افزایش جرائم یکی از مهم ترین و چالش برانگیز ترین معضلات رایج امروزی مراجع انتظامی و دستگاه قضا به شمار می آید. اما جدای از این موضوع، مساله ی مهم تر دیگری که منجر به اطمینان خاطر شهروندان جامعه و البته تحقق عدالت و کنترل بزهکاری در جامعه خواهد شد، مساله ی کشف جرم، و مرتکبین آنها می باشد.
امروزه با توجه به افزایش جمعیت، رشد و پیشرفت تکنولوژی و مقوله ی ارتکاب جرم توسط مجرمین حرفه ای و سابقه دار، کشف حقیقت و مرتکب جرم به نسبت گذشته بیش از پیش سخت تر شده است.
به همین منظور نهاد و سازمان های مختلفی به موجی قانون ایجاد شده اند که به کشف جرم و حقیقت کمک خواهند کرد.
در این نوشتار قصد داریم به وظایف سازمان پزشکی قانونی، به عنوان یکی از مهم ترین نهاد ها در کشف جرائم بپردازیم.
سازمان پزشکی قانونی چیست؟
در جرائم علیه اشخاص، که از طریق وارد شدن جراحات و صدمات به اشخاص وارد می شود، برای تشخیص میزان واقعی خسارات و لطمات واردشده، کسب اطلاعات لازم از هویت متوفی اطلاع دقیق از وضعیت وی در هنگام فوت اعم از علت و زمان فوت و بسیاری از موارد دیگر نیاز به تعیین نظریه ی کارشناسی و تخصصی می باشیم که مورد اعتماد و وثوق مراجع قضایی باشند.
به همین منظور سازمانی تحت نظارت و ریاست قوه قضاییه به نام سازمان پزشکی قانونی در هر شهر و شهرستانی ایجاد، تا نسبت به معاینه و بررسی افراد و اجساد پرداخته و اقدام به صدور نظرات کارشناسانه بنماید.
وظایف سازمان پزشکی قانونی
پس از آشنایی به سازمان پزشکی قانونی، مطابق با قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی کشور، وظایفی برای این سازمان پیش بینی شده است که قصد داریم به آنها در ادامه بپردازیم.
مطابق با ماده یک قانون فوق، به منظور انجام وظائف مشروح زیر سازمان پزشکی قانونی کشور که در این قانون به اختصار سازمان نامیده می شود زیر نظر رئیس قوه قضائیه تشکیل می گردد.
- اظهار نظر در امور پزشکی قانونی و کارشناسی آن، کالبد شکافی و انجام امور آزمایشگاهی و پاراکلینیکی به دستور مراجع ذیصلاح قضائی.
- پاسخ به استعلامات ادارات و سازمان های وابسته به قوه قضائیه و سایر دستگاه های دولتی.
- اجرای برنامه های کارآموزی پزشکی قانونی و بررسی صلاحیت علمی داوطلبان خدمت پزشکی قانونی در سازمان.
- همکاری علمی و انجام امور آموزشی و پژوهشی مورد نیاز دانشگاه ها که برای پیشبرد اهداف سازمان و دانشگاه ها مفید می باشد.
تبادل اطلاعات علمی مورد نیاز با مراکز آموزشی و پژوهشی داخل و خارج کشور.
کالبد شکافی اجساد و پزشکی قانونی
اما در خصوص موارد فوق، می توان مهم ترین وظیفه پزشکی قانونی را کالبد شکافی از اجساد دانست.
کالبد به معنای پیکر، جسد و جسم می باشد و علم کالبد شکافی بیانگر شکافتن و جدا کردن اعضای یک جسد به منظور کشف علت، تاریخ وقوع حادثه و یا مطالعه می باشد.
در کالبد شکافی از اجساد به جهت کشف جرم مواردی از قبیل؛ دلیل مرگ، هویت متوفی، زمان مرگ، شدت و شکل جراحت ها، شرایطی که منجر به مرگ متوفی شده است مورد بررسی قرار می گیرد.
اگرچه از رنگ اجساد نیز امکان تشخیص علت مرگ وجود دارد.
برای مثال در مرگ به وسیله مسمومیت با قرص سیانور، رنگ جسد قرمز مایل به قهوه ای، فوت به علت خفگی با گاز، رنگ جسد صورتی- آلبالویی، غرق شدگی رنگ جسد صورتی و قرمز روشن می باشد. اما برای بررسی دقیق تر و قطعی کالبد شکافی ضروری می باشد.
جراحات و نقش پزشکی قانونی
از دیگر وظایف مهم پزشکی قانونی، معاینه افراد به جهت تشخیص میزان جراحات وارده در اثر نزاع و درگیری یا تصادفات، تشخیص سن و احراز رشد، مسائل جنسی و صدور مجوز به جهت سقط جنین، تشخیص از کارافتادگی، تشکیل کمسیون به جهت بررسی قصور پزشکی و… می باشد.
در خصوص جراحات باید بیان داشت که پس از بررسی جراحات و خسارت وارد شده به افراد، شخص مرتکب بر اساس حکم دادگاه و نظریه ی پزشکی قانونی، محکوم به پرداخت دیه یا ارش می شود.
دیه همان مالی است که به عنوان خسارتی که به اشخاص وارد می شود مرتکب، به پرداخت آن محکوم می شود که البته میزان آن در قانون تعیین شده است، برای مثال دیه قطع انگشت.
اما در مواردی قانون مقدار خسارت پرداختی به آسیب دیده را تعیین ننموده است بلکه می بایست با بررسی و معاینات صورت گرفته میزان آن تشخیص داده شود که پزشکی قانونی در این باره با معاینه آسیب دیده میزان ارش را تعیین خواهد نمود.
برای مثال تعیین ارش برای از بین رفتن پرده گوش، تعیین ارش به جهت از بین رفتن عدم توانایی مقاربت جنسی، و….
معاینات احراز کننده رشد وعقل توسط پزشکی قانونی
در خصوص تشخیص سن و احراز رشد باید اظهار داشت که:
در صورتی شخصی که به سن قانونی نرسیده ولی خواستار اداره و تصرف در اموال خود باشد و دادخواست حکم رشد را به دادگاه ارائه داده باشد یا تشخیص جنون مرتکب در حین ارتکاب جرم و مواردی از این قبیل همگی توسط معاینات و پرسش هایی که توسط کارشناسان پزشکی قانونی به عمل می آید صورت خواهد پذیرفت.
معاینه جهت تغییر جنسیت
جدای از موارد فوق در صورتی که شخصی دارای اختلالات جنسی بوده و خواستار تغییر جنسیت باشد و یا اینکه زوج یا زوجه خواستار طلاق به دلیل بیماری یا ناتوانی جنسی طرف مقابل باشد.
دادگاه به جهت بررسی بیشتر و صدور حکم طرف یا طرفین را برای انجام معاینات و اخذ نظرات تخصصی به پزشکی قانونی ارجاع و بر اساس نظر پزشکی قانونی اقدام به صدور رای خواهد نمود.
هزینه های انجام ارائه ی خدمات توسط پزشکی قانونی
پزشکی قانونی نیز همانند بسیاری از نهادها به واسطه ی خدماتی که به افراد ارائه می دهد هزینه هایی را مطالبه می نماید که بر اساس تعرفه ی سالیانه تعیین شده از سوی ریاست قوه قضاییه وصول می شود که در این قسمت به مهم ترین آنها خواهیم پرداخت.
- کارشناسی پزشکی قانونی برای هر نفر در هر نوبت مراجعه: عمومی، اختصاصی زنان، اختصاصی مردان ۷۵۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی روانپزشکی قانونی برای هر نفر در هر نوبت مراجعه: ۸۰۰.۰۰۰ ریال
- تشکیل پرونده جهت بررسی سقط جنین درمانی: رایگان
- صدور مجوز سقط جنین درمانی: ۷۸۰.۰۰۰ریال (منظور، گواهی صادر شده در پزشکی قانونی مبنی بر اجازه انجام سقط درمانی است.)
- کارشناسی پزشکی قانونی بر بالین بیمار در خارج از مراکز پزشکی قانونی و در محدوده شهر: ۱.۳۰۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی بر بالین بیمار در خارج از مراکز پزشکی قانونی و خارج از محدوده شهر: ۱.۶۵۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی برای از کار افتادگی: ۵۴۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی برای تعیین سن: ۷۸۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی برای تعیین نقص عضو بر اساس میزان جراحات: از ۵۵۰.۰۰۰ ریال تا ۱.۶۸۰.۰۰۰ ریال
- معاینه جسد و صدور جواز دفن: ۱.۱۴۰.۰۰۰ ریال
- نگهداری جسد در سردخانه برای هر شبانه روز رایگان مگر در صورت درخواست شخصی یا عدم تحویل گرفتن جسد علی رغم آماده بودن: هر شب ۱.۰۰۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی در کمیسیون تخصصی ( در مرکز استان یا شهرستان): ۲.۷۰۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی در کمیسیون تخصصی مجدد (در مرکز استان): ۳.۴۵۰.۰۰۰ ریال
- کارشناسی پزشکی قانونی در کمیسیون تخصصی مرکزی (در تهران): ۴.۸۰۰.۰۰۰ ریال
نتیجه گیری
در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد ؛ پزشکی قانونی تحت ریاست و نظارت قوه قضاییه و در راستای کشف جرائم و کمک به دستگاه قضا، از طریق معاینه اجساد و کالبد شکافی، معاینات بالینی، آزمایش، اقدام به ارائه نظرات تخصصی و کارشناسانه به جهت کشف حقیقت و روشن شدن حقیقت می نماید.
پزشکی قانونی در تعیین جراحات و تعیین میزان خسارات وارد شده بر اشخاص، احراز رشد و جنون افراد، مسائل جنسی و موارد بسیار دیگری صلاحیت بررسی و رسیدگی خواهد داشت.
سوالات متداول
مطابق با قانون تشکیل سازمان پزشکی قانونی؛ معاینه، بررسی و کالبد شکافی اجساد، تعیین میزان خسارت وارده به اشخاص، احراز جنون و سن رشد و مسائل مربوط به امور جنسی، به دستور مراجع ذیصلاح قضائی اقدام می نماید.
شکافتن و جدا کردن اعضای بدن یک جسد، که به منظور کشف علت، تاریخ وقوع حادثه ویا مطالعه می باشد را کالبد شکافی می گویند.
برای صدور حکم رشد و در اختیار دادن اموال شخصی که به سن قانونی نرسیده است، دادگاه نیازمند این موضوع می باشد که شخص از نظر عقلی به رشد و آگاهی لازم جهت اداره اموال خود رسیده است. همچنین در مواردی برای تغییر در سن، دادگاه جهت بررسی بیشتر موضوع را به پزشکی قانونی ارجاع می دهد.
سلام و وقت به خیر
پدر من ۷۹ سالشه و ۶ ۷ سال هست که باید عمل کنه و الان بیناییش به حداقل رسیده و در مرز نابینایی قرار داره.بارها چشم پزشک رفتیم ولی هر بار به خاطر ترس شدید از عمل و بدبینی زیاد از این که در بیمارستان قلب منو عوض میکنن عمل نکرده و برای بیماری های مختلف به پزشک مراجعه کردیم و هر دفعه میگه داروها تقلبی هستن.می خواستم بدونم آیا راه حلی وجود داره که بتونیم بدون رضایت خودش عمل کنیم؟
ممنون میشم راهنمایی بفرمائید