثر به مدت یکسال
- ج – انجام دادن کار در ایام یا ساعات معین در مؤسسات عمومی یا عام‌المنفعه با تعیین دادستان، حداکثر به مدت یکسال
- چ – شرکت در کلاس‌ها یا جلسات آموزشی، فرهنگی و حرفه‌ای در ایام و ساعات معین حداکثر، به مدت یکسال
- ح – عدم اقدام به رانندگی با وسایل نقلیه موتوری و تحویل دادن گواهینامه، حداکثر به مدت یکسال
- خ – عدم حمل سلاح دارای مجوز یا استفاده از آن، حداکثر به مدت یک سال
- د – عدم ارتباط و ملاقات با شرکاء جرم و بزهدیده به تعیین دادستان، برای مدت معین
- ذ – ممنوعیت خروج از کشور و تحویل دادن گذرنامه با اعلام مراتب به مراجع مربوط، حداکثر به مدت شش‌ماه
تبصره ۱- درصورتی‌که متهم در مدت تعلیق به اتهام ارتکاب یکی از جرایم مستوجب حد، قصاص یا تعزیر درجه هفت و بالاتر مورد تعقیب قرار گیرد و تعقیب وی منتهی به صدور کیفرخواست گردد و یا دستورهای مقام قضایی را اجراء نکند، قرار تعلیق، لغو و با رعایت مقررات مربوط به تعدد، تعقیب به‌عمل می آید و مدتی که تعقیب معلق بوده است، جزء مدت مرور زمان محسوب نمی شود. چنانچه متهم از اتهام دوم تبرئه گردد، دادگاه قرار تعلیق را ابقاء می کند. مرجع صادرکننده قرار مکلف است به مفاد این تبصره در قرار صادره تصریح کند.
تبصره ۲- قرار تعلیق تعقیب، ظرف ده روز پس از ابلاغ، قابل اعتراض در دادگاه صالح است.
تبصره ۳- هرگاه در مدت قرار تعلیق تعقیب معلوم شود که متهم دارای سابقه محکومیت کیفری مؤثر است، قرار مزبور بلافاصله به وسیله مرجع صادرکننده لغو و تعقیب از سرگرفته می شود. مدتی که تعقیب معلق بوده است، جزء مدت مرور زمان محسوب نمی‌شود.
تبصره ۴- بازپرس می تواند در صورت وجود شرایط قانونی، اعمال مقررات این ماده را از دادستان درخواست کند.
تبصره ۵- در مواردی که پرونده به‌طور مستقیم در دادگاه مطرح میشود، دادگاه می تواند مقررات این ماده را اعمال کند.
تبصره ۶- قرار تعلیق تعقیب در دفتر مخصوصی در واحد سجل کیفری ثبت می شود و در صورتی‌که متهم در مدت مقرر، ترتیبات مندرج در قرار را رعایت ننماید، تعلیق لغو می گردد.
نتیجه قرار ترک تعقیب چیست؟
ابتدایی ترین نتیجه و اثر قرار ترک تعقیب این است که متهم اگر زندانی باشد آزاد می شود و اگر وثیقه سپرده باشد منجر به آزادی وثیقه خواهد شد. همچنین در صورتی که برای تامین خواسته مالی توقیف باشد از آن رفع توقیف خواهد شد.
امکان شکایت مجدد در ترک تعقیب
طبق قانون آیین دادرسی کیفری، بعد از صدور قرار ترک تعقیب به درخواست شاکی، امکان دوباره پیگیری کردن شکایت برای شاکی وجود دارد.
شاکی می‌تواند تعقیب مجدد متهم را فقط برای یک‌بار تا یکسال از تاریخ صدور قرار ترک تعقیب درخواست کند.
نمونه متن درخواست ترک تعقیب
بسمه تعالی
ریاست محترم دادیاری شعبه …….. دادسرای شهر ……..
سلام علیکم
احتراماً اینجانب ………………… فرزند ………………… کد ملی ……………………… به عنوان شاکی پرونده شماره کلاسه ……………… مورخ ………………… به محضر محترم دادگاه می رساند نظر به توافقات صورت گرفته با متهم با توجه به شرایط مقرر در ماده ۷۹ قانون آئین دادرسی کیفری تقاضای ترک تعقیب متهم آقای ……………………… فرزند ………………… را دارم.
با تشکر فراوان: نام و نام‌خانوادگی شاکی
امضا و تاریخ
نتیجه گیری
همانطور که از نامش پیداست با صدور این قرار، دیگر متهم تعقیب نمی شود. در جرائم قابل گذشت، شاکی قبل از صدور کیفر خواست می تواند درخواست ترک تعقیب نماید.
با صدور قرار ترک تعقیب متهم آزاد می شود ووثیقه گذاشته شده هم به صاحب آن بر می گردد
سوالات متداول
آیا قرار ترک تعقیب قابل اعتراض است؟
خیر این قرار از طرف هیچکدام از طرفین شکایت، قابل اعتراض نیست.
چه کسی قرار ترک تعقیب را صادر می کند؟
با توجه به اینکه این قرار، در مرحله تحقیقات مقدماتی صادر می شود، مرجع صادر کننده آن دادستان است اما در مواقعی هم توسط دادگاه صادر می شود که در متن اشاره شده است.
با سلام
اگر شاکی درخواست ترک تعقیب بدهد و دستور آن توسط قاضی صادر گردد.در متن پیامک برای متهم چه چیزی نوشته میشود؟آیا متهم متوجه میشود که رضایت بصورت ترک تعقیب بوده یا خیر؟
با تشکر فراوان
سلام قرار به ایشان نیز ابلاغ خواهد شد
میشه از ترک تعقیب صرف نظر کرد؟
سلام میتوانید برای یکبارازتاریخ صدور قرار ترک تعقیب بمدت یکسال دوباره میتوانید درخواست نمایید
سلام
برای به جریان انداختن مجدد پرونده هایی که قرار ترک تعقیب صادر شده است آیا باید جرم جدیدی از سوی متهم انجام شود یا به اختیار شاکی به استناد به همان موارد قبلی و قبل از یکسال هر وقت بخواهد می توان دوباره پرونده را به جریان انداخت؟
سلام: برای ترک تعقیب می توانید تا یکسال از تاریخ ترک تعقیب دوباره اقدام نمایید و این اختیاریست برای شاکی.
اگر شاکی دوباره از قرار ترک تعقیب منصرف شود و قرار تعقیب رو دنبال کند آیا داداسرا به صدور کیفرخواست اقدام میکند یا منع تعقیب صادر میشود؟؟
سلام: در این صورت تحقیقات ادامه پیدا کرده و در صورت تکمیل تحقیقات توسط دادستانی کیفرخواست صادر خواهد شد.