در نظام کیفری دادسرا به عنوان یک نهاد مهم جهت تحقیق و تعقیب در خصوص جرم محسوب می شود. مرحله تحقیقات مقدماتی به عنوان یکی از مراحلی که مقام تحقیق، دلایل به نفع یا علیه متهم را جمع آوری و بررسی می نماید و در نهایت به مصونیت یا مجرمیت ایشان منتهی می گردد، یکی از مراحل مهم دادرسی است.
در دادسرا افراد وظایف مختلفی را بر عهده دارند که یکی از آن ها نقش بازپرس است.
بازپرس به عنوان یک مقام قضایی وظایف متعدد و مهمی را بر عهده دارد که در این بخش به وظایف آن پرداخته می شود.
بازپرس کیست؟
بازپرس شخصی است که در دادسرا وظیفه ی انجام تحقیقات مقدماتی درباره جرم بر عهده او می باشد. برای درک بهتر لازم است تحقیقات مقدماتی نیز تعریف شود.
در واقع تحقیقات مقدماتی، مجموعه اقدامات قانونی است که از سوی بازپرس یا دیگر مقامات قضائی، برای:
- حفظ آثار و علائم.
- جمع آوری ادله وقوع جرم.
- شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم انجام می شود.
با توجه به موارد فوق الذکر بازپرس در مقام تحقیق موظف است هر ادله و شواهدی که در راستای بی گناهی یا گناه کاری متهم است، باید در کمال بی طرفی جمع آوری کرده و تحقیقات لازم را انجام دهد.
وظایف بازپرس
بازپرس در دادسرا دارای استقلال عمل است و دادستان به هیچ وجه اجازه مداخله در امر تحقیق و شرح وظایف بازپرس را نخواهد داشت.
بازپرس به عنوان یک مقام تحقیق، دارای وظایفی است که این وظایف به شرح ذیل می باشد:
- ابتدا شروع به تحقیقات مقدماتی از سوی بازپرس منوط به ارجاع دادستان است. چنانچه بازپرس، ناظر وقوع جرم باشد تحقیقات را شروع می کند، مراتب را فوری به اطلاع دادستان می رساند و در صورت ارجاع دادستان، تحقیقات را ادامه می دهد.
- تحقیقات مقدماتی به صورت محرمانه صورت می گیرد، مگر در مواردی که قانون به نحو دیگری مقرر نماید. کلیه اشخاصی که در جریان تحقیقات مقدماتی حضور دارند (که یکی از آن ها بازپرس است) موظف به حفظ این اسرار هستند و در صورت تخلف، به مجازات جرم افشای اسرار شغلی و حرفه ای محکوم می شوند.
- بازپرس باید در کمال بی طرفی و در حدود اختیارات قانونی، تحقیقات را انجام دهد و در کشف اوضاع و احوالی که به نفع یا ضرر متهم است؛ فرق نگذارد.
- بازپرس مکلف است تحقیقات مقدماتی را به سرعت و به نحو مستمر انجام دهد و ایام تعطیل مانع انجام آن نیست.
- بازپرس مکلف است برای جلوگیری از امحای آثار و علائم جرم، اقدامات فوری را به عمل آورد و در تحصیل و جمع آوری ادله وقوع جرم تاخیر نکند.
- بازپرس باید شخصاً تحقیقات و اقدامات لازم را به منظور جمع آوری ادله وقوع جرم به عمل آورد، ولی می تواند در غیر جرائم مهم (که در ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری ذکر شده است)، تفتیش، تحقیق از شهود و مطلعان، جمع آوری اطلاعات و ادله وقوع جرم و یا هر اقدام قانونی دیگری را که برای کشف جرم لازم بداند، پس از دادن تعلیمات لازم به ضابطان دادگستری ارجاع دهد که در این صورت، ضمن نظارت، چنانچه تکمیل آنها را لازم بداند، تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.
- بازپرس مکلف است در مواردی که دسترسی به اطلاعات فردی بزه دیده، از قبیل نام و نام خانوادگی، نشانی و شماره تلفن، احتمال خطر و تهدید جدی علیه تمامیت جسمانی و حیثیت بزه دیده را به همراه داشته باشد، تدابیر مقتضی را برای جلوگیری از دسترسی به این اطلاعات اتخاذ کند. این امر در مرحله رسیدگی در دادگاه نیز به تشخیص رئیس دادگاه و با رعایت مصالح بزه دیده اعمال می شود.
- بازپرس باید برای کشف حقیقت هر اقدامی که مورد نیاز است را انجام دهد از قبیل: ارجاع به کارشناسی، احضار متهم، صدور قرار تامین مناسب مثل قرار بازداشت موقت که از قرار های مهم محسوب می گردد، را انجام دهد.
ممنوعیت های بازپرس
برخی اعمال از جانب بازپرس به عنوان مقام تحقیق ممنوع است که این اعمال عبارتند از:
- بازپرس نمی تواند به عذر آنکه متهم معین نیست، مخفی شده و یا دسترسی به او مشکل است، تحقیقات خود را متوقف کند.
- انجام هرگونه تعقیب و تحقیق در جرائم منافی عفت ممنوع است و پرسش از هیچ فردی در این خصوص مجاز نیست، مگر در مواردی که جرم در مرئی و منظر عام واقع شده و یا دارای شاکی یا به عنف یا سازمان‌یافته باشد که در این صورت، تعقیب و تحقیق فقط در محدوده شکایت و یا اوضاع و احوال مشهود توسط مقام قضائی انجام میشود.
- نوشتن بین سطور، قلم خوردگی و تراشیدن کلمات در اوراق بازجویی و تحقیقات، ممنوع است. اگر یک یا چند کلمه اضافه گردد باید بر روی آن خط نازکی کشیده و این موضوع قید شود و بازپرس و شخصی که تحقیق از او به عمل می آید، آن را امضاء کنند. همچنین اگر یک یا چند کلمه از قلم افتاده و در حاشیه نوشته شود، اشخاص یاد شده باید زیر آن را امضاء کنند.
- بازپرس نمی تواند بدون انجام اقدامات قانونی نسبت به پرونده های متهمین در بازداشت، به مرخصی، ماموریت با انتقالی عازم شود. وی باید پیش از این موارد نسبت به پرونده افراد بازداشت، اقدامات قانونی ر انجام دهد.
اقدام بازپرس در صورت جرم نبود عمل ارتکابی
اگر عمل ارتکابی جرم نباشد و ادله بدست آمده مبنی بر این باشد که متهم مرتکب جرمی نشده است، یا ادله برای متهم کردن فرد کافی نباشد، در این صورت بازپرس قرار منع تعقیب صادر می کند.
کشف جرم دیگر در هنگام تحقیق
هرگاه بازپرس ضمن تحقیق، جرم دیگری را کشف کند که با جرم اول مرتبط نباشد و بدون شکایت شاکی نیز قابل تعقیب باشد، اقدامات لازم را طبق قانون برای حفظ آثار و علائم وقوع جرم و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم به عمل می آورد و همزمان مراتب را به دادستان اطلاع می دهد و در صورت ارجاع دادستان، تحقیقات را ادامه می دهد.
چنانچه جرم کشف شده از جرائمی باشد که با شکایت شاکی قابل تعقیب است، مراتب در صورت امکان، توسط دادستان به نحو مقتضی به اطلاع بزه دیده می رسد.
فرق بازپرس و قاضی
همانطور که ذکر شد بازپرس در مرحله ی تحقیقات مقدماتی وظیفه ی تحقیق در خصوص وقوع یا عدم وقوع جرم را دارد. اما قاضی وظیفه اش تحقیقات اولیه جرم نیست.
بلکه با بررسی تحقیقات صورت گرفته در مرحله دادسرا رای صادر می نماید. همچنین کار قاضی در دادگاه و کار بازپرس در دادسرا است.
از دیگر تفاوت های قاضی با بازپرس، این است که اگر چه وظیفه‌ی هر دوی آنها به عنوان یک مقام قضایی کیفری کشف جرم و جلوگیری از ضایع شدن حق مردم است، اما قاضی از نظر جایگاه نسبت به بازپرس از مقام قضایی بالاتری برخوردار است.
لازم به ذکر است، کسی که توانایی صدور رای دارد قاضی است و بازپرس هیچ گاه رای صادر نمی کند و مجازات تعیین نمی نماید.
در واقع بازپرس قرار ها مشخصی را صادر خواهد کرد مانند:
قرار جلب به دادرسی، قرار منع تعقیب متهم و غیره… اما قرارهای صادرشده از طرفه بازپرس، با تأیید دادستان، برای رسیدگی نهایی، به دادگاه ارسال خواهد شد و در نهایت این قاضی است که حکم نهایی را در خصوص پرونده‌ها صادر می‌کند.
نتیجه گیری
بازپرس شخصی است که در دادسرا وظیفه ی انجام تحقیقات مقدماتی درباره جرم بر عهده او می باشد. از مهمترین وظایف وی می توان به حفظ آثار و علائم، جمع آوری ادله وقوع جرم، شناسایی، یافتن و جلوگیری از فرار یا مخفی شدن متهم اشاره کرد.
بازپرس مکلف است تحقیقات مقدماتی را به سرعت و به نحو مستمر انجام دهد و ایام تعطیل مانع انجام آن نیست.
لازم به تاکید است که بازپرس در دادسرا دارای استقلال عمل است و دادستان به هیچ وجه اجازه مداخله در امر تحقیق و شرح وظایف بازپرس را نخواهد داشت.
سوالات متداول
بله، شاکی می تواند تامین ضرر و زیان خود را از بازپرس بخواهد. هرگاه این تقاضا مبتنی بر ادله قابل قبول باشد، بازپرس قرار تامین خواسته صادر می کند.
جلوگیری از فعالیت تمام یا بخشی از امور خدماتی یا تولیدی از قبیل امور تجارتی، کشاورزی، فعالیت کارگاه ها، کارخانه ها و شرکت های تجارتی و تعاونی ها و مانند آن ممنوع است مگر در مواردی که حسب قرائن معقول و ادله مثبته، ادامه این فعالیت متضمن ارتکاب اعمال محرمانه ای باشد که مضر به سلامت، مخل امنیت جامعه و یا نظم عمومی باشد که در این صورت، بازپرس مکلف است با اطلاع دادستان، حسب مورد از آن بخش از فعالیت مذکور جلوگیری و ادله یاد شده را در تصمیم خود قید کند.
صحنه جرم باید توسط گروه بررسی صحنه جرم که حسب مورد، متشکل از پزشک قانونی، کارشناسان بررسی صحنه جرم و تشخیص هویت، کارآگاهان نیروی انتظامی و عنداللزوم سایر کارشناسان است، تحت نظارت بازپرس و در صورت ضرورت به سرپرستی وی بررسی شود.
در صورت ضرورت، بازپرس می تواند دستور انتشار تصویر متوفی را در پایگاه های اطلاع رسانی نیروی انتظامی یا پزشکی قانونی و یا به هر نحو مناسب دیگر صادر کند.
باسلام،ملکی رااجاره کرده ام ولی صاحب ملک برای وصل کردن گاز هیچ کاری انجام نمیدهدوچندماهی نیزازاین مسئله گذشته است،آیامیتوان بدون پرداخت خسارت فسخ قرارداد کرد.؟
اصلا خسارتی تعلق میگیردیاخیر؟
پرداخت خسارت به کدامیک تعلق میگیرد؟
سلام: بله می توانید فسخ اجاره نماییدبه دلیل صعوبت در انتفاع.
با سلام و احترام بنده بعنوان خواهان در دادگاه عمومی حقوقی بدوی به خواسته تنفیذ فسخ بیع نامه بدلیل عبن افحش( سه ماه قبل از معامله ذی ربط ملک همجوار به سه برابر قیمت معامله ذی ربط بفروش میرود) خواهان بدلیل مشکلات عصبی ، روحی که بعلت ۲ سال حصور در خط مقدم جبهه داشته طبق کارت ایثار گری کامپیوتری بیشر خانه نشین و تحت درمان است لذا اطلاعاتی از معامله ملک مجاور نداشته و خوانده از بی اطلاعی وی سوء استفاده نموده و ملک وی را به یک سوم قیمت از دستش در می آورد. در حال حاصر پرونده عمومی حقوقی در مرحله رسیدگی قرار دارد.
وکیل خوانده با طرح چندین شکایت که به شعبات مختلفی ارجاع شده عملا با ادعاهای کدب در صدد اختلال در حق تظلم خواهی خواهان و رعب و وحشت
آفرینی برای يک خانواده مظلوم و بیمار برآمده است..سوال خواهان به استناد چه مواد قانونی و تحت چه عنوانی می تواند از وکیل خوانده و خودش شکایت کند .
با سپاس
سلام: باید از طریق سامانه وکیل تاپ با وکیل مشاوره نمایید
سلام ما خونه اجاره دادیم ولی مستاجر بعد از اتمام قرارداد خونه رو تخلیه نکرد شکایت کردیم و حکم تخلیه گرفت همسرم حالا همسرم به دلایلی در بازداشت هست و دفتر قضایی میگه حتما خودش باید حضور داشته باشه حالا من به عنوان همسر برای اجرای حکم تخلیه چیکار میتونم بکنم
سلام: همسرتون می توانند برای برای این اقدام به یک وکیل وکالت بدهند چون شما ذینفع نیستید و نمی توانید کارهایش را انجام بدهید برای راهنمایی بیشتر از طریق سامانه وکیل تاپ با وکلای انلاین مشاوره نمایید.
سلام
بنده ماشین خود را به فردی اجاره دادم که ایشان ماشین را برده و برای تحویل خبری نشد شکایت کردم با موضوع خیانت امانت و بعد از یک سال که جلبش کردند باز پرس گفتند که من نمیتوانم درخواست ضرر زیان و کارکرد ماشین نمایم و باید شکایت دیگری بکنم مگر میشود من ۸ ماهه شکایت کردم منتظر موندم تنها راه درآمدم این ماشیناست حالا باید شکایت دیگری بمنم
لطفا بگویید آیا راهی هست با همین پرونده موضوع خیانت در امانت ضرر زیانم را هم بگیرم
سلام: اگر بابت اجاره بوده خیانت در امانت منتفی است ولی از تاریخ اتمام اجاره باید اجرت المثل مطالبه نمایید و درخواست استرداد مال نمایید واینکه ضامن هست باید مال را به شما بر گرداند .