سفته باز کیست؛ سفته بازی در بورس و سهام چیست؟

سفته بازی به اصطلاح رایج در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری تبدیل شده که معمولا به عنوان عملی منفی تلقی می‌شود. اما در واقع سفته بازها افرادی هستند که با مطالعه و بررسی دقیق نوسانات قیمت کالا و خدمات برای دست‌یابی به سودهای بالا، نسبت به معاملات پر ریسک اقدام می‌کنند.

در سفته بازی، ریسک از بین رفتن کل سرمایه، بیش از احتمال به دست آوردن سود به دست آمده از آن فعالیت است. بدین معنی که فرد سفته باز، پاداش کمی را برای ریسک بالای خود در نظر گرفته است.

سفته بازی در سهام از آغاز تا به حال یکی از موضوعات قابل توجه در بازار سرمایه است به طوری که سرمایه گذاران همیشه به این کار علاقه ­مند بوده ­اند و غالبا به دنبال سفته بازی در سهم به منظور کسب سود می‌باشند.

سفته ‌بازی در واقع هر کالای قابل معامله یا روش اقتصادی را می‌تواند شامل شود. در ادامه این مطلب به بررسی موضوع «سفته بازی در بازار بورس» می‌پردازیم.

سفته ­باز کیست؟

سفته باز به شخصی میگویند که ابزار مشتقه، یعنی قرارداد یا اوراقی که ارزش آن به ارزش اوراق بهادار، کالا، شِمش یا ارز اصلی وابسته است و ارزش مستقلی ندارد و همچنین اوراق قرضه، سهام یا ارز را با ریسک بیش از حد معمول به ازای دستیابی به سودی فراتر از حد انتظار،‌ معامله می‌کنند.

سفته بازها ریسک‌های بسیار بالایی را به ‌خصوص در ارتباط با پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده قبول می‌کنند و امید دارند که با انجام این ریسک‌ها، به زودی به سودهای بالایی دست پیدا می‌کنند.

سفته بازها به همراه تاجران، سهام بازها و سرمایه‌گذارها یکی از نقش های اساسی بازارهای اقتصادی را ایفا می‌نمایند. آنها اغلب سرمایه گذاری های اهرمی مثل قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام می‌دهند.

انواع سفته بازان

در سهام معمولا سفته بازی توسط دو دسته از افراد اتفاق می افتد:

1. دسته اول افرادی که با استفاده از پول از تعدادی از تحلیلگران کمک میگیرند تا به روشی زیرکانه برنامه ­شان را عملی کنند.
2. دسته دوم گروهی از تحلیل گران و معامله گران می ‌باشند که تنها روی یک سهم تمرکز می کنند.

ویژگی ­های فرد سفته ­باز

در ادامه به برخی از ویژگی های افراد سفته باز اشاره می‌شود:

• افراد سفته باز، به دنبال ارزش کالا یا اوراق نیستند؛ بلکه به بازده های قیمتی توجه می‌کنند.
• این افراد اغلب، سرمایه‌گذارانی ریسک ‌پذیر و پیچیده به شمار می آیند که در بازار های مربوطه، تخصص دارند.
• سفته باز ­ها سعی می‌ کنند تغییرات قیمت را در بخش‌های بی ‌ثبات تر بازار پیش ‌بینی کرده و به عقیده آنها حتی اگر شاخص‌های بازار، خلاف آن را نشان دهد، سود بالایی از این راه به دست می‌آید.
• فعالیت افراد سفته باز، در حد فاصل زمان کوتاه ‌تری به نسبت دیگر سرمایه‌گذاران صورت می ‌پذیرد.
• سفته بازان، اغلب قراردادهای آتی یا اختیار معامله را بیشتر از سهام مرسوم و رایج خریداری می ‌کنند.
• سهم هایی که سفته باز ها انتخاب می ‌کنند به طور غیرعادی رشد می کنند و به مدت دو ماه به حداکثر رشد خود میرسند و یک سره صف هستند.

تفاوت سفته باز با سرمایه گذار

بعضی اوقات، مقایسه ­ای بین سرمایه گذار و سفته باز از منظر میزان ریسکی که معاملات خود می‌پذیرند، انجام می‌شود.

گاهی تشخیص سفته ‌بازی از سرمایه‌گذاری دشوار می‌شود. تفاوت بین این دو بستگی به عوامل مختلفی دارد که شامل طبیعت دارایی که در آن سرمایه گذاری شده است، مدت پیش ‌بینی ‌شده برای نگهداری آن دارایی و میزان استفاده اهرم مالی می‌شود.

سرمایه گذار معمولا به عنوان فردی شناخته می‌شود که محافظه کارانه تصمیم می گیرد یا ریسک های عاقلانه انجام می‌دهد.

اما سفته ­باز کسی است که وارد ریسک‌های بزرگ قمار گونه می‌شود. با این حساب، کسی که در زمینه بازرگانی فعالیت می‌کند، در صورتی که با هدف کاهش ریسک معاملات خود، بعد از اعلام قیمت به مشتری، ارز مورد نیاز معامله خود را تامین می‌کند، سرمایه گذار محسوب می‌شود.

با این کار، فرد سرمایه گذار مطمئن می‌شود که به ­علت تغییر ناگهانی ارزش پول، زیان آن چنانی نمی‌بیند. اما فرد سفته ­باز کسی است که طبق شنیده های خود، عقیده دارد که احتمال کاهش بیست درصدی ارزش ریال مثلاً در هفته آینده زیاد است و سرمایه‌ی قابل توجهی را با امید کسب سود بیشتر تبدیل به دلار یا یورو می‌کند.

سفته بازی در سهام چگونه صورت می گیرد؟

به طور مثال سرمایه یک شرکت ۱۰ میلیارد و قیمت هر سهم این شرکت در بازار ۳۰۰ تومان است. این شرکت ۱۰ درصد شناوری دارد که معادل ۱۰ میلیون برگ سهم می باشد.

تعدادی سرمایه‌گذار جهت افزایش قیمت سهم با هم توافق می کنند و با این قصد سعی می‌کنند کل شناوری شرکت را کم ­کم از بازار جمع آوری کنند. در این حالت با فرض جمع کردن کل شناور به حدود ۳ میلیارد تومان سرمایه نیاز است.

وقتی که قسمت زیادی از شناوری سهم جمع شد، سرمایه‌گذاران خبرهای مثبتی از سهم در بازار منتشر می‌کنند و سرمایه‌گذاران دیگر را به خرید سهم ترغیب می‌کنند و بدین صورت قیمت سهم افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا همگام با افزایش قیمت سهم، عرضه کننده دیگری در بازار وجود ندارد و کل شناوری سهم از قبل جمع شده بود.

روال کار سفته بازان

هر دو گروه سفته باز طی روزهای متمادی سهم را زیر نظر می‌گیرند. سپس با کدهای معاملاتی مختلف در جای مناسب نسبت به به خرید سهام در پله ‌های مختلف اقدام می‌کنند.

تفاوت این خرید با خریدهای معمولی این است که با حجم‌های بالا و از طریق کدهای مختلف معاملاتی این کار انجام می‌شود که جزو سهامداران درصدی سهم قرار نگیرند؛ زیرا اگر در رده سهامداران درصدی قرار بگیرند، معاملاتشان رصد و اهدافشان نقش بر آب می‌شود.

بعد از ‌اینکه سهام مدنظرشان را در قیمت‌ های مناسب خریداری کردند، نسبت به جلب توجه و نظر عموم تحلیل گران و معامله گران در بازار اقدام می‌کنند و در روزهای آینده سفته بازها با کدهای معاملاتی متفاوت، صف خرید صوری ساخته و قیمت پایانی سهم را تا مثبت کامل بالا می‌برند.

در روزهای آخر سود بردنشان از سهم در کلیه شبکه های اجتماعی و با استفاده از وسایل جمعی ارتباطات سهام خود را تبلیغ می‌کنند. پس از آن معامله گران سهام را با آرزوی کسب سود خریداری می‌کنند و در نهایت با ضرر از سهم خارج می شوند.

سفته ­بازی در چه سهامی صورت می ­گیرد؟

سفته بازی معمولا در سهام با بنیادی که مدتی است از توجه بازار دور افتاده اند اتفاق می‌افتد. ویژگی اصلی این سهام، حجم مبنای پایین شان است که باعث می‌شود به راحتی سهم را به اصطلاح باد کنند و از سهم، نوسان خوبی دریافت کنند.

تاثیر سفته بازی در بازار

خریداری دارایی که به اعتقاد سفته باز ارزش آن افزایش خواهد یافت به دلیل افزایش تقاضا باعث افزایش قیمت آن دارایی خاص می‌شود؛ در صورتی که در سراسر بازار این عملِ سفته باز نشانه‌ی مثبتی تلقی شود، سایر سرمایه‌گذاران به خرید آن دارایی مبادرت می‌کنند و در نهایت، باز هم قیمت آن بالاتر خواهد رفت.

این وضعیت حباب سفته بازی را ایجاد می‌کند، بدین معنی که فعالیت سفته بازی موجب افزایش بیش از ارزش واقعی قیمت آن دارایی می‌شود.

مزایای سفته ­بازی

سفته بازی در اقتصاد آزاد مزایای ویژه خودش را دارد، برای مثال:

•  سفته بازان نقدینگی بازار را فراهم می‌کنند
• فاصله بین قیمت پیشنهادی خرید و فروش را کم می‌کنند
•  باعث می‌شوند تا تولیدکنندگان ریسک قیمت محصولات خود را پوشش دهند
• باعث جذب ریسک مازاد که دیگران نمی‌خواهند می‌شود
•  در بازارهایی که سازوکار فروش استقراضی وجود دارد، مثل بورس آمریکا، فروش استقراضی سفته بازان از شایعات مربوط به سیر صعودی قیمت‌ها جلوگیری می‌کند و مانع شکل‌گیری حباب‌های قیمت دارایی ها می‌شود.