چگونه قاضی شویم؟به همراه شرایط و مدارکی برای قاضی شدن

رسالت قاضی ریاست یا مدیریت دادگاه و صدور حکم می باشد و با وکالت و مشاوره با وکیل فرق می کند. در قرآن، قاضی را فردی امین میدانند که باید در هنگام صدور رای خود را به جای فرد گذاشته و حق را باطل و باطل را حق نگوید و بر ضد وجدان و شریعت حرفی نزند؛ بنابراین قانون و عدالت پایه و ستون قضاوت هستند. طبیعی است دانشجویان رشته فقه و حقوق خواهان رسیدن به مرتبه قاضی شدن باشند.

 قوه قضائیه یکی از قوای اصلی در نظام حکومتی ایران است که مسئولیت اجرای عدالت و رسیدگی به پرونده‌های حقوقی را بر عهده دارد. قاضیان نقش کلیدی در این قوه ایفا می‌کنند. در این مقاله، مراحل و نکاتی که برای قاضی شدن در ایران و اینکه قاضی شدن چند سال طول میکشد را بررسی می‌کنیم.

روش‌های تصدی امر قضا و قاضی شدن

در آغاز بهتر است بدانیم لازمه ی قاضی شدن، آن است که یا در دوران کارشناسی حقوق خوانده یا دارای مدرک حوزه باشیم. اما می توان از طریق تحصیل در دانشگاه علوم قضایی با شرکت در آزمون قضاوت به این مرحله نائل شد.

1. مشاوره حقوقی فوری

   مشاوره تخصصی تلفنی و متنی آنلاین با وکلای سراسر کشور

   دریافت مشاوره متنی
   دریافت مشاوره تلفنی

   تحصیل در دانشگاه علوم قضایی

در سال ۱۳۵۶ طبق تصویب قانون اصلاح بخشی از قوانین، موجب آن شد تا دادگستریT دانشگاهی تحت عنوان علوم قضایی و خدمات اداری دادگستری ایجاد کند و داوطلبان پس از گذراندن مراحل و کسب دانش لازم بتوانند به عنوان کارمند دادگاه و قاضی تعیین صلاحیت شوند. این دانشکده با نگاه شورای گسترش آموزش عالی در سال ۱۳۸۹ به دانشگاه عالی تبدیل شد.

همچنین امکان بورسیه شدن دانشجویان رشته قضات به روسیه وجود دارد تا پس از تحصیل بتوانند در مقام قضاوت فعالیت داشته باشند. به منظور این کار از سال ۱۳۹۳ گزینش هایی برای قضات مد نظر گرفته شده است. در حقیقت این گزینش که برای قضات صورت می گیرد، به جای گزینش هادی برای دانشجویان است. به همین جهت مصاحبه های عقیدتی، علمی و نخبه گزینی در این جریان حائز اهمیت می باشد

تضمین شغل پس از اتمام دوران تحصیل سبب گرایش دو چندان دانشجویان نسبت به این رشته شده است. این دانشگاه در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد پیوسته و کارشناسی ارشد ناپیوسته، مسیر را برای دانشجویان و رسیدن به مقام قضاوت مهیا می کنند.

2. شرکت در آزمون قضاوت

قوه قضاییه در پاییز هرسال شروع به ثبت نام آزمون قضاوت می کند. که تقریبا یک هفته طول می کشد. و در ماه های آبان یا آذر همان سال مرحله ابتدایی آزمون قضاوت برگزار می شود. مرحله ی تستی که در برگیرنده ی دروس مدنی، جزا، آیین دادرسی، کیفری و مدنی، حقوق تجارت می باشد.

اگر داوطلبین بتوانند موفق به کسب شصت درصد از مجموع نمرات و قبولی در آزمون تستی داوطلبان شوند، به مرحله تشریحی راه پیدا میکنند . در این مرحله دعوت از داوطلبین پنج برابر ظرفیت اعلام می شود.

حقوق اساسی، حقوق مدنی، حقوق تجارت، آیین‌های دادرسی کیفری و مدنی، حقوق جزا، فقه و اصول فقه از دروس امتحانی در این مرحله می باشند. توان استدلال و تطبیق آن با قوانین در این بخش بسیار قابل توجه می باشد زیرا سوالات به صورت تشریحی می باشد.

3. آزمون قضاوت طلاب

شرکت در آزمون برای طلاب در آزمونی جدا و سرفصل هایی متمایز از سایر برگزار می شود. ثبت نام این آزمون در اردیبهشت ماه و برگزاری آزمون در اوایل تابستان می باشد. که به طور معطوف و همه ساله در قم برقرار می شود.

4. جذب اختصاصی

در این راه دانشگاه ها به دو قسمت تقسیم می شوند:

1. گروه اول دربردارنده دانشگاه های تهران، علامه، بهشتی در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد با حداقل معدل ۱۶ می باشند.
2. گروه دوم دانشگاه های تهران مرکز، علوم تحقیقات و فارغ التحصیلان دکتری از تمامی دانشگاه ها با معادل حداقل ۱۷ می باشد.

هر دو گروه با داشتن شرایط فوق می توانند در جذب اختصاصی این شغل شرکت کنند.

لازم به ذکر است در این بخش گزینش های عقیدتی، سیاسی، روان شناسی و علمی انجام می شود.

5. جذب ایثارگران

امکان جذب ایثارگران بدون نیاز به آزمون از سال ۱۳۹۶ به وجود آمد. که در ابتدا با استقبال شدیدی مواجه نشد. در این مرحله گزینش‌های عقیدتی، سیاسی، روانشناسی و علمی انجام می شود.

شرایط و مدارک مورد نیاز برای قاضی شدن چیست؟

با اتکا به « آیین‌ نامه نحوه جذب، گزینش و کارآموزی داوطلبان تصدی امر قضاء و استخدام قضات» مصوب ۱۳۹۲.۲.۲۶ رئیس قوه قضائیه و با عنایت به اصل انتخاب اصلح و لزوم شایسته سالاری در تصدی منصب خطیر قضاء، از اشخاص واجد شرایط ذیل از طریق برگزاری آزمون کتبی و مصاحبه علمی با همکاری سازمان سنجش آموزش کشور ثبت نام به عمل می آورد.

شرایط عمومی قضاوت

قضاوت به عنوان یکی از حوزه‌های حساس و مهم در نظام حکومتی دارای شرایط و معیارهای خاصی است. برای تبدیل شدن به قاضی در ایران، نیاز به تحصیلات، تجربه، و ویژگی‌های خاصی دارید. در این مقاله، به شرایط عمومی و شرایط سنی قاضی شدن در ایران پرداخته‌ایم.برای اطلاع بیشتر در ارتباط با  این شرایط  با وکیل آنلاین وکیل تاپ می توانید کمک بگیرید.

• تابعیت اصلی ایران
• اعتقاد و التزام عملی به دین مبین اسلام، ایمان و عدالت.
• التزام عملی به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اصل ولایت مطلقه فقیه و عدم وابستگی تشکیلاتی به احزاب، سازمان‌ها و گروه‌های غیرقانونی یا هواداری از آن‌ها، مگر در صورت احراز توبه.
• طهارت مولد
• داشتن سلامت جسمی و روانی و توانایی برای انجام کار قضایی به موجب شیوه‌نامه‌ای که به تصویب رئیس قوه قضائیه می­رسد.
• داشتن کارت پایان خدمت وظیفه، معافیت تحصیلی یا معافیت از خدمت با لحاظ مقررات ماده واحده قانون گذرانیدن مدت خدمت نظام وظیفه فارغ‌التحصیلان دانشکده علوم قضایی در محاکم قضایی کشور.
• نداشتن سابقه محکومیت کیفری مؤثر.
• حسن شهرت، اخلاق و امانتداری.
• عدم اعتیاد به دخانیات، مواد مخدر و روان‌گردان.
• داشتن حداقل ۲۲ و حداکثر ۳۶ سال تمام در روز ثبت نام.

تبصره ـ موارد زیر به شرط ارائه تأییدیه معتبر به حداکثر سن مقرر اضافه خواهد شد:

• ایثارگران و خانواده آنان به مدت ۲ سال.
• داوطلبان دانش‌آموخته کارشناسی ارشد یا سطح سه، به مدت دو سال.
• داوطلبان دانش‌آموخته دکتری تخصصی یا سطح چهار، به مدت چهار سال.

نکته: داوطلبان تنها می‌توانند از یکی از موارد مذکور در این تبصره استفاده کنند و مدت اضافه شده به حداکثر سن مقرر، در هر حال، نمی‌تواند از چهار سال بیش‌تر باشد.

شرایط اختصاصی قضاوت

برای قاضی شدن چه رشته ای باید خواند ؟دارا بودن مدارک تحصیلی زیر از دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برای دانش آموختگان دانشگاه ها:

• کارشناسی حقوق در یکی از گرایش ها
• کارشناسی الهیات با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی
• کارشناسی فقه و حقوق
• کارشناسی ارشد پیوسته معارف اسلامی و حقوق در یکی از گرایش ها
• کارشناسی ارشد پیوسته الهیات، معارف اسلامی و ارشاد با گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی

دارا بودن مدرک سطح (۲) عمومی (فقه و اصول) یا سطح (۲) تخصصی با گرایش حقوق و قضای اسلامی ، از حوزه‌های مورد تأیید شورای عالی حوزه‌های علمیه ، برای دانش آموختگان حوزه های علمیه.

تبصره ـ دارندگان مدارک تحصیلی دانشگاهی بالاتر به شرطی می‌توانند در آزمون ورودی کتبی شرکت نمایند که یکی از مدارک بند (۱) را داشته باشند.

مدارک مورد نیاز ثبت نام آزمون قضاوت

ثبت نام در این آزمون یکی از گام‌های اصلی برای تبدیل شدن به قاضی در ایران است. برای مشارکت در این آزمون، نیازمند تهیه و ارائه مدارک معینی هستید. در این مقاله، به مدارک مورد نیاز برای ثبت نام در آزمون می‌پردازیم و اگر نیاز به سوال بیشتر در ابن مورد داشتید  با مشاوره آنلاین حقوقی می توانید به جوابتان برسید.

• تکمیل تقاضانامه
• پرداخت هزینه ثبت نام به مبلغ ۴۸۰۰۰۰ ریال به صورت الکترونیکی از طریق سایت سازمان سنجش می باشد.
• فایل عکس اسکن شده : داوطلب می‌بایست یک قطعه عکس پرسنلی خود را با مشخصات زیر اسکن نموده و فایل آن را برای ارسال ازطریق برنامه ثبت نام اینترنتی آماده نماید.
• عکس ۳*۴ در سال جاری گرفته شده باشد ( عکس تمام رخ)
• عکس اسکن شده فقط باید با فرمت JPG باشد.
• اندازه عکس اسکن شده باید حداکثر ۴۰۰´۳۰۰ پیکسل و حداقل ۳۰۰ ´ ۲۰۰ باشد.
• تصویر داوطلب باید واضح ، مشخص و فاقد اثر مهر ، منگنه و هرگونه لکه باشد.
• حجم فایل ذخیره شده عکس نباید از ۷۰ کیلو بایت بیشتر باشد.
• حاشیه‌های زاید عکس اسکن شده باید حذف شده باشد.
• حتی الامکان عکس ، رنگی و دارای زمینه سفید باشد.

تبصره۱- عکس خواهران باید با حجاب و صورت کامل آنان مشخص باشد.

تبصره ۲- درصورت ارسال عکس غیر معتبر، ثبت نام داوطلب باطل شده و حق شرکت در آزمون از وی سلب می‌گردد.

• فایل اسکن شده مدرک تحصیلی مذکور در فقرات بند (ب) یا نامه معرفی به نظام وظیفه برای آقایان مبنی بر فراغت از تحصیل

تبصره: اشخاص مذکور در بندهای ۱-۴ و ۱-۵ به شرط ارائه گواهی دانشگاه محل تحصیل مبنی بر گذراندن کلیه واحدهای دوره کارشناسی، مجاز به شرکت در آزمون خواهند بود.

بیشتر بخوانید: شرایط و مراحل ثبت نام آزمون قضاوت در سال ۹۹

مواد و ضرایب امتحانی قضاوت

برای شغل قاضی، آمادگی تخصصی و دانش در زمینه حقوق و مسائل قضائی بسیار اهمیت دارد. امتحانات قضاوت، ابزاری است که میزان آمادگی و شناخت قاضیان از قوانین و مقررات قضائی را سنجیده و ارزیابی می‌کند. در این مقاله به بررسی مواد و ضرایب امتحانی قضاوت در ایران می‌پردازیم.

داوطلبان دانشگاهی

• حقوق اساسی (ضریب ۱)
• حقوق مدنی (ضریب ۳)
• حقوق تجارت (ضریب ۲)
• آیین دادرسی و اجرای احکام مدنی (ضریب ۳)
• آیین دادرسی و اجرای احکام کیفری (ضریب ۲)
• حقوق جزای عمومی (ضریب ۲)
• حقوق جزای اختصاصی (ضریب ۲)
• فقه: مباحث حقوقی شرح لعمه (ضریب ۲)
• اصول فقه: اصول استنباط علامه حیدری (ره) (ضریب ۱)

داوطلبان حوزوی

• حقوق اساسی (ضریب ۱)
• حقوق مدنی (ضریب ۳)
• حقوق تجارت (ضریب ۱)
• آیین دادرسی و اجرای احکام مدنی (ضریب ۱)
• آیین دادرسی و اجرای احکام کیفری (ضریب ۱)
• حقوق جزای عمومی (ضریب ۱)
• حقوق جزای اختصاصی (ضریب ۲)
• فقه: بیع مکاسب (ضریب ۴)
• اصول فقه: رسائل و جلد یک کفایه (ضریب ۴)

نحوه پذیرش در حوزه ­های قضایی

حوزه قضاوت یکی از حوزه‌های حیاتی در نظام حکومتی هر کشور است. قضاوت به عنوان رسیدگی به پرونده‌ها، اجرای عدالت، و حفظ حقوق افراد مهمی است. در این مقاله، به نحوه پذیرش در حوزه قضاوت و مراحل لازم برای تبدیل شدن به یک قاضی می‌پردازیم.

مرحله اول

در این مرحله، داوطلبین می بایست سه استان را به ترتیب در جهت خدمت رسانی انتخاب نمایند. که می توانند یکی از انتخاب ها را به قوه قضاییه واگذار کنند. روشن است که این انتخاب ها کاملا حتمی است و امکان تغییر آن در مراحل بعدی وجود ندارد.

مرحله دوم

بر اساس قانون الحاق ماده (۷) و تبصره آن به قانون نقل و انتقال دوره ­ای قضات مصوب ۱۰/۱۲/۱۳۷۹ بانوان می‌­توانند محل اقامت دائمی همسر یا پدر (در خصوص بانوان مجرد) خود را در اولویت انتخاب نمایند. بدیهی است در صورت انتخاب محلی به غیر از این موارد باید به صورت رسمی از این حق خود انصراف دهند و هرگونه به کارگیری آنان منوط به تعهد رسمی برای حداقل ۱۰ سال خدمت در محل مذکور خواهد بود.

مرحله سوم

به استناد ماده (۵) آیین ­نامه نحوه جذب، گزینش و کارآموزی داوطلبان تصدی امر قضاء و استخدام قضات مصوب ۲۶/۲/۱۳۹۲ داوطلبانی که معدل کل آنان در آزمون بیش از ۵۰ درصد باشد، بر اساس اولویت­های اعلامی مندرج در جدول پیوست و به تعداد ۳ برابر ظرفیت نهایی به مصاحبه علمی دعوت خواهند شد.

مرحله چهارم

داوطلبانی که موفق به قبولی در مصاحبه علمی می­ شوند، با ذکر محل خدمت، به اداره کل گزینش معرفی و در صورت قبولی در تمامی مراحل گزینش، بر اساس اولویتی که در آن قبول شده ­اند، به خدمت گرفته خواهند شد.

ملاحظات آزمون قضاوت

 یکی از مراحل اصلی در پیشرفت در حوزه قضاوت است. این آزمون‌ها با هدف سنجش دانش تخصصی، مهارت‌های قضائی و توانایی تحلیلی افراد برای تبدیل شدن به قاضیان متخصص برگزار می‌شوند. در این مقاله، به ملاحظات مهم در آزمون  می‌پردازیم.

1. ملاک احراز شرایط عمومی و اختصاصی زمان ثبت نام خواهد بود. مسئولیت صحت و سقم اطلاعات ثبت شده در تقاضانامه به عهده داوطلب است. بنابراین کسانی که شرایط لازم برای شرکت در آزمون را ندارند، باید از ثبت نام در آزمون خودداری نمایند، در غیر این صورت در مراحل بعدی حذف خواهند شد.
2. داوطلبان دانشگاهی و حوزوی هر یک، دفترچه سوالات و پاسخنامه خاص خود را خواهند داشت. داوطلبان حوزوی که دارای یکی از مدارک دانشگاهی مذکورهستند، در زمان ثبت­ نام می­توانند هر یک از آزمون­های دانشگاهی و حوزوی را انتخاب نمایند و پاسخنامه آنها صرفاً بر اساس انتخاب اولیه تصحیح خواهد شد.
3. فرایند جذب عمومی سال ۱۳۹۳ طی دو مرحله تستی و تشریحی خواهد بود و آزمون تشریحی از بین پذیرفته شدگان آزمون تستی به عمل خواهد آمد. آزمون تشریحی در مورد دانشگاهیان فقط شامل سوالات حقوقی و کیفری و در مورد حوزویان فقط شامل سوالات فقهی و اصولی خواهد بود. پذیرفته­ شدگان مرحله اخیر به مصاحبه علمی معرفی خواهند شد.
4. مدت کارآموزی داوطلبان حوزوی حداکثر دو سال و داوطلبان دانشگاهی حداکثر یک سال خواهد بود.
5. رعایت حجاب کامل اسلامی برای بانوان در جلسه آزمون الزامی می­باشد.
6. در طراحی سوالات آیین دادرسی کیفری، قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۲۸/۶/۷۸ و قانون اصلاح قانون تشکیل دادگاه­های عمومی و انقلاب مصوب ۲۸/۷/۸۱ ملاک خواهد بود.
7. داوطلبانی که مایل به خدمت در شوراهای حل اختلاف نیز هستند، باید در محل مشخص شده علامت­ گذاری نمایند.
8. دارندگان شرایط جذب اختصاصی علاوه بر ثبت ­نام در آزمون کتبی، می­توانند از آبان ­ماه سال جاری، به تارنمای معاونت منابع انسانی قوه قضاییه  مراجعه و در سامانه جذب اختصاصی نیز ثبت ­نام نمایند.

مراحل آزمون قضاوت

آزمون دارای شش مرتبه می باشد که سه مرحله ابتدایی آن ( تستی، تشریحی و مصاحبه) زیر نظر اداره آموزش برگزار می شود. اگر داوطلب بتواند در هر سه مرحله امتیاز لازم را کسب کند، برای مراحل باقی مانده و تشکیل پرونده به اداره گزینش در ساختمان شماره ۳ قوه قضاییه فرستاده می شود.