ممنوعیت خروج فرزند تحت حضانت و حضانت فرزند بعد از ازدواج مجدد

در دورانی که حضانت فرزند با پدر یا مادر است هیچ‌کدام از آن‌ها نمی‌توانند فرزند را بدون رضایت و هماهنگی با دیگری و اجازه دادگاه، به شهر دیگر یا کشور دیگر ببرند. هر عملی خلاف این امر موجب تضییع حق کسی است که حق ملاقات با طفل را دارد.

در مواردی که هر یک از پدر و مادر بدون کسب اجازه و رضایت طرف دیگر و تسلیم تامین خواسته، تصمیم به خارج کردن فرزند از کشور گرفته باشد؛ طرف دیگر می‌تواند با درخواست و اخذ دستور موقت از دادگاه، مانع این اقدام شود؛ تا در این مورد دادگاه با حفظ مصلحت کودک و به منظور تضمین و حفظ حقوق او اتخاذ تصمیم نماید.

ممنوعیت خروج فرزند تحت حضانت

البته از آن‌جا که وفق مواد ۴۱ و ۴۵ قانون حمایت از خانواده مصلحت کودک بر هر امری مقدم است در صورتی‌که دادگاه جا‌‌به‌جایی و خروج فرزند از محل تحت حضانت یا خروج او از کشور را مطابق مصلحت او بداند، می‌تواند با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌نفع و وفق قاعده لاضرر، حکم و مجوز خروج فرزند از کشور را صادر کند.

ماده ۴۲ قانون حمایت از خانواده در این خصوص مقرر کرده است: «طفل و مجنون را نمی‌ توان بدون رضایت ولی، قیم، مادر یا شخصی که حضانت و نگهداری آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بین طرفین یا محل اقامت قبل از وقوع طلاق، به محل دیگری یا خارج از کشور فرستاد، مگر این‌که دادگاه آن را به مصلحت صغیر و مجنون بداند و با در نظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذی‌حق این امر را اجازه دهد. دادگاه در صورت موافقت با خارج کردن صغیر و مجنون از کشور، بنا به درخواست ذی‌نفع، برای تضمین بازگرداندن صغیر و مجنون تامین مناسبی اخذ می‌ کند.»

بیشتر بخوانید: آثار و آسیب های طلاق

خروج طفل از کشور نیاز به اجازه دارد

 اگر حضانت با مادر باشد بر طبق ماده ۱۸ قانون گذرنامه برای اشخاص زیر ۱۸ سال تمام، اجازه ولی قهری (پدر) برای خروج از کشور نیاز است و داشتن حضانت فرزند برای مادر به این معنا نیست که او می‌تواند بدون رضایت پدر فرزند را از کشور خارج کند.

اگر حضانت با پدر باشد اگرچه که او می‌تواند برای فرزند گذرنامه اخذ کند ولی مادر می‌تواند به اداره گذرنامه مراجعه کند و با درخواست از اداره گذرنامه مانع خروج فرزند مشترک از کشور شود و یا راه دیگر آن است که مادر می‌تواند نسبت به ممنوع‌الخروجی فرزند اقدام کند تا پدر نتواند بدون رضایت او به فکر جابه‌جا کردن کودک بیفتد و او را از دسترس مادر یا کسی که حق ملاقات دارد خارج نماید.

پس نه پدر نه مادر نمی تواند بدون رضایت دیگری کودک را خارج کند. خروج از کشور توسط مادر طبق قانون گذرنامه نیاز به اجازه پدر دارد خروج از کشور توسط پدر اگرچه طبق قانون گذر نامه نیاز به اجازه مادر ندارد اما مادر می تواند مانع خروج بدون رضایت طفل شود

مدارک مورد نیاز برای ممنوع الخروج کردن طفل

والد طفل می تواند با مدارک زیر به اداره گذرنامه مراجعه کند و نسبت به خارج کردن کودکش از کشور شکایت کند. لازم به ذکر است که اگر مدارک زیر در دست نبود هم با شهادت شهود و تحقیق محل و گزارش مطلعین موضوع قابل پیگیری می باشد.مدارک مورد نیاز از قبیل زیر است:

•  سند ازدواج یا کپی آن
• سند طلاق یا کپی آن
• شناسنامه خواهان و شناسنامه ی فرزند یا فرزندان یا کپی آنها
•  دادنامه ای که در آن حق حضانت یا حق ملاقات با فرزند را کسب کرده است.

خروج طفل از کشور و آدم ربایی

 موضوع ادم ربایی کودک توسط والدین خود در حالات مختلفی قابل بررسی است

• اگر مادر از همسر خود جدا شده است و پدر فرزند نسبت به خروج کودک اجازه داده باشد اما با انقضای مدت، مادر کودک را برنگردانده باشد در اینجا جرم آدم ربایی و ممنوعیت از ملاقات محقق شده است .
• اگر مادر از همسر خود جدا شده است و بدون اجازه ی کودک پدر را خارج کرده و معمولا خروج به شکل غیر قانونی اتفاق افتاده است زیرا خروج قانونی نیاز به اجازه پدر دارد؛ در اینجا هم آدم ربایی و خروج غیر قانونی اتفاق افتاده است
• اگر پدری که از همسرش جدا نشده است، طفل را به خارج ببرد هیچ جرمی مرتکب نشده است زیرا بر کودک ولایت دارد.
• اگر پدر با اجازه مادر طفل را به خارج ببرد اما او را برنگرداند و مانع ملاقات با وی شود؛ مرتکب ادم ربایی نشده اما به مجازات منع ملاقات کودک محکوم می شود.

نحوه برخورد با ادم ربا

بحث استرداد مجرمین مهم ترین موضوع برخورد با شخص خاطی خواهد بود .به این شکل که اگر کشور ایران با کشوری که طفل به آنجا برده شده قرارداد استرداد مجرمین بسته باشد می توان طفل و کسی که او را خارج کرده را به کشور برگرداند و مجازات نمود.

اما در صورتی که این قرارداد وجود نداشته باشد عملا تا زمانی که به مجرم دسترسی نداشته باشیم؛ مجازات ممکن نیست.

حضانت فرزند بعد از ازدواج مجدد

سابق بر تصویب قانون حمایت خانواده، در زمانی که حضانت با مادر بود، ازدواج مجدد او حق حضانت وی را ساقط می‌کرد و حضانت طفل به پدر واگذار می‌شد. اما با تصویب قانون جدید حمایت خانواده در سال ۹، تحول ارزنده‌ای در جهت حمایت از طفل پدید آمد. طبق ماده ۴۵ قانون حمایت از خانواده، اگر دادگاه با توجه و امعان نظر به مصلحت طفل تشخیص دهد که کودک هم‌چنان به مادر نیاز اساسی دارد و مادر دارای شایستگی اخلاقی و روانی مناسب‌ تری نسبت به پدر است، حتی در صورت ازدواج مجدد مادر، هم‌چنان می‌تواند حضانت را بر دوش مادر گذارد مگر اینکه شرایط نگهداری از فرزند برخلاف قوانین حضانت باشد (مثلا شوهر همسر با کودک بدرفتاری کند) یا انحطاط اخلاقی مادر ثابت شود.

بنابراین هم اکنون بر طبق ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده، رویه سابق تغییر کرده است و ازدواج مجدد مادر مانعی برای ادامه حضانت او بر فرزندش نیست و دادگاه می‌تواند تا حدودی از حکم عام ماده ۱۱۷۰ عدول نماید.

اگر شوهر در زمان طلاق حق حضانت را به زن واگذار کند با ازدواج مجدد زن این حق از او ساقط نمی‌شود مگر اینکه پس از ازدواج از نظر قانونی صلاحیت نگهداری از کودک از مادر سلب شود.

نتیجه گیری

بعد از طلاق یک سری از مسائل طفل از جمله اجازه خروج از کشور، نیاز به اجازه ی پدر و مادر دارد. طبق قانون گذرنامه افراد زیر ۱۸ سال برای خروج از کشور نیاز به اذن پدر دارند؛ پس اجازه ی پدر در هر حال الزامی است چه پدر و مادر کودک جدا شده باشند چه با هم زندگی کنند. اما اگر پدر و مادر کودک جدا شده باشند، پدر حق ندارد بدن اجازه مادر او را از کشور خارج نماید

سوالات متداول

خروج از کشور نیاز به اجازه پدر دارد؟

برای فرزندان زیر ۱۸ سال بله ولی افراد بالای ۱۸ سال خودشان تصمیم گیری می نمایند

سرپرست طفل می تواند او را از کشور خارج کند؟

بدون اجازه طرف مقابل خیر این امکان وجود ندارد زیرا منافی حق ملاقات فرزند است مگر در موارد محدود با حکم دادگاه