شما به محض اینکه متولد می شوید، صاحب حقوق و تکالیفی می شوید که در قانون درباره ی آن صحبت شده است. شما تا حدی با این حقوق و تکالیف آشنا هستید اما از برخی از اختیارات خود یا فرزندتان بطور کامل آگاهی ندارید.
لازم است بدانید که علاوه بر کودکان، حتی کسانی که مشکلات ذهنی دارند و هوش پایین تری نسبت به سایر افراد دارند هم دارای این حقوق هستند.
ممکن است شما در خانواده ی خود و یا حتی یکی از فرزندانتان دارای این مشکل باشد، پس بهتر است شما به عنوان پدر یا مادر از این موارد آشنایی داشته باشید. در این مطلب در خصوص اختیارات ولی یا سرپرست در قانون با شما اطلاعاتی را ارائه می دهیم.
ولی یا قیم محجورین
اول می خواهیم شما را به زبان ساده با این اصطلاحات آشنا کنیم. احتمالا این واژه ها به گوش شما آشنا باشد اما تعریف دقیق آن تابحال برای شما شرح داده نشده باشد.
محجور کسی است که به لحاظ قانونی نمی تواند امور خود را به طور مستقل و بدون دخالت دیگری اداره کند. به عنوان مثال شخص تا زمانی که به سن بلوغ نرسیده نمی تواند به تنهایی معاملاتی را انجام دهد و یا حتی ازدواج کند.
زیرا هنوز عاقل و بالغ محسوب نمی شود و برای انجام امور این چنینی فرد باید عاقل و بالغ باشد. بنابراین به دلیل مشکلات ذهنی یا نابالغ بودن، پدر یا جد پدری آن ها بجای آنها تصمیم می گیرند. مجانین، صغار و سف ها جز محجورین محسوب می شوند.
قیم هم شخصی است که در صورت نبودن ولی خاص (پدر یا جد پدری) از سوی دادگاه برای سرپرستی و اداره امور محجورین (امور مالی مثل معاملات و امور غیر مالی مثل ازدواج) انتخاب می شود تا در این موارد به آن ها کمک کند.
محجورین چه کسانی هستند؟
محجورین در ماده ۱۲۰۷ قانون مدنی به سه دسته تقسیم می شوند:
- دسته اول اشخاص صغیر هستند که جز کودکان به حساب می آیند. به طور کلی صغیر به کسی گفته می شود که هنوز به سن بلوغ نرسیده و به همین علت نمی تواند صلاح خود را تشخیص دهد.
- دسته دوم اشخاص غیر رشید هستند. اشخاص غیر شید کسانی هستند که با وجود داشتن سن قانونی، توانایی تصمیم گیری راجع به امور را ندارند و به اصطلاح نمی توانند خوب و بد را در امور مالی تشخیص دهند. مثلا فرض کنید کسی یک ماشین گران قیمت را با یک دوچرخه ی بی ارزش معامله کند و عوض کند.
- دسته سوم اشخاص مجنون هستند. این اشخاص به طور کامل از دنیای واقعی جدا هستند که متاسفانه برخی آن ها را دیوانه خطاب می کنند. اما در واقع این افراد قدرت تفکر و تعقل ندارند و نمی توانند راجع به امور مالی و غیر مالی خود تصمیم بگیرند و ناتوانی ذهنی دارند.
وظایف و اختیارات قیم
زمانی که شما را به عنوان قیم انتخاب می کنند از طرف قانون یکسری وظابف بر عهده ی شما قرار می گیرد. به طور کلی شما هر اقدامی که انجام می دهید، باید به نفع محجور باشد نه به ضررش.
مثلا فرض کنید که محجور چند تن میوه ی سیب دارد و سیب اگر بماند فاسد می شود، پس جز اموال ضایع شدنی است. به همین دلیل قیم او وظیفه دارد تا اموال ضایع شدنی محجور را بفروشد و پول حاصل از فروش این محصول را به نفع محجور خرج کند، مثلا در بانک بگذارد یا سرمایه گذاری کند.
همچنین قیم می تواند در اموال منقول (مثل ماشین و اسباب و اثاثیه) محجور به نفع او دخالت داشته باشد. اما در خصوص اموال غیر منقول (ملک، خانه، زمین و ..) باید با اجازه دادستان باشد. مثلا اگر قرار است زمین فرد محجور را بفروشد یا اجاره دهد، باید با اجازه دادستان باشد.
متن ماده ۸۵ قانون امور حسبی
ماده ۸۵ – ولی یا قیم می تواند در صورتی که مقتضی بداند به محجور اجازه اشتغال به کار یا پیشه ای بدهد و در این صورت اجازه نامبرده شامل لوازم آن کار یا پیشه هم خواهد بود.
کار کردن محجورین
حالا فرض کنید فرد محجوری می خواهد یک کار یا پیشه ای داشته باشد، مثلا می خواهد خیاطی کند.
در این صورت ماده ۸۵ قانون امور حسبی بیان می کند:
«ولی یا قیم می تواند در صورتی که مقتضی بداند به محجور اجازه اشتغال به کار یا پیشه ای بدهد و در این صورت اجازه نامبرده شامل لوازم آن کار یا پیشه هم خواهد بود.»
نکته ی مهمی که در این ماده وجود دارد این است که اگر یک نابالغ یا کسی که ناتوانی ذهنی دارید می خواهد شغلی داشته باشد، ولی یا قیم او می تواند در صورتی که این کار را به صلاح او بداند، این اجازه را بدهد و وسایل لازم در آن کار را برای او مهیا کند.
اقداماتی که قیم نمی تواند انجام دهد
- قیم نمی تواند مال محجور را به خود منتقل کند یا مال خود را به محجور بفروشد.
- قیم نمی تواند اموال غیر منقول (خانه، زمین، ملک) محجور به بفروش، رهن بگذارد یا معامله کند مگر اینکه به صلاح محجور باشد و دادستان اجازه دهد.
- اگر دعوایی در مورد محجور در دادگاه مطرح شده باشد محجور نمی تواند با طرف دعوا صلح کند، مگر اینکه دادستان اجازه بدهد.
مشاوره با وکلای وکیل تاپ
شما می توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص حدود و اختیارات ولی و قیم با وکلای موسسه ی وکیل تاپ مشاوره نماید. موسسه ی وکیل تاپ با همکاری وکلای حرفه ای و متخصص به شما کمک می کند تا بتوانید بیشتر با حقوق و تکالیف قانونی خود آشنا شوید.
از مهم ترین مزایای موسسه ی ما وجود وکلای متخصص در زمینه های حقوقی است که بدلیل تجربه ی بالا در یک زمینه خاص می توانند بهترین راهنمایی ها را به شما ارائه دهند. شما می توانید به صورت تلفنی، متنی و حضوری نزد وکلای موسسه ی وکیل تاپ مشاوره نمایید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر می توانید به سایت www.vakiltop.com مراجعه فرمایید و همچنین با شماره تلفن ۹۱۰۰۲۰۹۰- ۰۲۱ تماس حاصل نمایید. همکاران ما آماده ی ارائه ی هرگونه ی مشاوره ی حقوقی یا کیفری به شما عزیزان می باشند.
نتیجه گیری
محجور کسی است که به سبب ناتوانایی های که دارد، نمی تواند خوب و بد را تشخیص دهد و قادر نیست حقوق و تکالیف خود را انجام دهد. در واقع این یک نوع حمایت از این افراد است و این ممنوعیت به نفع آن هاست تا کسی از وضعیت شان سوء استفاده نکند.
بخصوص در امور مالی این سوء استفاده ها بسیار احتمال بالایی دارد. با توجه به این وضعیت محجورین تحت حمایت ولی یا قیم قرار می گیرند و امور و تکالیف آن ها بوسیله ولی یا قیم انجام می شود.
قیم کسی است که در صورت نبود ولی، بجای آن ها برای اداره ی اموال و مواظبت از محجور، از طرف دادگاه تعیین می شود. قیم باید تنها اقدامات و معاملاتی را انجام دهد که به نفع و صلاح محجور است.
سوالات متداول
خیر، مگر اینکه اجازه ی دادستان را داشته باشد.
بله، اگر خویشاوندان محجورین توانایی قیم شدن داشته باشند، بر دیگران اولویت خواهند داشت.
خیر، قیم این اجازه را ندارد زیرا این اقدامات به ضرر محجور است و اموالش را از دست می دهد. قیم نمی تواند کاری کند که به ضرر محجور باشد.
