تغییر رای دادگاه بررسی، احتمال تغییر رای دادگاه تجدید نظر

رایی که در دادگاه صادر می شود از این جهت که ممکن است قاضی صادر کننده رای دچار اشتباه شود یا به این دلیل که احتمال خطا در صدور رای برای پرونده ها به حداقل برسد برای بازبینی دوباره این بار توسط قاضی های بیشتری مورد رسیدگی قرار می گیرد تا احتمال خطا به حداقل برسد.

البته این رسیدگی دوباره منوط به اعتراض شخصی است که در رای دادگاه اولی شکست خورده و محکوم واقع شده.

این مرحله را که مرحله تجدید نظر می نامند از راه هایی است که برای اعتراض به رای دادگاه پیش بینی شده است.

قابل ذکر است که رای دادگاه بدوی که همان دادگاه عمومی است در دادگاه تجدید نظر که در مرکز استان واقع است انجام می شود.

چه در امور حقوقی چه در امور کیفری.

نکته ی دیگر آن که اگر دعوایی در شورای حل اختلاف صادر شود قابل تجدید نظر است. اما این بار رای این شورا در دادگاه عمومی برای تجدید نظر رسیدگی می شود نه دادگاه تجدید نظر استان.

می خواهیم احتمال اینکه رای در مرجع تجدید نظر تغییر پیدا کند را بررسی کنیم.

چه آرائی قابل تجدید نظر هستند؟

در ماده ۳۳۰ و ۳۳۱ از قطعیت و احکامی که قابل تجدید نظرند سخن به میان آمده اما در حال حاضر باید این حرفها را دور ریخت در واقع می توان گفت هیچ رایی وجود ندارد که قابل تجدید نظر نباشد و تمام آرا هر چند مبلغ آن اندک باشد قابل تجدید نظر هستند.

از طرفی تمام دعوای غیر مالی هم به صراحت بند ب ماده ۳۳۱ نیز قابل تجدید نظر هستند.

لذا می توان گفت که تمام دعوای مالی و غیر مالی قابل تجدید تظر هستند.

احتمال تغییر رای دادگاه تجدید نظر چقدر است؟

در این زمینه می توان گفت که بستگی به نوع پرونده شخصی که محکوم و بازنده دعوا واقع شده می تواند با استناد به ادله و جهات تجدید نظر احتمال تغییر رای دادگاه در مرحله تجدید نظر را بالا ببرد.

نکته ی دیگر این که نحوه دفاع در تجدید نظر و در لایحه بسیار در تغییر رای دادگاه تاثیر گذار است.

این که به چه ادله ای باید استناد کرد و اینکه استدلال دادگاه بدوی در صدور رای خود و در دادنامه صادره از کدام جهت دارای اشکال است.

گاهی پیش می آید که دادگاه بدوی در رای خود به استدلالی توجه و استناد می کند که اشتباه است و در دادگاه تجدید نظر هم قابل نقض و شکستن است.

شهادت شهود یکی از دلایلی است که می توان از آن در اثبات دعوا استفاده کرد. از این جهت که استناد به شهادت شهود در مرحله تجدید نظر نیز ممکن است زیرا ممکن است گواهی گواهان در مرحله بدوی به هر علت شنیده نشود حال می توان در اعتراض به رای به این شهادت شهود استناد کرد.

یا در فرضی دیگر اگر فرد، بازنده دعوا باشد و رای دادگاه بدوی به استناد شهادت شهود باشد وی می تواند اگر دلیلی بر عدم صلاحیت و عدم وجود شرایط قانونی برای شاهد وجود دارد آن را در دادگاه تجدید نظر ارائه دهد تا بتواند به این وسیله در صورت اثبات، رای دادگاه را تغییر دهد.

یکی دیگر از جهاتی که ممکن است با اثبات آن بتوان رای دادگاه را در مرحله تجدید نظر تغییر داد ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه است که با اثبات این قضیه می توان رای را فرد تجدید نظر خواه به سوی خود برگرداند.

مورد دیگر که باید به آن اشاره کرد این است که ممکن است در مرحله بدوی و ابتدایی، فرد دلایلی ارائه کرده اما قاضی به آن توجه نکرده و به استناد و با توجه به آن رای صادر نشده؛ در اینجا می توان به این دلیل که قاضی دادگاه بدوی به این مستندات توجه نکرده تجدید نظر خواهی کرد و با اثبات آن احتمال جریان رای تغییر یابد‌.

عدم صلاحیت دادرس یا قاضی دیگر موردی است که اتکا و اثبات آن در مرحله تجدید نظر ممکن است روی رای دادگاه و تغییر آن اثر بگذارد زیرا ممکن است در مواردی رد دادرس پیش آید یا اینکه اصلا دادگاه، صلاحیت نداشته باشد.

رد دادرس به این معناست که قاضی نمی تواند به پرونده ای رسیدگی کند که یکی از طرفین با وی فامیل نزدیک است و اگر به چنین پرونده ای رسیدگی کند در تجدید نظر قابل نقض است.

جهات تجدید نظر خواهی

نکته ای که در این زمینه قابل ذکر است این است که دادگاه تجدید نظر به تمام جهات رسیدگی می کند و اگر جهت نقضی در آن باشد به آن دلیل دادنامه دادگاه بدوی را رد می کند و لازم نیست که حتما دلیل و جهت تجدید نظر در دادخواست تجدید نظر آورده شود.

ماده ۳۴۸ جهات درخواست تجدیدنظر به قرار زیر است:

• الف – ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه.
• ب – ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود.
• ج – ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی.
• د – ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای.
• ه – ادعای مخالف بودن رای با موازین شرعی و یا مقررات قانونی.

تبصره – اگر درخواست تجدیدنظر به استناد یکی از جهات مذکور در این ماده به عمل آمده باشد در صورت وجود جهات دیگر، مرجع تجدیدنظر به آن جهت هم رسیدگی می نماید.

مهلت تجدید نظر

قاعده ای که باید همیشه در خاطر داشت این است که در اعتراض ها و مهلت های آیین دادرسی مدنی، اصولا مهلت ۲۰ روزه حکم فرماست و در اعتراض تجدید نظر هم همین قضیه حکم فرماست و ۲۰ روز فرصت برای اعتراض به رای دادگاه بدوی وجود دارد البته اگر فرد مقیم خارج باشد این مدت ۲ ماه است.

ماده ۳۳۶ قانون آیین دادرسی مدنی این امر را مقرر کرده است:

مهلت درخواست تجدیدنظر اصحاب دعوا، برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور دو ماه از تاریخ ابلاغ یا انقضای مدت واخواهی است.

در دادگاه کیفری چه اموری قابل تجدید نظرند؟

دعوای کیفری مانند دعاوی حقوقی قابل اعتراض تجدید نظر است. در دادگاه تجدید نظر استان شعبی خاص برای امور کیفری در نظر گرفته شده اند که رسیدگی تجدید نظر در پرونده های کیفری را بر عهده دارند.

در امور کیفری برخی پرونده های تجدید نظر آن در دادگاه تجدید نظر استان است و برخی دیگر به خاطر اهمیت و حساسیت آن در دیوان عالی کشور قابل رسیدگی تجدید نظر است.

لذا باید گفت در امور کیفری تمام پرونده ها قابل تجدید نظر هستند مگر موارد زیر:

۱- جرم ارتکاب یافته درجه ۸ باشد، یعنی مجازات حبس آن تا ۳ ماه باشد یا اینکه شلاق تا ۱۰ ضربه باشد یا مجازات آن ۱ میلیون تومان باشد که این ها درجه هشت محسوب می شوند. البته این امر استثنائاتی دارد که در جای خود بررسی شده اند‌.

۲-  مورد دیگری که قابلیت تجدید نظر ندارد، جرایمی است که مستلزم پرداخت دیه باشند؛ آن هم به میزان کمتر از یک دهم دیه کامل.

پس اگر دیه بیشتر از یک دهم باشد حکم آن دادگاه قابل تجدید نظر است. در دادگاه تجدید نظر استان.

جهات تجدید نظری که احتمال دارد با واسطه اثبات آن رای دادگاه تغییر کند تقریبا همان جهات بالاست که توضیح دادیم و به نص قانون اشاره کردیم.

مثل موارد زیر:

• الف- ادعای عدم اعتبار ادله یا مدارک استنادی دادگاه.
• ب- ادعای مخالف بودن رای با قانون.
• پ- ادعای عدم صلاحیت دادگاه صادر کننده رای یا وجود یکی از جهات رد دادرس.
• ت- ادعای عدم توجه دادگاه به ادله ابرازی.

نتیجه گیری

دادگاه تجدید نظر، مرجع رسیدگی و بررسی دوباره آرا صادره از دادگاه بدوی است که در مرکز استان واقع می شود این دادگاه با تعدد قاضی رسیدگی می کند برخلاف دادگاه بدوی که با یک قاضی پیش می رود.

علت تعدد قاضی به حداقل رساندن اشتباهات است. لذا اگر رای بر خلاف حق صادر شده باشد با اثبات جهات آن احتمال شکستن رای در دادگاه تجدید نظر وجود دارد.

 جهات تجدید نظر را هم در جهات حقوقی و هم کیفری می توان مشترک دانست که در بالا به آن اشاره کردیم. احتمال تغییر رای دادگاه هم بستگی به جهات تجدید نظر و لایحه دفاعی فرد خواهد بود.

سوالات متداول