تفاوت سرقفلی با مالکیت، اجاره، رهن و حق کسب و پیشه

سرقفلی از نهادهای تاسیس شده حقوقی در سال ۷۶ در زمینه روابط موجر و مستاجر است که مختص ملک تجاری است و با نهاد هایی ممکن است شباهت داشته باشد اما در واقع متفاوت از آنها خواهد بود و حق سرقفلی که در اجاره های ملک تجاری با توافق طرفین به وجود می آید. سرقفلی به طور کلی مبلغی پول است که در ازای به دست آوردن حقوقی پرداخت می شود‌

در ادامه به تعریف سرقفلی و تفاوت آن با مالکیت ، رهن و اجاره و حق کسب و پیشه پرداخته خواهد شد.

تعریف سرقفلی

همانطور که گفته شد مطابق ظاهر قانون، آنچه از سرقفلی بر می آید این است که فرد مستاجر، برای به دست آوردن امتیازات و حقوقی مثل تمدید اجاره، مبلغی را به اجاره دهنده پرداخت می کند و اگر همین حقوق را مثل تمدید کردن اجاره با پرداخت کردن اجاره بهای متعارف را با شرط کردن در عقد اجاره به دست آورده باشد برای انصراف از این حقوق، مستحق مبلغی تحت عنوان سرقفلی خواهد بود.

در اینجا یعنی مورد اخیر سرقفلی حالتی است که فرد در ازای از بین بردن حق خود پول دریافت می کند.

تفاوت سرقفلی با اجاره

• سرقفلی از اجاره ناشی می شود یعنی بدون اجاره سرقفلی شکل نمی گیرد آن هم اجاره ملک تجاری.
• حال گاهی این اجاره شامل حق سرقفلی هست و گاهی نیست؛ اگر اجاره با حق سرقفلی باشد طرفین ضمن عقد بر سر یک سری موضوعات به توافق رسیده اند.
• مختصرا این که اگر عقد اجاره بدون گرفتن مبلغی جهت انتقال منافع، منعقد شده باشد؛ آن اجاره بدون حق سرقفلی خواهد بود. و اگر انتقال منافع مغازه همراه با اخذ پولی جهت انتقال منافع شکل بگیرد در این صورت اجاره با حق سرقفلی خواهد بود.

پس در نتیجه باید گفت که در اجاره خالی بدون سرقفلی منافع ملک برای مدت معینی در قبال اجاره بها در طول مدت اجاره به مستاجر منتقل می شود اما سرقفلی عوض و بدل امتیازی است که موجر یا مالک به صورت یکجا به دیگر منتقل می کنند.

مثلا مستاجر برای تمدید کردن ماهانه اجاره اش سرقفلی می پردازد.

تفاوت اجاره  با حق انتفاع

اجاره، قرار دادی هست که مالک ملک حق استفاده از منافع ملک خود را به صورت هفتگی یا ماهیانه یا سالانه به شخص دیگر میدهد. و ملک دارای دو مالک هست یکی مالک عین مالکیت و دیگری مالک منفعت که از عین حاصل میشود مثلا خانه خود را به دیگری اجاره بدهید مستاجر مالک منافع خانه و صاحب خانه مالک عین مستاجره می باشد.

حق انتفاع منتفع صرفا حق استفاده و استعمال منافع را داردو منافع به او تملیک نمیگردد یعنی منافع عین مال به مالکیت منتفع در نمی آیدو منافع در ملک مالک عین حاصل میشود و منتفع فقط و فقط حق انحصارب بهره برداری از آن را دارد

تفاوت سرقفلی با مالکیت

تفاوتی که بین سرقفلی با مالکیت وجود دارد قابل درک و بسیار راحت تر از باقی موارد است؛ زیرا در سرقفلی، فرد مستاجر برای مدتی منافع یک ملک تجاری را اجاره کرده است و مالک آن شناخته نمی شود برای مثال حق فروش آن را نخواهد داشت.

اما سرقفلی فرق آنچنانی با اجاره ندارد و نوعی اجاره با شرایط بهتر است اما در مالکیت نحوه تصرف متفاوت است و فرد مالک بر خلاف فرد مستاجر می تواند هر تصرفی را در مال خود انجام دهد مانند فروش و رهن و … اما مستاجر چنین حقی را نخواهد داشت.

در واقع اگر چه گفته می شود خریدار سرقفلی اما منظور از آن همان مستاجر است و فرد، منافع را اجاره می کند. مالک همچنان همان شخصی است که ملک از او به سرقفلی گرفته شده است.

تفاوت سرقفلی با رهن

رهن در معنای قانون با معنایی که در بین مردم موجود است تفاوت هایی دارد. گاهی پول پیش در اجاره بین عرف مردم رهن نامیده می شود (ودیعه یا قرض الحسنه دیگر اسامی آن است).

اما در معنای قانونی رهن، معنای وثیقه می دهد؛ وقتی شما از کسی طلبی دارید برای اطمینان از این که آن طلب پرداخت شود از او وثیقه ای می‌گیرید تا در صورتی که آن را پرداخت نکرد؛ با فروش آن وثیقه به پول خود برسید مثل کاری که بانک ها در مقام پرداخت تسهیلات انجام می دهند.

تفاوت رهن در معنای قانونی با سرقفلی پیداست اما رهن در معنای پول پیش با سرقفلی باید گفت که اگر چه در سرقفلی مستاجر پول می دهد اما در زمان تخلیه آن را به نرخ روز پس می گیرد و برای پرداخت آن پول حقوقی را مثل اجاره دوباره ملک به دست خواهد آورد اما در پول پیش یا ودیعه جنین حقوقی موجود نیست و در زمان تخلیه هم خود آن مبلغ پس داده می شود نه نرخ روز آن.

تفاوت سرقفلی با حق کسب و پیشه

سرقفلی همانطور که در مباحث مختلف گفته شد گاها از طرف مستاجر به موجر و گاه به صورت عکس پرداخت خواهد شد و به صورت توافقی می باشد. اما حق کسب و پیشه الزام و اجبار قانونی است.

وضعیت جامعه در سال های وضع قانون روابط موجر و مستاجر سال ۵۶ به گونه ای است که قانون گذار از مستاجر جانبداری بسیار می کند به این صورت که مقرر می کند اگر موجر ملکش را اجاره بدهد چه تجاری چه مسکونی؛ حق تخلیه ندارد و باید اجبارا برای سالیان بعد تمدید کند و اگر به عللی مشخص که قانون تعیین کرده، بتواند تخلیه کند باید مبلغی تحت عنوان حق کسب و پیشه به مستاجر بدهد لذا آنچنان که گفته شد حق کسب و پیشه حق بر تمدید اجباری اجاره است و ربطی به جلب مشتری و رونق کسب و کار ندارد.

در سال ۷۶ با تصویب. قانون روابط موجر و مستاجر، حق کسب و پیشه نسخ شد اما همچنان بر پرونده های قبل از سال ۷۶ آن موارد جریان خواهد داشت.

نتیجه گیری

سر قفلی تاسیسی که در سال ۷۶ وارد قانون ایران شد در برخی موارد به برخی نهاد های دیگر شباهت دارد اما در واقع ماهیتی جدا از آن به حساب می آید. در آنچه گفته شد به این تفاوت ها و شباهت ها پرداخته شد.

در تفاوت بیت سر قفلی و حق کسب و پیشه می توانید در همین سایت مطالب بیشتری در این باره مطالعه کنید.

سوالات متداول

تفاوت حق کسب و پیشه با سرقفلی در چیست؟

حق کسب و پیشه جنبه قهری دارد اما در سرقفلی توافق طرفین حاکم بر قضیه است. همچنین در حال حاضر حق کسب و پیشه به جز موارد مختص به خود نسخ شده است.

مالکیت چه تفاوتی با سرقفلی دارد؟

تفاوت این دو پیداست به این شکل که مالک مال صاحب اختیار آن است و می تواند هر تصرفی در آن انجام دهد. مانند فروختن و … اما در سرقفلی فرد از منافع آن مال استفاده می کند و مالک خود مال نمی شود.

مواد قانونی مرتبط با سرقفلی کدام است؟

در این رابطه قانون روابط موجر و مستاجر سال ۷۶ و مواد قانونی ۷ و ۸ و… براین امر حکومت دارند.