قرارداد کار چیست و نکات مهم حقوقی آن

قانون کار مقررات توسعه یافته اجاره اشخاص در قانون مدنی است. قراردادی که بین کارگر و صاحب کار وی یا همان کارفرما بسته می شود قرارداد کار می باشد. بر اساس این قرارداد است که روابط طرفین تنظیم می شود.

در قانون مزبور قواعد آمره ای حاکم است که در قرارداد کار نمی توان خلاف آن را پیش بینی کرد.

در ادامه پس از اشاره به ماهیت قرارداد کار، انواع آن را توضیح دهیم و به نمونه قرارداد کار نیز اشاره ای داشته باشیم.

قرارداد کار چیست؟

در ماده ۷ قانون کار به تعریف قرارداد کار پرداخته شده است طبق این ماده:

قرارداد کار، قراردادی شفاهی یا کتبی است که به موجب آن کارگر در مقابل دریافت حق العمل، کاری را برای مدت موقت یا غیر موقت برای کارفرما انجام می دهد.

طرفین قرارداد کار همانطور که پیداست بین کارفرما و انجام دهنده کار یا کارگر بسته می شود.

کارفرما ممکن است انسان و شخص حقیقی یا شخص حقوقی باشد. اما فرد انجام دهنده لزوما شخص حقیقی یعنی انسان خواهد بود.

طبق آنچه در ماده ۷ بیان شد به این دلیل که مکتوب بودن لزوما شرط نیست لذا باید گفت عقد و قرارداد مزبور رضایی محسوب می شود و تشریفاتی نیست.

نکته دیگر این که طبق ماده ۷ کارگر در مقابل مزد کار می کند این مزد ممکن است روزانه، هفتگی یا ماهانه باشد.

نکته دیگر این که حتی کارمندان شرکت های خصوصی کارگر به حساب می آیند‌ و کارمند به معنی واقعی با مستخدمین دولت اطلاق می شود.

انواع قرارداد کار

قرارداد کار بر حسب چند مورد قابل دسته بندی است، از حیث استخدام و از حیث مدت کار.

از حیث استخدام که به قرارداد کار دولتی و قرار داد کار شرکت های خصوصی تقسیم می شود و از حیث مدت کار به قرار داد کار موقت و غیر موقت و معین تقسیم می گردد.

انواع قرارداد کار از حیث استخدام

برای این مورد باید گفت قرارداد کار ممکن است:

1. قرارداد کار دولتی باشد.
2. یا قرارداد کار شرکت خصوصی.

قرارداد کار دولتی:

موردی است که شامل استخدامی رسمی، پیمانی و استخدامی قراردادی (خدماتی) است که هر یک از این موارد خود به مشمول قوانین و مقررات استخدامی خود هستند.

قرارداد کار شرکت های خصوصی:

این قرارداد ها مشمول قانون کار هستند و کسانی که در آن مشغول کار هستند به اصطلاح قانونی کارگر به حساب می آیند.

انواع قرارداد کار از نظر مدت کار

قرارداد های کار از نظر مدت به چند نوع تقسیم می شوند که به قرار ذیل اند:

قرارداد های کار موقت:

این قسم همانطور که از نام آن پیداست دارای زمان معینی است و پس از سر رسید قرارداد پایان می پذیرد.

قرارداد کار غیر موقت:

اما در قرارداد های غیر موقت تنها زمان شروع قرارداد ذکر می شود و پایانی برای آن مشخص نمی شود. معمولا در متن قرارداد به این که نامحدود خواهد بود اشاره می شود.

طبق آنچه از قانون کار بر می آید در جاهایی که طبیعت کار ادامه دار بودن آن را می رساند، عدم تعیین مدت به منزله دائمی تلقی شدن قرارداد کار به حساب می آید. در این نوع از قراردادها امکان فسخ یک طرفه وجود ندارد و فسخ هم تحت شرایطی اماکن پذیر است.

قرار داد کار برای مدت معین:

در این جا هم که می توان گفت نوعی قرارداد موقت است کارگر برای انجام کار معینی متعهد می شود و با انجام شدن کار مورد نظر قرارداد پایان می پذیرد.

در اینجا هم تا زمانی که تعهدات طرفین انجام نشده فسخ یک طرفه وجود ندارد.

نکات مهم قرارداد کار

در تنظیم قرارداد کار رعایت یک سری نکات لازم است:

۱- موضوع قرارداد کار باید مشخص باشد: منظور این است که نوع و مشخصات کار و نوع انجام آن دقیقا و صراحتا در قرارداد مکتوب شود تا اختلافی در این زمینه پیش نیاید.

۲- تعیین مدت زمان قرارداد: نکته دیگر این که لازم است مدت قرارداد کار در این زمینه مشخص شود و اگر برای مثال قرارداد دائمی است تصریح شود به دائمی بودن.همچنین زمان شروع کار درج شود برای مثال اگر قرارداد مزبور چند ساله است تصریح شود که تاریخ شروع و تاریخ اتمام چه زمانی خواهد بود.

۳- مبلغ قرارداد و جزئیات پرداخت آن: این موضوع هم که میزان حقوق کارگر به چه میزان است باید مشخص شود تا اختلافی بعدا ایجاد نشود.

تصریح به این که حقوق در چه زمانی پرداخت خواهد شد و طول مدت آن هفتگی، ماهانه و… به جه صورت خواهد بود و به چه شماره حسابی واریز می شود از دیگر نکات مهم قرارداد به حساب می آید.

۴- میزان مرخصی و تعطیلات: اگرچه در قانون کار خود در این زمینه میزان مرخصی را گفته است اما اشکالی ندارد در قرارداد مدت بیشتری برای آن توافق شود البته توافق به میزان کمتر از آنچه قانون تصریح کرده معتبر نیست.

و موارد متعدد دیگری که طرفین به عنوان شرط قرار است پیش بینی کنند و شرایط کار در شرکت یا هر جای دیگر و نکاتی که طرفین لازم می دانند که باید در نظر گرفته شود.

نمونه قرارداد کار

۱) مشخصات طرفین

کارفرما / نماینده کارفرما :

آقاي / خانم / شركت ……………………… فرزند ……………………… شماره شناسنامه / شماره ثبت: ………………………

 به نشاني: ………………………

کارگر:

آقاي / خانم ……………………… فرزند ……………………… متولد ……………………… شماره شناسنامه……………………… شماره ملی . ……………………… ميزان تحصيلات ……………………… نوع و ميزان مهارت : ………………………

به نشاني : ………………………

۲) نوع قرارداد :

دائم  □    موقت   □

۳) نوع کار یا حرفه یا حجم کار یا وظیفه اینکه کارگر به آن اشتغال می یابد: ………………………

۴) محل انجام کار: ………………………

۵) ساعت کار: .……………………..

۶) حق السعی:

الف : مزد ثابت / مبنا / روزانه / ساعتی ……………………… ریال ( حقوق ماهیانه ……………………… ریال )

ب : حق مسکن

ج : بن کارگری

د : حق اولاد

۷) حقوق مزایای کارگر: به صورت هفتگی / ماهانه به حساب شماره ……………………… نزد بانک ……………………… شعبه ……………………… توسط کارفرما یا نماینده وی پرداخت می گردد .

۸) بیمه: به موجب ماده ۱۴۸ قانون کار، کارفرما مکلف است کارگر را نزد سازمان تامین اجتماعی بیمه نماید .

۹) عیدی و پاداش سالانه: به موجب ماده واحده قانون مربوط به تعيين عيدي و پاداش سالانه كارگران شاغل در كارگاه‌ هاي مشمول قانون كار مصوب ۶/۱۲/۱۳۷۰ مجلس شوراي اسلامي به ازاي يك سال كار معادل شصت روز مزد ثابت / مبنا ( تاسقف نود روز حداقل مزد روزانه قانوني كارگران ) به عنوان عيدي و پاداش سالانه به كارگر پرداخت مي شود . براي كار كمتر از يك سال ميزان عيدي و پاداش و سقف مربوط به نسبت محاسبه خواهد شد .

۱۰) حق سنوات يا مزاياي پايان كار: به هنگام فسخ قرارداد یا خاتمه قرارداد کار حق سنوات، مطابق قانون به کارگر پرداخت می شود .

۱۱) اين قرارداد در تاریخ : روز ………. ماه ……….. سال ……… در چهار نسخه تنظيم مي شود كه يك نسخه نزد كارفرما، يك نسخه نزد كارگر يك نسخه به تشكل كارگري ( در صورت وجود ) و يك نسخه نيز توسط كارفرما به اداره تعاون كار و رفاه اجتماعي محل تحويل مي شود .

محل امضای كارفرما                                                                محل امضاي كارگر

نتیجه گیری

 قرارداد کار و تعریف آن در ماده ۷ قانون کار ذکر شده است.

طرفین قرارداد مزبور از جهت کارفرما ممکن است شخص حقوقی باشد یا حقیقی اما کارگر همیشه شخص حقیقی می باشد.

قرارداد کار از نظر مدت زمان به موقت و دائمی تقسیم می شود و قرارداد کار برای انجام کار معین نیز نوعی از قرارداد موقت به حساب می آید که در بالا به هر یک از این موارد اشاره شد.

سوالات متداول