سالیان زیادی از ایجاد و تشکیل فضای مجازی در ایران نمی گذرد ولی امروزه فضای مجازی کاملا در جامعه ی ایرانی استوار شده و نقش انکار ناپذیری را ایفا می کند به طوری که حتی هرگونه انسداد و محدودیت در دسترسی به آن، مردم و جامعه را با چالش ها و خلا های غیر قابل جبرانی روبه رو می کند.
با وجود گسترش ویروس کرونا و به تبع آن تعطیلی بسیاری از مراکز آموزشی و تجاری، فضای مجازی به اصلی ترین بستر به جهت تبادل اطلاعات تبدیل شده است؛ اما متاسفانه چه در زمان فعلی و چه در زمان های نه چندان دور، همواره به علت بی اخلاقی و سو استفاده برخی افراد و همچنین سهل انگاری بسیاری از استفاده کنندگان، وقوع جرائم مرتبط با فضای مجازی روز به روز رو به افزایش است.
در این نوشتار قصد داریم به برخی از جرایمی که در فضای مجازی شایع است بپردازیم.
کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه
همانطور که اشاره شد، امروزه جرائم حوزه فضای مجازی روبه افزایش است و اگر نظارت کافی در این باره صورت نگیرد بی اخلاقی ها و جرائم این حوزه غیر قابل کنترل خواهد بود.
پلیس فتا اصلی ترین مسئول اجرایی در خصوص نظارت و رسیدگی به کلیه جرائم مرتبط با حوزه فضای مجازی می باشد اما سوالی که در این باره مطرح می شود این است که کدام مرجع یا نهاد تعیین می کند که عملی در فضای مجرمانه دارای وصف مجرمانه می باشد یا نه؟
در این خصوص باید بیان داشت مطابق با ۷۵۰ قانون مجازات اسلامی، کمیته ای به نام “کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه” توسط قوه قضاییه ایجاد می شود تا وظیفه اصلی را در کنار قوانین مرتبط(قانون جرائم رایانه ای، قانون مجازات اسلامی، قانون مطبوعات و…) در خصوص تعیین عنوان مجرمانه و نظارت بر فضای مجازی را داشته باشد.
اعضای کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه
مطابق با ماده ۷۵۰ قانون مجازات اسلامی اعضای این کارگروه عبارتنداز:
- دادستان کل کشور
- وزیر یا نماینده ی وزیر اطلاعات
- وزیر یا نماینده ی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی
- وزیر یا نماینده ی وزیر دادگستری
- وزیر یا نماینده ی وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات
- وزیر یا نماینده ی وزیر علوم تحقیقات و فناوری
- وزیر یا نماینده ی وزیر آموزش و پرورش
- فرمانده نیروی انتظامی
- یک نفر خبره در فناوری اطلاعات و ارتباطات به انتخاب کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی
- یک نفر از نمایندگان عضو کمیسیون قضائی و حقوقی به انتخاب این کمیسیون به تائید مجلس شورای اسلامی
- رئیس سازمان تبلیغات اسلامی
- رئیس سازمان صدا و سیما
لازم به ذکر است رئیس این کارگروه دادستان کل کشور می باشد و با حضور هفت نفر عضو، رسمیت می یابد و تصمیمات کارگروه، با اکثریت نسبی حاضران معتبر خواهد بود.
مصادیق محتوای مجرمانه اینترنتی
پس از آشنایی با اعضا و وظایف کارگروه تعیین مصادیق مجرمانه، می بایست به تشریح وظیفه اصلی این کار گروه یعنی تعیین مصادیق محتوای مجرمانه پرداخت.
این مصادیق به ترتیب موضوع عبارتند از:
الف) محتوا علیه عفت و اخلاق عمومی
- اشاعه فحشاء و منكرات.
- تحريك، تشويق، ترغيب، تهديد یا دعوت به فساد و فحشاء و ارتکاب جرایم منافی عفت یا انحرافات جنسی
- انتشار، تبلیغ، ترویج، توزیع و معامله محتوای خلاف عفت عمومی
- تسهیل، تحريك، تشويق، ترغيب، تهديد يا تطميع افراد به دستيابي به محتويات مستهجن و مبتذل.
- استفاده ابزاري از افراد (اعم از زن و مرد) در تصاوير و محتوا، تحقير و توهين به جنس زن، تبليغ تشريفات و تجملات نامشروع و غيرقانوني.
- راه اندازی مراکز و پایگاه های همسریابی در فضای مجازی بدون اخذ مجوز از وزارت ورزش و جوانان. (مصوبه بیست و هشتمین جلسه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه)
ب) محتوا علیه مقدسات اسلامی
- محتواي الحادي و مخالف موازين اسلامي
- اهانت به دين مبين اسلام و مقدسات آن
- اهانت به هر یک از انبیاء عظام یا ائمه طاهرین (ع) یا حضرت صدیقه طاهره (س)
- تبليغ به نفع حزب گروه يا فرقه منحرف و مخالف اسلام
- نقل مطالب از نشریات و رسانه ها و احزاب و گروه هاي داخلی و خارجی منحرف و مخالف اسلام به نحوي كه تبليغ از آنها باشد.
- اهانت به امام خميني (ره) و تحريف آثار ايشان
- اهانت به مقام معظم رهبري و سایر مراجع مسلم
ج) محتوا علیه امنیت و آسایش عمومی
- تشكيل جمعيت، دسته، گروه در فضای مجازی (سایبر) با هدف برهم زدن امنيت كشور.
- هر گونه تهديد به بمب گذاري.
- محتوايي كه به اساس جمهوري اسلامي ايران لطمه وارد كند.
- انتشار محتوا عليه اصول قانون اساسي.
- تبليغ عليه نظام جمهوري اسلامي ايران.
- اخلال در وحدت ملی و ايجاد اختلاف مابين اقشار جامعه به ويژه از طريق طرح مسائل نژادي و قومي
- تحريك يا اغواي مردم به جنگ و كشتار يكديگر.
- تحريك نيروهاي رزمنده يا اشخاصي كه به نحوي از انحا در خدمت نيروهاي مسلح هستند به عصيان، فرار، تسلم يا عدم اجراي وظايف نظامي.
- تحريص و تشويق افراد و گروه ها به ارتكاب اعمالي عليه امنيت، حيثيت و منافع جمهوري اسلامي ايران در داخل يا خارج از كشور.
- تبليع به نفع گروه ها و سازمانهاي مخالف نظام جمهوري اسلامي ايران
- فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسناد و دستورها و مسايل محرمانه و سري دولتي و عمومي.
- فاش نمودن و انتشار غیرمجاز اسرار نيروهاي مسلح.
- فاش نمودن و انتشار غیرمجاز نقشه و استحكامات نظامي.
- انتشار غیرمجاز مذاكرات غيرعلني مجلس شوراي اسلامي.
- انتشار بدون مجوز مذاكرات محاكم غيرعلني دادگستري و تحقيقات مراجع قضايي.
- انتشار محتوای که از سوی شورای عالی امنیت ملی منع شده باشد.
د) محتوا علیه مقامات و نهادهای دولتی و عمومی
- اهانت و هجو نسبت به مقامات، نهادها و سازمان هاي حکومتی و عمومي.
- افترا به مقامات، نهادها و سازمان های حکومتی و عمومي.
- نشر اكاذيب و تشويش اذهان عمومي علیه مقامات، نهادها و سازمانهای حکومتی.
ه) محتوای که برای ارتکاب جرایم رایانه ای به کار می رود (محتوا مرتبط با جرایم رایانه ای)
- انتشار يا توزيع و در دسترس قرار دادن يا معامله داده ها يا نرم افزارهایي كه صرفاً براي ارتكاب جرايم رايانه اي به كار مي رود.
- فروش، انتشار يا در دسترس قرار دادن غيرمجاز گذرواژه ها و داده هايي كه امكان دسترسي غيرمجاز به داده ها يا سامانه هاي رايانه اي يا مخابراتي دولتي يا عمومي را فراهم مي كند.
- انتشار يا در دسترس قرار دادن محتويات آموزش دسترسي غيرمجاز، شنود غيرمجاز، جاسوسي رايانه اي، تحريف و اخلال در داده ها يا سيستم هاي رايانه اي و مخابراتي.)
- آموزش و تسهیل ساير جرايم رايانه اي.
- انتشار فيلترشكن ها و آموزش روشهاي عبور از سامانه هاي فيلترينگ.
- انجام هرگونه فعاليت تجاري و اقتصادي رايانه اي مجرمانه مانند شركت هاي هرمي، فعالیت های غیرمجاز مرتبط با بازار اوراق بهادار
- تبلیغ و یا ایجاد مراکز قمار در فضای مجازی
- بکارگیری و وارد کردن کلمات کلیدی (tag) نامرتبط با محتوای سایت یا سوء استفاده از نرم افزارهایی نظیرپاپ آپ که منجر به بازکردن اجباری صفحات غیرمرتبط با درخواست بازدید کننده شده و درنتیجه موجب اتلاف وقت و هزینه بازدیدکنندگان و افزایش متقلبانه رتبه سایت و کسب درآمد و امتیاز برای مالک سایت می گردد
- جعل پایگاه های اینترنتی بانک ها، سازمان ها و نهادهای دولتی و عمومی
- هر گونه استفاده غیرمجاز از نشان های نظامی، انتظامی و دولتی
و مواردی از جمله تحریک و ترغیب به ارتکاب جرم، محتوای مجرمانه مرتبط با انتخابات مجلس خبرگان و شورای اسلامی و مواردی از این قبیل که به اهم آنها پرداخته شد.
طریقه شکایت از سایت ها و پایگاه های اینترنتی متخلف و مجرم
به دلیل وقوع تخلفات و جرائم مختلف در این حوزه طرق مختلف شکایت نیز در این خصوص پیش بینی شده است. یکی از این اقدامات ثبت شکایت از طریق پایگاه اینترنتی پلیس فتا و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می باشد.
همچنین اگر پایگاه اینترنتی مسدود یا فیلتر شده باشد و دارنده سایت ادعای پایبندی به مقررات را داشته باشد برای پیگیری و رفع مسدودی نیز می تواند از این طریق اقدام نماید.
اقدام دیگر مراجعه به دادسرای ویژه جرائم رایانه ای می باشد تا با ارائه اسناد و مدارک و ثبت شکوائیه تقاضای رسیدگی به موضوع را از دادگستری تقاضا نمود.
همچنین می توان با مراجعه به هریک از دفاتر خدمات قضایی و پرداخت هزینه دادرسی (ده هزارتومان، البته جدای از هزینه های فعال سازی کد ثنا) اقدام به ثبت شکواییه و تقاضای رسیدگی نمود.
نتیجه گیری
در پایان و با توجه به موارد گفته شده و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که گفته شد، در حوزه فضای مجازی جرائم مختلفی روزانه به وقوع می پیوندد و به تبع آن نیازمند مراجع و نهاد هایی در جامعه وجود دارد تا به این جرائم و تخلفات ورود کند.
یکی از این نهادها کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه می باشد که وظیفه نظارت و تعیین عناوین مجرمانه را برعهده دارد.
شکایت از کاتب قرار دادها که با خریدار تبانی کرده معاونت در جرم
سلام .عرض ادب . من برادرزنم در کارخانه ای پرس کاری حدود ۴ ماه با خانمش کار میکرد که شب چهار شنبه سوری در اثر دستگاه پرس دست چپ ایشان را میزنه ودو انگشت وسط را از بند دوم له میشود و آن دوتا هم وضع و بخیه میکنند هنوز دگتر نفرستاده برن پزشکی قانونی وچگونه باید شگایت کرد و ایشان بیمه اجتماعی میباشد واگر میشود بفرمائید از کجا شروع گنیم و چکار باید کرد ممنونم از زحمات شما