اکثر ما در زندگی به شخصی اعتماد کامل داریم و او را به نوعی امانتدار خود می دانیم. اصولا شما این فرد را بر اساس صداقت و قابل اطمینان بودن آن انتخاب می کنید و گاهی علاوه بر اینکه امانتدار اسرار شما می شود، امانتدار اموال شما نیز می شود، که به این افراد امین گفته می شود.
در قانون نیز افرادی امین محسوب می شوند. اما امین در قانون، وظایف و شرایط خاصی دارد که با یک فرد عادی که امین شما می شود؛ متفاوت است.
اگر شما هم فکر می کنید ممکن است در آینده به امین احتیاج داشته باشید، یا به هر دلیل در حال حاضر بدنبال محتوای قانونی هستید، در این مطلب با ما همراه باشید. در این نوشتار، اطلاعاتی در خصوص امین و وظایف او در قانون به شما ارائه خواهد شد.
امین کیست؟
امین کسی است که اموال شما به عنوان امانت نزد خود نگهداری می کند. حال ممکن است امین این کار را به صورت مجانی انجام دهد یا در برابر حفظ مال از شما به عنوان مالک مال، اجرت دریافت کند.
مواردی هم وجود دارد که دادگاه در مواقعی که لازم بداند امینی را انتخاب می کند که در ادامه بیشتر در این خصوص توضیح خواهیم داد.
لازم به ذکر است اگر امین قصد دریافت اجرت داشته باشد، میزان آن توسط شورای حل اختلاف یا دادگاه تعیین می شود و همچنین امکان دارد که این امر به موجب عقد یا قانون باشد.
موارد نصب امین در قانون
برخی از افراد قادر به اداره ی امور حقوقی و نگهداری اموال خود نیستند؛ بنابراین در چنین مواردی دادگاه برای اینکار یک امین تعیین می کند.
مثلا فرض کنید فردی به علت وجود پیری و بیماری یا زوال عقل، توانایی اداره ی اموال خود را نداشته باشد و نتواند در اموال خود تصرف کند؛ در چنین حالتی امین بهترین گزینه برای اداره اموال او است.
در مواردی که قانون وجود امین را ضروری بداند، درخواست انتصاب امین توسط دادستان یا هر فردی که نفعی دارد (ذینفع) از دادگاه صورت می گیرد.
- غایب مفقودالاثر: اگر شخصی به دلیل غیبت طولانی، مفقود الاثر شناخته شود و کسی را برای اداره ی اموالش نداشته باشد، دادگاه برای نگهداری از اموال او امین تعیین می کند.
- مال موقوفه: اگر برای اداره ی یک مال موقوفه از قبل یک متولی تعیین شده باشد و او در اداره و حفظ اموال خیانت کرده باشد، دادگاه می تواند برای اداره و نگهداری از اموال، امین تعیین کند.
- ناتوانی ولی قهری: اگر پدر یا جد پدری شخصی نتواند به امور او رسیدگی کند، از طرف دادگاه برای او یک امین انتخاب می شود تا به جای ولی قهری به اداره ی امور آن شخص رسیدگی کند.
- ارث جنین:، زمانی که جنین برای اداره و حفظ ارثی که ممکن است از ترکه (مال متوفی) به او برسد؛ کسی را نداشته باشد برای او امین تعیین می شود. لازم به ذکر است مادر جنین با رعایت شرایط، به عنوان امین بر دیگران مقدم است. اما اگر وی صلاحیت این کار را نداشته باشد، اقوام نسبی و سببی جنین بر دیگران مقدم هستند.
- تقاضای شخصی: ممکن است فردی به علت پیری، مریضی یا ناتوانی، توانایی اداره ی امور حقوقی و مالی خود را نداشته باشد. بنابراین این شخص می تواند از دادگاه تقاضا کند؛ امینی برای اداره اموالش تعیین نماید.
اولویت در تعیین امین
افراد زیر در صورتی که صلاحیت لازم را داشته باشند، برای عنوان امین نسبت به دیگران مقدم هستند:
- پدر
- جد پدری
- مادر
- اولاد
- زن
- شوهر
اگر هیچ یک از این افراد، قابلیت و صلاحیت امین شدن را نداشته باشند، در این صورت امین از سایر افراد انتخاب خواهد شد.
وظایف و اختیارات امین
- امین باید لیستی از اموال کسی که امین او شده است فراهم کند و در این لیست باید تمام اسناد، دیون، اوراق بهادار و املاک او باشد.
- امین باید صلاح و مصلحت فرد را در اداره امور و اموال رعایت کند.
- امین می تواند اموال منقولی را که مالک، دیگر به آن نیاز ندارد را بفروشد و بنا به مصلحت او، کاری با آن پول انجام دهد.
- امین باید هزینه های زندگی مالک و اشخاص واجب النفقه او (همسر و فرزند)، هزینه های درمان و سایر هزینه های واجب او را بپردازد.
- امین نمی تواند اموال غیر منقول مالک را بفروشند؛ مگر در صورت مصلحت او و تایید دادستان.
- اسناد و اشیا قیمتی مالک را باید با اطلاع دادستان در مکانی امن نگهداری کند.
- وجوه نقد مالک را با اطلاع دادستان به بک بانک معتبر بسپر.
- در صورتی که از محجور( کسی که از بخشی از تصرفات و اعمال حقوقی منع شده است) از این حالت خارج شود و یا غایب مفقود الاثری برگردد، باید اموال را به آنها بازگرداند و از تصرف خود خارج کند.
- اگر عنوان امین از وی گرفته شود باید بدون هیچ مخالفتی اموال را به امین بعدی تحویل دهد.
عزل امین
امین ممکن است به سه دلیل عزل شود و این سمت از گرفته شود:
- مالک اموال به دلیل عدم پرداخت هزینه ها، از امین شکایت کند.
- دادستان تشخیص دهد در پرداخت هزینه ها از جانب امین کوتاهی صورت گرفته است.
- امین در امانتی که به او سپرده شده است خیانت کند. مثلا فرض کنید مالی را که دست او امانت است استفاده شخصی کند یا ادعای مالکیت نسبت به آن داشته باشد.
عزل امین می تواند توسط فرد محجور یا کسی که با وی نسبتی دارد با در خواست از دادگاه صورت گیرد. همچنین اگر دادستان، عزل امین را بنا به دلایلی از جمله کوتاهی او در حفظ اموال مناسب بداند؛ می تواند عزل امین را از دادگاه تقاضا کند.
عقد ودیعه و امین
زمانی که شما مال خود را به طور مجانی به فرد دیگری می سپارید تا از آن محافظت کند عقد ودیعه نام دارد.
ماده ۶۰۷ قانون مدنی در این باره بیان می کند:
«ودیعه عقدی است که به موجب آن یک نفر مال خود را به دیگری می سپارد برای آنکه آن را مجاناً نگه دارد. ودیعه گذار مودع و ودیعه گیر را مستودع یا امین میگویند.»
در عقد ودیعه گیرنده مال امین محسوب می شود. طبق قانون در این عقد هر دو طرف باید اهلیت داشته باشند؛ یعنی عاقل، بالغ و رشید باشند و اگر به طور مثال شما مالی را از کسی به عنوان امین تحویل بگیرید تا از آن نگهداری کنید و سپس متوجه شوید امانت گذار اهلیت ندارد؛ شما بعنوان امین موظف هستید مال را به ولی بازگردانید.
در این مورد هم امین مسئول از بین رفتن یا ناقص شدن مال امانی نیست، مگر این که این نقص بر اثر کوتاهی و عدم مراقبت امین اتفاق بیفتد. همچنین اگر شما مالی را به کسی امانت دادید هر زمان که آن مال را مطالبه کنید امین موظف است آن را به شما بازگرداند و در صورتی که از بازگرداندن مال خودداری کند؛ شما می توانید از طریق قانونی اقدام نماید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر از نحوه ی شکایت خیانت در امانت با وکلای ما در موسسه ی وکیل تاپ در این امر مشاوره فرمایید تا وکیل متخصص در امر خیانت در امانت شما را در این خصوص راهنمایی نماید.
مشاوره با وکیل تاپ
موسسه ی وکیل تاپ به جهت دسترسی آسان تر شما به وکلا، امکاناتی را در اختیار شما قرار می دهد تا به راحتی با وکلای متخصص در حوزه های مختلف از طریق تلفن، متن یا حضوری مشورت نمایید.
موسسه ی وکیل تاپ به صورت ۲۴ ساعته و هفت روز در هفته به طور کامل پاسخگوی شما خواهد بود. همچنین شما می توانید با مراجعه به سایت وکیل تاپ به صورت رایگان سوالات خود را مطرح نمایید تا وکلای ما در سریع ترین زمان پاسخ شما را ارسال نمایند.
شما از سراسر کشور می توانید با توجه به مشکل حقوقی یا کیفری که دارید، وکیل متخصصی را در سامانه وکیل تاپ پیدا نموده و با وی مشاوره داشته باشید.
نتیجه گیری
هر شخص ممکن است در زندگی به امین نیاز داشته باشد. گاهی افراد به دلیل ناتوانی و پیری نیازمند شخصی می شوند تا امور حقوقی و مالی آن ها را اداره کند و از اموال او محافظت نماید در این صورت می تواند خواستار نصب امین باشد.
دادگاه تحت برخی شرایط بنا به صلاحدید خود امینی را برای اداره ی برخی امور منصوب می کند. مثلا برای غایب مفقود الاثر، ولی قهری که ناتوان در اداره ی امور مالی و حقوقی فرزند یا نوه ی خود است و …
عقد ودیعه نیز برای زمانی است که یک نفر مالی را نزد دیگری امانت می گذارد تا امین به طور مجانی از آن مال محافظت کند. لازم به ذکر است در این مورد، هرگاه مالک از امین تقاضا کند تا مال را بازگرداند، امین موظف است که مال امانی را به او برگرداند.
سوالات متداول
در این صورت امین، مسئول هرگونه تلف و نقصی خواهد بود که بر مال امانی وارد می شود.
بله، دادگاه ممکن است برای شخصی که به امین نیاز دارد؛ چند امین منصوب کند.
تمام هزینه ها برای اموالی که به دست امین سپرده می شود از اموال مالک، یعنی کسی که به امین نیاز دارد پرداخته خواهد شد.