جرائم سایبری جرائمی هستند که مستقیما به وسیله کامپیوتر و یا گوشی و تلفن همراه انجام می شود و در فضای سایبر یا اینترنتی اتفاق می افتد. مثل سرقت داده ها لذا برای مثال سرقت خود کامپیوتر جرم سایبری به حساب نمی آید.
پس جرائم سایبری منظور همان جرائم فضای مجازی هستند که در ادامه به برخی از این موارد اشاره خواهیم.
جرایم سایبری و مجازات های آن
دسترسی غیر مجاز یا هک
این امر زمانی اتفاق می افتد که کسی بدون اجازه شما وارد کامپیوتر یا گوشی و یا لپ تاپ شما بشود و یا اینکه از طریق هک کردن آن به داده های آن دسترسی پیدا کند. جرم دسترسی غیر مجاز در ماده ۷۲۹ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قرار دارد که در ماد فوق صراحتا آمده که
- انجام دهنده جرم هرکس میتواند باشد
- عمل به صورت غیر مجاز و بدم مجوز قانونی انجام میشه
- محتوایی در دسترس قرار گرفته غیر سری هست
- محتوای ذخیره شده است
- به وسیله تدابیر امنیتی محافظت شده (مثلا گذاشتن رمز عبور و پسورد)
اگر هویت داده غیرسری باشد یا در حال انتقال است یا ذخیره شده عمل مجرمانه نسبت به آن جرم دسترسی غیر مجاز است ولی اگر داده در حال انتقال باشد عمل مجرمانه در قال جرم شنود است
- جرم جاسوسی نیست، چون محتوا غیر سری است.
- جرم شنود نیست، چون محتوا ذخیره شده است
هک حتی ممکن است به تنهایی مقدمه جرائم دیگر نیز بشود مثل سرقت اطلاعات مهم برای دیگران و یا این که ممکن است از این طریق با فریب شما باعث شود پولی به حساب آنها واریز بشود.
در ماده ۷۲۹ قانون مجازات که مخصوص جرائم رایانه ای است برای دسترسی غیر مجاز، حبس و یا جزای نقدی پیش بینی شده است.
تفاوت کلاهبرداری رایانه ای با کلاهبرداری سنتی
همانند کلاهبرداری کلاسیک یا سنتی در کلاهبرداری رایانه ای نیز رد مال جزو مجازات های قانونی است هرگاه رد مال جزو مجازات های قانونی باشد برای صدور حکم به آن نیاز به تقدیم دادخواست از سپی مدعی حصوسی نیست یعنی قاضی مکلف است بدون تقدیم دادخواست حکم به رو مال دهد ولی برای دریافت خسارت تاخیر و تادیه حتما باید دادخواست رد شود
کلاهبرداری رایانه ای در قانون ۱ تا ۵ سال حبس دارد در صورتی که جرم قابل گذشت باشد به نصف تقلیل پیدا میکند و مجازات از ۶ ماه تا ۲/۵ سال خواهد بود
در جرم کلاهبرداری رایانه ای انسان فریب نمیخورد بلکه دستگاه با مغز رایانه فریب میخورد اما در جرم کلاهبرداری سنتی انسان فریب میخورد
موضوع کلاهبرداری رایانه ای مال یا وجه یا خدمت یا امتیاز یا منفعت مالی است. موضوع جرم کلاهبرداری سنتی عموما مال یا وجه است.
مثلا: هک دستگاه وای فای همسایه و استفاده از بسته
مثلا:فردی با ورود و هک سامانه حج و زیارت، موفق به مجوز مشرف شدن به مکه مکرمه میشود
جرم کلاهبرداری رایانه ای واقع شده است
فیشینگ
فیشینگ راهی است که افراد به اطلاعات شخصی شما از طریق یک صفحه ی جعلی دسترسی پیدا می کنند تا از آن استفاده کنند حال چه این اطلاعات مالی باشد، چه غیر مالی.
چه بسا تلاش آنها در این باشد تا خود را از طرف افراد صلاحیت دار مثل قوه قضاییه یا بانک جا بزنند تا از این طریق بتوانند به اطلاعات شما دسترسی پیدا کنند و یا این که از طریق باز کردن برخی لینک ها به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند.
یا مثلا ادعا می کنند که به شما با ارائه مبلغ کمی مثلا دو هزارتومان خدمات مهم و با تخفیفی می دهند و به محض وارد کردن اطلاعات حساب بانکی، کل حساب شما خالی می شود.
در ماده ۷۴۰ و ۷۴۱ به این موارد اشاره شده است که جزای نقدی به همراه حبس به عنوان مجازات تعیین شده است.
آزار، توهین و تهدید
تحقق این جرایم برای زمانی است که از طریق فضای سایبر و اینترنتی اتفاق بیفتد برای مثال فرد از طریق دایرکت محتوای تهدید یا آزار را ارسال کند.
و یا این که در چت ها و گفتگو ها و نظرات، مواردی توهین آمیز را انتشار دهد.
سرقت و جعل هویت
ممکن است افراد از طریق فضای سایبر از مشخصات هویتی شما سوءاستفاده کنند. برای مثال اطلاعات هویتی را از طریق پیام رسان ها و پیج های در صفحات مجازی به دست آورند تا از آن سو استفاده کنند.
لازم به ذکر است که با داشتن اطلاعات کم از شما امکان دسترسی به اطلاعات بیشتر نیز وجود دارد و از این طریق ممکن است بانک یا موسسات مالی را برای دسترسی به حساب های بانکی شما و سرقت پول شما فریب دهند.
سوءاستفاده از نام و مشخصات و جعل هویت برای ارتکاب جرم و همچنین سوءاستفاده های دیگر از جمله مواردی است که با داشتن مشخصات هویتی امکان تحقق دارد.
جرایم جنسی
این جرایم حوزه گسترده ای دارند و زمانی اتفاق می‌افتد که طبق مواد ۷۴۲ و ۷۴۳ محتویات مستهجن نشر پیدا کند. اما محتویات مستهجن شامل چه چیزی می شود؟ طبق تبصره ۴ ماده ۷۴۲ به تصویر و یا صوت و یا متنی اطلاق می شود که بیانگر برهنگی کامل زن و یا مرد یا اندام تناسلی آنها و یا آمیزش جنسی باشد.
همچنین به جز نشر آن، اگر فرد برای دستیابی افراد به این محتوا افراد را ترغیب و تطمیع کند و یا اینکه کار را برای آنان آسان کند باز هم جرم اتفاق افتاده است.
در مواد ۷۴۲ و ۷۴۳ و تبصره های آن به این موارد اشاره شده است و مجازات های این اقدامات نیز پیش بینی شده است. که ممکن است به جز جزای نقدی حسب مورد از ۳ ماه تا یک سال حبس داشته باشد.
کلاهبرداری
در فضای مجازی و از طریق سیستم های مختلف ممکن است کلاهبرداری اتفاق بیفتد برای مثل برای پیام ارسال شود که برنده ی یک جایزه شده اید.
مورد دیگر این که در فضایی مثل اینستاگرام کالایی را به قیمت خیلی ارزان تر جلوه می دهند اما بعد از پرداخت جنسی را برای شما ارسال نمی کنند.
همچنین ادعای داشتن شغل و سرمایه ی غیر منتظره از دیگر فریب های این حوزه ست.
تحصیل مال و یا اخاذی
مورد دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که فرد مجرم با بد افزار هایی به سیستم شما دسترسی پیدا کند و یا آن را هک کند سپس مانع دسترسی شما به سیستم بشود و از طریق آن برای پس دادن مطالبه پول کند و کارهایی دیگر که از این طریق ممکن است انجام بشود.
در ماده ۷۴۱ به مواردی از این قبیل اشاره شده است. مجازات آن طبق ماده مزبور حبس یک تا ۵ سال به همراه جزای نقدی خواهد بود.
ترمینیشن Termination و اورجینیشن Origination (استفاده از پهنای باند بین المللی)
به معنای انتقال تماس های تلفنی اینترنتی از خارج کشور به داخل کشور و برعکس انتقال تماس های تلفنی از داخل کشور به خارج از کشور. به نوعی قاچاق مکالمات تلفنی به حساب می آید.
در ماده ۷۵۲ قانون مجازات یا قانون جرائم رایانه ای است به آن اشاره شده است که مطابق این ماده مجازات این اقدام ۱ تا سال یا جزای نقدی و یا هر دو با هم خواهد بود.
تاسیس و عضویت در شرکت های هرمی
شرکت های هرمی ممکن است بسیاری از تبلیغات و عضو گیری آنها در فضای مجازی اتفاق بیفتد لذا این هم جرم خواهد بود .
مشاوره حقوقی راجع به جرم اینترنتی
جرائم فضای مجازی و نحوه تحقق آن گاهی پیچیده تر از فضای فیزیکی زندگی ماست لذا ممکن است علیه ما هر لحظه مثل انتشار تصاویر خصوصی، کلاهبرداری و سرقت، توهین، هک و موارد دیگر جرایمی اتفاق بیفتد و راه کار لازم را نتوانیم تشخیص بدهیم.
در اینجا پیشنهاد می شود که با تیم وکلا و مشاوران موسسه وکیل تاپ تماس بگیرید و در باره نحوه پیگیری و نوع جرم آن کسب اطلاع کنید.
ناگفته نماند که در موسسه حقوقی وکیل تاپ وکلا و مشاوران حقوقی متخصص در این حوزه می توانند کمک کار شما باشند که تجربه و تسلط کافی در این حوزه را دارا هستند.
نتیجه گیری
جرایم فضای سایبری و مجازی گستردگی زیادی دارند که به برخی از آنها در بالا اشاره شد اما موارد دیگری هم وجود دارند.
قانونی که در ایران غالبا این موارد را جرم انگاری کرده است قانون جرائم رایانه ای ست که در حال حاضر ملحق به قانون مجازات اسلامی شده و از مواد ۷۲۹ به بعد به بیان این جرائم پرداخته است.
سوالات متداول
مواردی مانند دسترسی غیر مجاز، هک، فیشینگ، تحصیل مال، اخاذی، سرقت داده، موارد علیه عفت عمومی و ضد اخلاق، توهین، تهدید و…
در این باره می توانید از طریق سامانه وکیل تاپ از وکلای این حوزه اخذ مشاوره کنید و مسئله خود را با ایشان در میان بگذارید. همچنین امکان مشاوره تلفنی نیز با تماس از طریق شماره های درج شده وجود دارد.
غالبا قانون گذار به همراه جزای نقدی که تعدیل هم شده و به روز رسانی شده اند مجازات حبس در صورت های مختلف را در نظر گرفته است. در مواردی مثل کلاهبرداری و تحصیل مال هم باید مال گرفته شده پس داده بشود اما مجازات های حبس و جزای نقدی همچنان باقی ست.
سلام و عرض ادب….من متاهل هستم و به اشتباه با آقایی وارد رابطه شدم….ایشون یک تماس واتس اپی ما را که البته من با روسری بودم ضبط کردن و الان تهدید می‌کنند برای اخاذی….
من چه کار کنم؟
سلام: می توانید از این شخص بابت انتشار عکس های خصوصی از این شخص شکایت نماییدو برای اینکار باید از وکیل متخصص جرایم رایانه ای کمک بگیرید.