کودک آزاری از جمله جرایمی است که در اکثر کشور ها مورد توجه و جرم انگاری واقع شده است. کنوانسیون حقوق کودک، به طور خاص به این عمل پرداخته و منشأ وضع قوانین مشابه در بسیاری از کشور ها شده است. اصولا کودکان به دلیل ضعف و ناتوانی در دفاع از خود و تأمین نیاز های خود، در زمره گروه های آسیب پذیر جامعه می باشند که میبایست مورد حمایت های قانونی و قضایی قرار گیرند.
در ایران قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، در نه ماده به این جرم و مجازات آن پرداخته است.
در خصوص این جرم سوالات بسیاری مطرح است از جمله اینکه کودک دقیقا به چه کسی اطلاق می شود؟ به چه رفتار هایی دقیقا کودک آزاری اطلاق می شود؟ و مجازات این جرم در قانون چیست؟
کودک آزاری مطابق قانون به چه معناست؟
کودک آزاری، مجموع رفتارهایی است که عمدتا توسط والدین یا مراقبین کودک از جمله مسوولین مراکز نگهداری از کودکان مانند مربیان مهد و شیرخوارگاه ها و …انجام می شود به نحوی که به حقوق کودک لطمه وارد شود و یا نادیده انگاشته شود.
کودک آزاری از طریق انواع رفتار ها از جمله انواع خشونت های فیزیکی، کلامی، آزار های روحی و جنسی و همچنین غفلت و تسامح عمدی مراقبین قابل تحقق است. شاید در گذشته مفهوم کودک آزاری بیشتر، خشونت های فیزیکی و آسیب های جسمانی را شامل می شد اما امروزه با پیشرفت تمدن بشری، این مفهوم، شکل گسترده تری به خود گرفته و حتی اخیرا برخی استفاده از کودکان برای جذب مخاطبین در فضای مجازی و به خصوص اینستا نیز بسیار مورد توجه حامیان حقوق کودک قرار گرفته است و این عمل را مصداقی از کودک آزاری دانسته اند.
برخی از پدر ها و مادر ها اشتباها مرتکب رفتارهایی در مواجهه با کودک خود می شوند که به عقیده خودشان برای تربیت کودکشان ضروری است. از جمله ضرب و شتم، کبود کردن بدن، کشیدن مو، سوزاندن دست یا اعضای بدن و… اما باید دانست این رفتار ها نه تنها موجب تأدیب و تربیت کودک نمی شود بلکه به دلیل آثار سوئی که بر سلامت روحی و جسمی کودک دارد، کودک آزاری تلقی شده و در صورت اثبات، برای آن مجازات نیز وضع گردیده است. بنابراین مراقبین کودک نمی توانند به بهانه تربیت کودک، آنگونه که دلخواه خود می دانند با وی رفتار نمایند.
یکی از انواع دیگر کودک آزاری، آزار های جنسی می باشد که بسیار شاهد ارتکاب آن می باشیم، از جمله تجاوز به تمامیت جسمانی کودک، لمس بدن وی، دید زدن بدن وی و نقض حریم شخصی او، همه از مصادیق خشونت علیه کودکان می باشد.
در ادامه شرایط تحقق کودک آزاری را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
شرایط تحقق جرم کودک آزاری مطابق قانون
برای تحقق جرم کودک آزاری، شرایط زیر باید احراز شوند:
- اعمال خشونت آمیز باید علیه کودک یا نوجوان رخ دهد. مطابق کنوانسیون حقوق کودک، اشخاص زیر سن ۱۸ سال، کودک تلقی می شوند لیکن در فقه ما، کودک به فردی گفته می شود که به سن بلوغ نرسیده باشد. با این وجود، ماده ۱ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان ایران، تمام اشخاص زیر ۱۸ سال را تحت حمایت این قانون قرار داده است.
- ارتکاب هر نوع اذیت و آزار علیه کودک و نوجوان که موجب شود به آنان صدمه‌جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد .
انواع کودک آزاری
کودک آزاری، همانطور که گفته شد مجموعه رفتار هایی است که می تواند علیه جسم کودک، روح و روان کودک و یا بی بتوجهی و مساحمه نسبت به او رخ دهد.
به طور کلی کودک آزاری به یکی از طرق زیر انجام می شود:
- کودک آزاری جسمی: کودک آزاری جسمی، مجموع رفتار های خشونت آمیزی است که علیه تمامیت جسمانی کودک رخ می دهد و به اشکال مختلفی از قبیل ضرب و شتم کودک، بریدگی، شکستن استخوان، شلاق زدن، بستن کودک، سوزاندن وی، کوبیدن او به دیوار و… رخ می دهد.
- کودک آزاری جنسی: سوء استفاده جنسی از کودکان زشت ترین و اهانت آمیز ترین تجربه انسانی است. سوء استفاده جنسی کودکان از سوی بزرگسالان در طول تاریخ بشر همواره مطرح بوده است در این میان ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی در پذیرش و نپذیرفتن این پدیده نقشی تعیین کننده داشته است. این قسم از کودک آزاری، در قالب به کارگیری، استفاده و وا داشتن کودک به درگیر شدن با هر گونه رفتار آشکار جنسی و نمایش رفتارهای جنسی، تجاوز، تماس جنسی، فحشا و هرگونه بهره برداری جنسی از کودکان جهت کسب رضایت و ارضای میل جنسی تحقق میابد.
تجاوز به خلوت کودک نیز استفاده جنسی از اوست. از آن رو دزدانه نگاه کردن به کودک هنگام تعویض لباس و یا استحمام در حالی که هیچ کدام از این رفتارها در تعریف رسمی سوء استفاده جنسی قرار نمی‌گیرند.
- کودک آزاری عاطفی: کودک آزاری عاطفی عبارت است از هرگونه رفتار نامناسبی که بر عملکرد رفتاری، شناختی، عاطفی و جنسی کودک تاثیر منفی داشته باشد. همانند آزارهای کلامی و غیرکلامی، سرزنش و تحقیر، ناسزا گفتن، مسخره کردن، دست انداختن، اعمال مقررات و کنترل شدید، انتظار فراتر از توان کودک، و برخوردهای نامتناسب با سن کودک و به خدمت گرفتن کودک در جهت ارضای نیازهای عاطفی و پاسخ های رفتاری غیرقابل پیش‌بینی والدین که باعث بی ثباتی و دگرگونی شناختی کودک می‌شود .
آزارهای عاطفی بر خلاف آزارهای جسمانی بر جسم کودک اثر قابل رویت بر جای نمی گذارد اما آثار آنها به‌مراتب عمیق‌تر و فاجعه آمیز تر است و تا آخر عمر روح و روان فرد باقی خواهد ماند. پدر و مادری که دائم فرزند خود را تحقیر می کنند در مقام انتقاد از او بر می آیند و با همسالانش مقایسه می‌کنند و نیز والدینی که برای فرزند خود مقررات و کنترل‌های شدیدی در نظر می‌گیرند کسانی که بیش از حد کودک از کودک خود انتظار دارند و از او می‌خواهند مانند بزرگسال رفتار کنند همگی کودک خود را در معرض فشارهای روحی و روانی، قرار می‌دهند . - کودک آزاری ناشی از غفلت و مسامحه: کودک آزاری ناشی از غفلت و مسامحه عبارت است از عدم مراقبت و علاقمندی به کودک شامل محرومیت از نیازهای اساسی همانند غذا، پوشاک و محرومیت از اقداماتی که جهت رشد طبیعی و نمو و کودک مورد نیاز است و یا کودک را در معرض خطر قرار می دهد.
مسامحه و غفلت به صورت عدم مراقبت کافی جسمانی و بهداشتی و عدم تامین نیاز های هیجانی و آموزش کودک، ترک و به حال خود رها کردن کودک، محبت کافی و صحبت نکردن با کودک، عدم رسیدگی به وضعیت تحصیلی و بی‌توجهی به ترک مدرسه و نیز کودک را در معرض خطرات سرما و گرما قرار دادن می باشد.
به طور کلی ناتوانی و غافل ماندن والدین از توجه و رسیدگی به نیازهای هیجانی و عاطفی کودک، مسامحه عاطفی نامیده می‌شود. همچنین غفلت و مسامحه ممکن است در خصوص عوامل جسمی و عدم رسیدگی به وضعیت تغذیه و بهداشت کودک باشد. خصوصیات بارز غفلت فیزیکی شامل علائم کمبود تغذیه همانند عفونت های پوستی و کمبود ویتامین به صورت بیماری بربری و.. می باشد.مسامحه و سهل انگاری معمولاً همراه با گرسنگی شدید دیده می‌شود.
در ماده ۴ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان، نادیده‌گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی کودک مشمول مجازات تلقی شده است.
مجازات کودک آزاری در نظام حقوقی ما
بنابر قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ۱۳۸۱، مجازات کودک آزاری به شرح زیر می باشد:
- هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و به کارگیری کودکان به منظور ارتکاب اعمال خلاف از قبیل قاچاق: علاوه بر جبران خسارات وارده به شش ماه تا یک سال زندان و یا به جزای نقدی از ده میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۱۰) ریال تا بیست میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۲۰) ریال محکوم خواهد شد.
- هرگونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده‌گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان: مرتکب به سه ماه و یک روز تا شش ماه حبس و یا تا ده میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۱۰) ریال جزای‌نقدی محکوم می شود.
- کلیه افراد و مؤسسات و مراکزی که به نحوی مسئولیت نگهداری و‌سرپرستی کودکان را بر عهده دارند مکلفند به محض مشاهده موارد کودک آزاری مراتب را جهت پیگرد قانونی مرتکب و اتخاذ تصمیم مقتضی به مقامات قضائی صالح گذارش نمایند. تخلف از این تکلیف موجب حبس تا شش ماه یا جزای نقدی تا پنج میلیون (۰۰۰ ۰۰۰ ۵)ریال می باشد.
کودک آزاری در رویه قضایی و محاکم
پس از بررسی موضوع و ارکان و ساختار جرم کودک آزاری در پایان به ذکر یک مورد رای دادگاه در این خصوص می پردازیم .لازم به ذکراست که تعیین یک مجازات برای شخص خاطی موجب این امر نخواهد شد که در موضوع مشابه مجازات مشابهی برای شخص یا اشخاص خاطی درنظرگرفته شود و تعیین مجازات به حالات و شرایط مختلفی از جمله وجود جهات تخفیف ،تکرار عناوین مجرمانه و… بستگی دارد در خصوص اتهام انتسابی به ح. فرزند ذ. دایر بر ارتکاب بزه کودک آزاری نسبت به فرزندش به نام س. ۹ [ساله] موضوع شکایت مادر طفل به نام ف. فرزند و. نظر به مفاد کیفرخواست صادره از شعبه ۶ دادیاری دادسرای ناحیه ۱۴ تهران و ملاحظه محتویات پرونده، شکایت شاکیه گزارش مرجع انتظامی تهران اظهارات مجنیٌ‌علیه، گواهی پزشکی قانونی، کیفیت اظهارات و مدافعات متهم و سایر قرائن و امارات منعکسه در پرونده بزه انتسابی را محرز و مسلم دانسته؛ علی‌هذا دادگاه به استناد مواد ۴ و ۵ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان و ماده ۴۸۴ ق. م. اسلامی و ماده ۴۷ همان قانون و به شرح ذیل در مورد مجرم مبادرت به تعین کیفر می‌نماید: الف ـ از جهت ارتکاب جرم کودک آزاری به پرداخت مبلغ ۱.۰۰۰.۰۰۰ ریال جزای نقدی در حق دولت محکوم می‌شود. توضیحاً مجرم فاقد سابقه کیفری است. ب ـ ایضأ مجرم محکوم است دیه صدمه بدنی وارده به س.ک. به میزان ۱.۵ هزارم دیه کامل انسان از بابت ایراد کبودی در ناحیه ساق پای راست وی تأدیه نماید. رأی دادگاه حضوری و ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر است
واقعا وحشتناکه آدم خیلی متاثر میشه اینا رو میخونه
واقعا دردناک بود خیلی ناراحت شدم چطور دلشون میاد با بچه های معصوم اینکارو کنن؟
ما خودمون قربانی کودک ازاری هستیم بابا معلم ها و بابا مون همچین مارو میزدن بچه های الان نازک نارنجی ان
همسر من پسرمو کتک میزنه میتونم ازش شکایت کنم؟ جایی هست حمایت مون کنه؟