وضعیت حقوقی فرد در حالت کماء (وضعیت اموال، فرزندان و همسر)

منظور از وضعیت حقوقی شخص درحال کما مواردی از اغمای عمیق است که نزدیکان فرد در حالت کما، در حالت بلاتکلیفی هستند و نه فرد را می توانند مرده بدانند و نه زنده و این وظیفه فقه و حقوق است که وضعیت چنین شخصی را بیان و احکام آن را مقرر دارد. از نظر شرعی ثبوت مرگ با کمای عمیق و مرگ مغزی روشن نیست اگر شخن پزشکان جدید ثابت شود که در مرگ مغزی فرد در واقع مرده است، می توان اعضای بدن او را اهدا کرد و احکام مرده بر او بار کرد. برخی فقها چنین شخصی را در حکم مرده می دانند و احکام مرده بر او بار می کنند.

تصرفات حقوقی در اموال شخص در حالت کما چه حکمی دارد؟

جهت تحقق عمل حقوقی قصد انشاء ضرورت دارد و افراد در حالت کما نمی توانند قصد انشا و اراده انجام عمل حقوقی داشته باشند. اما این که در این فرض وضعیت حقوقی فرد چه حکمی دارد باید گفت: قانون مدنی در باب تصرفات حقوقی و وضعیت حقوقی فرد درحالت کما ساکت است و برخی اساتید فرد در حالت کما را به سفیه ملحق کرده و معتقدند: در امور مالی اهلیت ندارد.

باتوجه به اینکه شخص در حالت کما ممکن است دارای اموالی باشد و احتمال از بین رفتن آنها نیز وجود داشته باشد بررسی وضعیت اموال و این که در طول این مدت در اختیار چه کسی باشد و آیا ورثه می توانند تصرفی در آن کنند یا خیر؟ امری مهم است که با استفاده از قواعد موارد مشابه همچون غایب مفقودالاثر باید به تبیین آن پرداخت. بنابراین باید برای فرد درحالت کما امین اموال تعیین نمود و در حالت عملی نیز برای فرد قیم تعیین می شود.

کما یک بیماری نیست بلکه نشان از یک ضایعه دماغی است که با مرگ مغزی و حالت های مشابه فرق های اساسی دارد و شخصی که در این حالت به سر می برد ممکن است سالها زندگی نباتی داشته باشد ولی از جهت پزشکی و شرعی نمی توان گفت چنین شخصی مرده است؟ شخص در حال کما زنده محسوب می شود و دارای اهلیت محسوب است منتها اهلیت او از نوع تمتع محسوب و اهلیت استیفاء ندارد.

اموال شخص در حال کما به تصرف ورثه داده نمی شود چون شخص در حال کما زنده فرض می شود و برای او قیم نصب می شود و از او و اموالش نگهداری نماید و خرج و مخارج و نفقه خانواده او را بدهد و مقتضای اصل تقسیط این است که تا زمانی که شخص به طور کامل فوت ننماید نمی توان اموال او را به تصرف ورثه داد و وضعیت شخص در حال کما با شخص غایب وجود دارد که در مورد شخص درحال کما وجود ندارد.

اعمال و قراردادهای حقوقی که شخص درحال کما قبل از کما منعقد نموده عقود جایز مانند وکالت به ولیل وضعیت شخص چه وکیل باشد چه موکل باطل است ولی عقود لازم به اعتبار خود باقی خواهند بود.

وضعیت فرزندان و همسر شخص در حال کماء

دادگاه درخصوص ولایت فرزندان فرد در حالت کما تصمیم خواهد گرفت. طبق ماده۱۱۸۴ قانون مدنی اصلاحی۷۹ فردی به عنوان امین به ولی قهری منضم می شود.

همسر شخص در حالت کما نیز حق طلاق ندارد و باید عسر و حرج خود را در دادگاه اثبات نماید تا این که دادگاه گواهی عدم امکان سازش صادر نماید و باتوجه به وضعیتی که شخص دارد خود حاکم اقدام به طلاق نماید.