آرایی که در دادگاه صادر می شود همیشه به صورت صحیح نیست و گاهی این احکام صادره اشتباهاتی دارد.
سیستم قضایی کشور برای آرای که غلط صادر می شوند نیز راهکاری را اندیشیده است تا عدالت با قدرت بیشتری در احکام صادره اجرا شود و درصد خطا در آرا کاهش یابد.
این راهکار پیش بینی شده بخصوص در امور کیفری که دعاوی از حساسیت بالاتری برخوردار است و مجازات در این پرونده ها می تواند سرنوشت یک انسان را تعیین کند، بسیار مثمر ثمر می باشد.
این راه پیش بینی شده در قانون آیین دادرسی کیفری را اعاده دادرسی می گویند.
اعاده دادرسی چیست؟
دعوای عمومی باید سرانجام خاتمه پیدا کند و راه عادی زوال این دعوا، صـدور رأی قطعی و نهایی است. اما با این اوصاف پس از صـدور رأی، دليلـي پیدا مي شود كه حكايت از بي گناهي محكوم عليه دارد.
مشخص است كه اجرای چنین رأيي، پسندیده نیست.
علیرغم اینکه نظم و قانونگرایی اقتضا می کند آرای قطعی اجرا شود، اما گاهی اجرای برخی از آرا منجر به بی نظمی و عدم اجرای عدالت می شود زیرا یک انسان بی گناه به غلط مجازات شده و برچسب مجرم بر او موجب بی آبروی وی نزد جامعه می شود.
از همین رو، قانون فرصت دیگری در اختیار محکوم علیه قرار می دهد تا بتواند بی گناهی خود را ثابت نماید.
این فرصت برای آشکار شدت حقیقت و مبرا شدن یک انسان بی گناه را اعاده دادرسی می گویند.
البته اعاده دادرسی دارای شرایطی است که در این بخش بدان پرداخته می شود.
موارد قابل اعاده دادرسی/جهات اعاده دادرسی
ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری در این باره مقرر می دارد:
درخواست اعاده دادرسی در مورد احکام محکومیت قطعی دادگاهها اعم از آنکه حکم مذکور به اجراء گذاشته شده یا نشده باشد در موارد زیر پذیرفته می شود:
- کسی به اتهام قتل شخصی محکوم شود و سپس زنده بودن وی محرز گردد.
- چند نفر به اتهام ارتکاب جرمی محکوم شوند و ارتکاب آن جرم به گونه ای باشد که نتوان بیش از یک مرتکب برای آن قائل شد.
- شخصی به علت انتساب جرمی محکوم شود و فرد دیگری نیز به موجب حکمی از مرجع قضائی به علت انتساب همان جرم محکوم شده باشد، به طوری که از تعارض و تضاد مفاد دو حکم، بی گناهی یکی از آنان احراز گردد.
- درباره شخصی به اتهام واحد، احکام متفاوتی صادر شود.
- در دادگاه صالح ثابت شود که اسناد جعلی یا شهادت خلاف واقع گواهان، مبنای حکم بوده است.
- پس از صدور حکم قطعی، واقعه جدیدی حادث و یا ظاهر یا ادله جدیدی ارائه شود که موجب اثبات بی گناهی محکوم علیه یا عدم تقصیر وی باشد.
- عمل ارتکابی جرم نباشد و یا مجازات مورد حکم بیش از مجازات مقرر قانونی باشد.”
اشخاصی که می توانند درخواست اعاده دادرسی کنند
اشخاص ذیل می توانند در خصوص احکام صادره تقاضای اعاده دادرسی نمایند:
- دادستان کل کشور نیز می تواند به صورت مستقل درخواست اعاده دادرسی مطرح کند. همچنین اگر دادستان رایی را خلاف حکم شرع تشخیص دهد می تواند موضوع را به رئیس قوه قضایی مطرح کند تا ایشان درخواست اعاده دادرسی را انجام دهند.
- دادستان اجرا کننده حکم محکومیت کیفری می تواند خود به طور مستقل درخواست اعاده دادرسی را مطرح کند.
- هرگاه رئیس قوه قضاییه خود رایی را خلاف شرع تشخیص دهد می تواند از دیوان عالی کشور درخواست اعاده دادرسی کند، در این مورد رای در دیوان عالی با نظر رئیس قوه قضاییه صادر می شود.
- رئیس کل دادگستری استان نیز می تواند در صورت مشاهده رای محکومیت کیفری خلاف شرع، دادخواست اعاده دادرسی را به رئیس قوه قضاییه تقدیم کند
- محکوم علیه، وکیل یا نماینده قانونی او. اگر محکوم علیه فوت کند، وراث او اعم از همسر و فرزندانش می توانند درخواست اعاده دادرسی را مطرح کنند.
- اگر آرا صادره از دادگاه های نظامی خلاف شرع باشند، رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح می تواند دلایل و مستنداتی را که نشان دهنده خلاف شرع بودن رای صادره است به رئیس قوه قضاییه تقدیم کند.
مرجع صالح برای اعاده دادرسی
جهت اعاده دادرسی لازم است افراد به مرجعی خاص مراجعه نمایند که طبق قانون، دیوان عالی کشور مرجع درخواست اعاده دادرسی از احکام قطعی دادگاه می باشد.
طبق ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری در خواست اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور داده می شود.
در خواست اعاده دادرسی پس از اینکه به دیوان عالی ارسال شد، این مرجع پس از بررسی های لازم با تجویز اعاده دادرسی، رسیدگی مجدد را به دادگاه هم عرض دادگاه صادر کننده حکم قطعی، ارجاع می دهد.
در غیر این صورت قرار رد اعاده دادرسی صادر می شود.
مهلت اعاده دادرسی
در خصوص مهلت اعاده ی دادرسی در قانون آیین دادرسی کیفری صحبتی نشده است.
هرگاه رای دیوان عالی کشور مبنی بر تجویز اعاده دادرسی باشد یا اعاده دادرسی پذیرفته شود، اجرای حکم تا صدور حکم مجدد به تعویق می افتد.
همچنین در صورتی که مجازات مندرج در حکم از نوع مجازات سالب حیات، مجازات های بدنی یا قطع عضو باشد، شعب دیوان عالی با دریافت تقاضای اعاده دادرسی قبل از تصمیم گرفتن، دستور توقف اجرای حکم را صادر می نمایند.
مراحل اعاده دادرسی
اعاده دادرسی در حال حاضر به دو روش قابل ثبت می باشد:
نخست، به روش حضوری و از طریق دبیرخانه دیوان عالی کشور و دوم، به صورت غیر حضوری و از طریق دفاتر خدمات قضایی.
امروزه ثبت غیر حضوری امری رایج و در راستای تسهیل فرایند ثبت درخواست ها صورت می گیرد که این را بیشتر توصیه می شود.
مدارک لازم
- ارائه لایحه و درخواست کتبی خطاب به «ریاست محترم دیوان عالی کشور»
- در صورت زندانی بودن متقاضی، درخواست تقدیمی باید به تأیید زندان محل تحمل کیفر حبس رسیده باشد.
- تصریح به بند یا بندهای ماده ۴۷۴ قانون آیین دادرسی کیفری که متقاضی بر اساس آن تقاضای تجویز اعاده دادرسی دارد در لایحه تقدیمی.
- قید شماره و تاریخ دادنامه های مورد اعتراض و مراجع صادرکننده آنها.
- قید نشانی کامل، کد پستی و شماره تلفن همراه متقاضی جهت ارسال پیامک اطلاع رسانی و برقراری ارتباط با وی.
- امضاء ذیل کلیه صفحات لایحه توسط متقاضی یا متقاضیان.
- ابطال تمبر هزینه دادرسی به تعداد متقاضیان.
- ارائه دادنامه بدوی اعم از غیابی و واخواهی خوانا و مصدق (برابر اصل شده توسط دادگاه صادرکننده در تمامی صفحات و هر یک ملصق به تمبر).
- ارائه تصویر خوانا و مصدق از دادنامه مربوطه صادره از مراجع تجدید نظر که همه صفحات آن باید برابر مقررات توسط شعبه صادرکننده تصدیق شده باشد.
- گواهی قطعیت احکام بدوی موضوع اعاده دادرسی چنانچه به لحاظ عدم تجدید نظرخواهی در همان مرحله بدوی قطعی شده باشد.
- در صورت تنظیم و تقدیم درخواست توسط وکیل یا وکلای دادگستری، ارائه وکالتنامه پایه یک ملصق به تمبر مالیاتی و ممهور به مهر وکیل یا وکلای متقاضی.
- در صورت وجود سابقه یا سوابق دیگر مرتبط با درخواست فعلی در دیوان عالی کشور ارائه نسخه ای مصدق از دادنامه یا دادنامه های صادره از دیوان عالی کشور.
- ارائه اصل و کپی کارت ملی اصیل متقاضی یا متقاضیان.
نتیجه گیری
در برخی موارد، رای صادر شده از طرف دادگاه ها اشتباه است و این رای باعث می شود انسان بی گناهی مجازات شود یا مجازاتی فراتر از آنچه مستحق آن است دریافت نماید.
لذا قانون برای حل این مشکل فرایندی را در گرفته است که محکوم بتواند به حکم قطعی هم اعتراض کند.
البته در صورتی که واجد شرایط لازم باشد.
از همین رو، قانون فرصت دیگری در اختیار محکوم علیه قرار می دهد تا بتواند بی گناهی خود را ثابت نماید.
این فرصت برای آشکار شدت حقیقت و مبرا شدن یک انسان بی گناه را اعاده دادرسی می گویند.
این راهکار پیش بینی شده بخصوص در امور کیفری که دعاوی از حساسیت بالاتری برخوردار است و مجازات در این پرونده ها می تواند سرنوشت یک انسان را تعیین کند، بسیار مثمر ثمر می باشد.
سوالات متداول
خیر، شاکی نمی تواند درخواست اعاده دادرسی نماید. به طور کلی می توان اینگونه بیان نمود که شاکی حق درخواست اعاده دادرسی را ندارد.
خیر، قرار رد اعاده دادرسی، قطعی و غیرقابل اعتراض می باشد اما این امر مانع از این نمی باشد که مجددا از طریق رئیس قوه قضاییه درخواست اعاده دادرسی نمود.
خیر، می بایست جعلی بودن اسناد یا خلاف واقع بودن شهادت شهود به موجب رأی دادگاه صالح، قبل از درخواست اعاده دادرسی، ثابت شود، چرا که تشخیص موارد مذکور به عهده دیوان عالی کشور نیست.
بله، در این صورت فقط همان قسمت حکم مورد بررسی قرار می گیرد و فقط همان قسمت از حکم نقض یا اصلاح می شود.
سلام خسته نباشید
شخصي شکایت کرده بود که در دادگاه کیفری یک حکم برائت صادر شد و در دیوان نیز رأی مورد اعتراض ابرام شد میخواستم بدونم اون شخص برای اذیت کردن میتواند درخواست اعاده دادرسی کند؟
سلام: بله می توان اعاده دادرسی کرد.
سلام
بنده حدود ده روز پیش از طریق دفاتر خدمات قضایی اعاده دادرسی به دیوان عالی کشور ارسال کردم ولی هنوز هیچ پیامکی که نشانگر ثبت درخواست باشه به بنده نیومده و در سامانه ثنا هم ثبت نشده است. میخواستم دلیل آن را سوال کنم
سلام: دفاتر خدمات قضایی باید به شما رسید تحویل دهند و اینکه تا زمان ارجاع پرونده هیچ پیامی به شما ارسال نمیشود.
آیا شاکی میتواند در خواست اعاده دادرسی کند؟
سلام: بله در صورتی که محکوم علیه باشد.
آیاحکمی که درشهرستان وتجدیدنظراستان قطعی شده واعاده دادرسی داده ایم ،اجرای حکم تاپایان نتیجه اعاده دادرسی به تعویق می افتد؟
سلام: بسته به این که مالی باشد یا غیر مالی مالی باشد با تامین تعویق می شود.
سلام خسته نباشید ببخشید شاکی میتواند اعاده دادرسی کند؟ درصورتی که حکم برائت ابرام شده؟
سلام
اعاده دادرسی در امور کیفری در انحصار متهمی می باشد که به علت ارتکاب جرمی محکومیت کیفری دریافت کرده است و به هیچ وجه از جانب شاکی (در صورت حصول برائت متهم) قابل استدعا نیست. موفق و موید باشید.
سلام .در شکایت کیفری چند روز بعد از رای قطعی برای اعاده دادرسی فرصت هست ؟؟؟
سلام
در خصوص مهلت اعاده ی دادرسی در قانون آیین دادرسی کیفری صحبتی نشده است. با این وجود جهت کسب راهنمایی های لازم از وکلای متخصص ما در این زمینه کمک بگیرید. موفق و موید باشید.
سلام.بنده شاکی پرونده کیفری با موضوع حوادث کار هستم.چهار سال پیش بنده بابت حوادث ناشی از کار از کارفرما شکایت کردم .وله دلایلی وکیل گرفتم اما وکیلم به من خیانت کرد و با طرف مقابل تبانی کرده یعنی کارشناس بنده را هشتاد درصد مقصر کشانده اما ایشان نسبت به درصد تعیین شده اعتراض نکرده و در مرحله کارشناسی سه نفره در محل حضور نیافته .به همین خاطر ایشان را در مرحله دادیاری غذل کردم اما با توجه به اعمال نفوذ وکیلم دادیاری در خواست بنده را ثبت نکرده اما در برگه غذا ایشان در پرونده موجود هست با مهر و امضای دادیار .به همین خاطر احضاره جهت رسیدگی در دادگاه به وکیلم فرستاده شده پایشان در دادگاه حضور میابد بدون هماهنگی با من .و دادگاه طبق نظریه کارشناس رای صادر میکند .حال بنده بعد دو سال از قطیت رای بنده میخواهم در خواست اعاده دادرسی بدهم ..آیا این امکان دارد .چند درصد امکان قبولیه درخواست من هست .به چه صورت و مستند به چه ماده ای …اگر راهنمایی کنید ممنون میشوم
سلام: بایدبا وکیل متخصص کیفری از سامانه وکیل تاپ مشاوره بگیرید.
سلام من همسرم به علت فروش مال غیربه دوسال حبس محکوم کردن وجریمه نقدی ولوالان مامدرک پیداکردیم که خلاف این مسئله روثابت میکنه که ماخودخریدارملک ازکسی دیگرهستیم الان میخوام اعاده دادرسی بدم چقدرزمان میبره تاحکم فعلی باطل شودوحکم جدیدصادرشودوهمسرم تبرئه شودممنون
سلام: از طریق سامانه وکیل متخصص کیفری بصورت انلاین مشاوره نمایید.