استنکاف یعنی چه؟ | مفهوم استنکاف در حقوق

استنکاف یعنی خودداری کردن و امتناع کردن از انجام یا قبول یک امر، آنچه در قانون در این باره داریم ممکن است در موارد مختلف کاربرد داشته باشد. معروفترین استنکاف در قانون در مورد شخص قاضی است که قانون خودداری و استنکاف وی را تخلف حساب کرده همچنین در مواردی دیگر هم استنکاف به کار رفته مثل استنکاف از گرفتن اوراق قضایی و…

در ادامه با ما همراه باشید تا به موارد استنکاف و معنای آن در قانون بپردازیم.

استنکاف قاضی از صدور رای

در مواد و اصول اولیه آیین دادرسی مدنی داریم که قاضی در دعوای طرح شده در هر حال باید رای و یا حکم صادر کند و به هیچ وجه نمی تواند به هیچ بهانه ای از صدور رای خودداری کند، برای مثال نمی تواند بگوید قانون درباره این پرونده و دعوا ساکت است و یا حکمی در این باره وجود ندارد.

این عذر ها قبول نیست و قاضی باید حتی اگر قانون ساکت باشد در منابع فقه و فتوا های مختلف حکم قضیه را پیدا کند. حال اگر قاضی از صدور رای خودداری کرد اصطلاحا مستنکف یا استنکاف کننده حق شناخته می شود‌ و مجازات خواهد شد.

تکلیف قاضی به صدور رای

طبق ماده ۳ قانون آیین دادرسی مدنی:

قضات دادگاه ها موظفند موافق قوانین به دعاوی رسیدگی کرده، حکم مقتضی صادر و یا فصل خصومت نمایند. در صورتی که قوانین موضوعه کامل یا صریح نبوده یا متعارض باشند یا اصلاً قانونی در قضیه مطروحه وجود نداشته باشد، با استناد به منابع معتبر اسلامی یا فتاوی معتبر و اصول حقوقی که مغایر با موازین شرعی نباشد، حکم قضیه را صادر نمایند و نمی توانند به بهانه سکوت یا نقص یا اجمال یا تعارض قوانین از رسیدگی به دعوا و صدور حکم امتناع ورزند و الّا مُستَنکف از احقاق حق شناخته شده و به مجازات آن محکوم خواهند شد.

استنکاف از گرفتن اخطاریه

در هر دعوایی که طرح می شود، دادگاه باید به خوانده ابلاغ نماید و اخطاریه بدهد که علیه شما دعوایی طرح شده و در فلان تاریخ برای دادرسی حاضر شوید.

در گذشته این ابلاغ ها به صورت حضوری و فیزیکی توسط مامور دولت انجام می شد و اگر خوانده برگه ها را تحویل نمی گرفت؛ اصطلاحا گفته می شد که استنکاف کرده است و مامور ابلاغ این امر را در ابلاغیه درج می کرد و به دادگاه اطلاع می داد.

البته در حال حاضر این ابلاغیه ها به صورت الکترونیکی برای فرد و سامانه ارسال می شود و فرد از طریق موبایل و کامپیوتر می تواند به آن دسترسی پیدا کند و سامانه، لحظه ورود و خواندن ابلاغیه را ثبت می کند و فرد بعدا نمی تواند بگوید از وجود ابلاغیه خبر نداشتم.

طبق ماده ۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی:

چنانچه خوانده یا هر یک از اشخاص یاد شده در ماده قبل در محل نباشند یا از گرفتن برگ‌ های اخطاریه استنکاف کنند، مأمور ابلاغ این موضوع را در نسخ اخطاریه قید نموده نسخه دوم را به نشانی تعیین شده الصاق می کند و برگ اول را با سایر اوراق دعوا عودت می دهد.
در این صورت خوانده می تواند تا جلسه رسیدگی به دفتر دادگاه مراجعه و با دادن رسید، اوراق مربوط را دریافت نماید.

نگاه نکردن ابلاغ سامانه ثنا

در حال حاضر که ابلاغ های الکترونیکی انجام می شود فرد باید سامانه را به محض اطلاع چک کند و از ابلاغیه ها با خبر شود و اگر چنین کاری نکند یعنی این که استنکاف کرده است و دادگاه این گونه فرض می کند که فرد ابلاغیه را دیده است.

طبق آیین نامه اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی مصوب ۱۳۸۷ و ماده ۱۶ آن: در ابلاغ الکترونیکی، مخاطب نمی‌ تواند اظهار بی‌ اطلاعی کند؛ مگر اینکه ثابت نماید به لحاظ عدم دسترسی یا نقص در سامانه یا سیستم الکترونیک ابلاغ یا شبکه مخابراتی از مفاد ابلاغ مطلع نشده است. خودداری از مراجعه به سامانه ابلاغ، به منزله استنکاف از قبول اوراق اجرایی بوده و ابلاغ محسوب می‌ گردد.

استنکاف مرد از پرداخت نفقه

در ماده ۱۱۱۱قانون مدنی مورد خودداری مرد از پرداخت نفقه را پیش بینی کرده است.

ماده ۱۱۱۱ قانون مدنی:

زن می‌ تواند در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه به محکمه رجوع کند در این صورت محکمه میزان نفقه را معین و شوهر را به دادن آن محکوم خواهد کرد.

استنکاف از پرداخت محکوم به

طبق آیین نامه اجرایی نحوه اجرای محکومیت های مالی یکی از مواردی که باید احراز شود برای حبس محکوم این است که وی بدون دلیل و عذر موجه از پرداخت خودداری کند.

ماده ۱ – اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت‌ های مالی مصوب ۱۳۹۴ که در این آیین‌ نامه قانون نامیده می‌ شود، منوط به احراز موارد زیر توسط دادگاه است:

۱- درخواست محکوم‌ له؛

۲- استنکاف محکوم‌ علیه از پرداخت، بدون عذر موجه؛

و….

مشاوره آنلاین و فوری حقوقی

 موسسه وکیل تاپ با سامانه خدمات حقوقی در راستای دسترسی افراد جامعه در سراسر کشور به مشاور حقوقی و وکیل پایه یک می تواند در کوتاه ترین زمان پاسخگوی مسائل حقوقی شما باشند.

این موسسه متشکل از وکلایی در سراسر کشور است که این امکان را فراهم می سازد که شما از وکیل بومی شهر خود برای پرونده حقوقی خود بهره مند شوید همچنین شما می توانید از طریق سامانه وکیل تاپ نسبت به اخذ مشاوره آنلاین و فوری اقدام کنید.

نتیجه گیری

استنکاف به معنای خودداری و امتناع کردن است در جاهای مختلفی از قانون به آن اشاره شده است که معروفترین آن استنکاف قاضی از صدور رای است که قانون برای آن تعیین مجازات کرده است.

در مواردی دیگر هم در قانون به استنکاف اشاره شده مثل استنکاف از پرداخت نفقه و … که در بالا به آن اشاره کردیم.

سوالات متداول