آیا بعد از عقد میتوان مهریه را تغییر داد؟

مهریه جز اولین توافق زن و شوهر است که میزان آن را معمولا دختر تعیین می کند یا اینکه دختر و پسر با هم سر یک مال مشخص و مبلغ معین به توافق می رسند.

ممکن است در اثر هیجانات احساس و عواطف، میزان مهریه تعیین شده بسیار زیادتر از توانایی مرد باشد یا بلعکس میزان مهریه زن بسیار ناچیز تعیین شده باشد حال سوال اینجاست که می شود مهریه تعیین شده را بعد از ازدواج و فروکش شدن احساسات،  کم یا زیاد کرد؟

 افزایش مهریه بعد از عقد ازدواج

عده ای این باورند که چون مهریه یک تعهد مالی است و به تبع عقد ازدواج ایجاد می شود و از جمله آثار عقد ازدواج است، زن و مرد می توانند بر افزایش آن توافق کنند و از همان دفترخانه ازدواج و طلاق که ازدواجشان ثبت شده بخواهند که میزان مهریه را هم تغییر بدهد اما باور عموم مردم کمی متفاوت با قوانین جاریه کشور است.

امکان افزایش مهریه تا قبل سال ۱۳۸۸

تا بیش از سال ۱۳۸۸، به موجب قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه های ثبتی که بیان کرده بود: “چنانچه به علل مختلف مرد در مقام افزایش مهریه زن برآید این عمل باید به موجب اقرارنامه رسمی صورت گیرد که در دفاتر اسناد رسمی به ثبت برسد …”

پس در همین جای کار طبق این بند، اگر که افزایش مهریه بعد از ازدواج را بپذیریم، باید از طریق دفاتر اسناد رسمی نه دفاتر ازدواج و طلاق، اقدام شود و آن هم به موجب اقرارنامه رسمی نه اینکه سند ازدواج اصلاح شود و مجدد سندی جدید صادر شود

البته این مقرره بعد ها باطل اعلام می شود که در ادامه به آن اشاره می کنیم

افزایش مهریه باطل است

تا اینجای کار فهمیدیم که افزایش مهریه منع قانونی تا قبل از سال ۸۸ نداشته است تا اینکه به موجب شکایتی که در این خصوص توسط شخصی به دیوان عدالت اداری می شود او خواهان ابطال بخشنامه های ثبتی می شود و بیان می کند که این مقرره قانونی در تضاد با شرع و کیان خانواده است.

در همین خصوص شعبه رسیدگی کننده به شکایت، به دلیل اینکه شاکی آن را در تضاد با شرع دانسته است، از شورای نگهبان به عنوان مرجع تفسیر شرع و قانون، درخواست تفسیر آن مقرره قانون را می کند تا مشخص شود که آیا در تضاد با شرع است یا نه؟

شورای نگهبان نیز در جواب بیان می کند: “مهریه شرعی همان است که در ضمن عقد نکاح واقع شده است و افزایش آن بعد از عقد شرعاً صحیح نیست و ترتیب آثار مهریه بر آن خلاف موازین شرع شناخته شد”

با این نظریه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری چاره ای جز پذیرش نظر شورای نگهبان را نداشت و بر همین مبنا به موجب دادنامه شماره ۴۸۸ مورخ ۱۵/۰۶/۸۸، قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه های ثبتی را با عنایت ویژه به نظریه شورای نگهبان باطل اعلام می کند.

در نتیجه دیگر زوجین نمی تواند به موجب قسمت (ب) بند ۱۵۱ مجموعه بخشنامه های ثبتی اداره ثبت اسناد و املاک کشور، از طریق دفاتر اسناد رسمی نسبت به افزایش مهریه اقدام کنند.

تنها راهکار برای تعیین میزان مهریه انتخابی این است که می توان ازدواج اگر دائمی باشد مهریه را حین عقد تعیین نکرد وآن را به زمان بعد تری موکول کرد.

برای افزایش مهریه چه باید کرد؟

 پس از صدور رأی صریح هیئت عمومی دیوان عدالت اداری مبنی بر عدم امکان افزایش مهریه، این سوال برای شما مطرح می شود که برای افزایش مهریه باید چکار کنیم؟

افزایش مهریه در سند ازدواج، با اقرارنامه رسمی پذیرفته نمی شود؛ در نتیجه اگر زن و مرد خواهان افزایش مهریه هستند می تواند از طریق سایر تعهدات مالی مثل صدور چک یا سفته، صلح اموال، فروختن مال و سایر تعهدات الزام آور دیگر که در قوانین آمده است اقدام به افزایش مهریه کنند و در رویه فعلی منعی در این خصوص نیامده است.

پس منعی برای افزایش ندارد ولی این مال جدید افزایش یافته دیگر ماهیت مهریه ندارد و مهریه همان است که حین عقد مشخص شده است. در واقع افراد می توانند با یک توافق جدید بین خودشان مبلغی را تعیین کنند و آن را افزایش مهریه بدانند اما قرارداد جدید احکام خود را دارد و تابع مهریه نیست.

 کاهش مهریه بعد از عقد ازدواج

آیا کاهش مهریه نیز منع قانونی دارد؟

با توجه به رأی هیئت عمومی دیوان عدالت اداری که بر مبنای نظریه شورای نگهبان صادر شده است، مهریه شرعی همان است که در سند ازدواج مقرر شده است پس در نتیجه، کاهش مهریه نیز منع قانونی دارد البته منظور از این کاهش، کاهش میزان مهریه در خود سند ازدواج است وگرنه که زن می تواند برای کاهش مهریه تعیین شده به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و مهریه را ابرا و یا هبه کند. با این کار،حق خود را برای مطالبه آن در آینده نیز اسقاط یا از بین می برد و دیگر نمی تواند مدعی مهریه شود.

در کاهش یا کلاً بخشش مهریه آگاه باشید که اگر به موجب سند رسمی زن تمام مهریه یا بخشی از آن را ابراء یا ببخشد، دیگر نمی تواند برای همان قسمت بخشیده شده از طریق مراجع قضایی یا اجرای ثبت اقدام به مطالبه مهریه کند و عملاً مهریه تعیین شده در سند ازدواج نیز آثار مالی خود را به موجب سند بعدی کاهش یافته از دست میدهد.

در خصوص کاهش مهریه به صورت ابرا یا هبه حتما با یک مشاور حقوقی مشورت داشته باشید و موضوع را با راهنمایی ایشان جلو ببرید چون ممکن است در خصوص پروسه ی طلاق این مهریه و هبه ی آن برای شما بسیار کاربردی باشد. و اهرم فشاری باشد برای اجبار مرد به طلاق

نتیجه گیری

به طور کلی در مطالب بالا صریحاً بیان کردیم که هر گونه تغییر مهریه اعم از افزایش یا کاهش در سند ازدواج منع شده است و مهریه تعیین شده در سند ازدواج مهریه شرعی است و غیرقابل تغییر و در خصوص افزایش مهریه نیز بعد از عقد ازدواج منع قانونی وجود دارد اما زوجین می توانند در قالب سایر اسناد تعهدآور مالی یا عقود حقوقی مهریه را توافقی میان خود افزایش دهند.

در خصوص کاهش نیز زن می تواند با حضور در دفاتر اسناد رسمی نسبت به ابراء بخشی از مهریه یا تمام آن اقدام کند اما دفاتر اسناد رسمی بخاطر مشکلاتی که ممکن است بعدها از بابت ابراء مهریه زن گریبان گیرشان شود، از تنظیم چنین سندی سرباز می زنند و به زن پیشنهاد می دهند در قالب سندی اقرار کند که مهریه خود را گرفته است که عملاً فرقی با ابراء مهریه ندارد و نتیجه یکسان است. اگر قصد بخشش مهریه خود را دارید حتما قبل از آن با یک وکیل متخصص مشورت داشته باشید.

 سوالات مبحث