آیا تا به حال کلمه مهریه عندالمطالبه و یا مهریه عندالاستطاعه را شنیده اید و آیا تفاوت این دو مهریه را با یکدیگر می دانید برای آشنایی با این دو مهریه با ادامه مطلب همراه باشید در این نوشتار قصد داریم مهریه عند المطالبه را مورد بررسی قرار دهیم.
عقد نکاح مانند تمامی عقود دارای آثاری میباشد که به محضر انعقاد بین طرفین ایجاد میگردد. آثار عقد نکاح شامل آثاری اعم از آثار مالی و آثار غیر مالی می باشد. بنابراین نکاح به دلیل اینکه در درجه اول یک عقد غیر مالی میباشد دارای آثار غیر مالی مانند تکالیف مشترک زوجین نسبت به هم مانند وفاداری و معاضدت است. دومین اثر ازدواج، اثر مالی آن است. مواردی مثل تعهد مرد به پرداخت نفقه و مهریه از آثار مالی عقد نکاح میباشد.
یکی از آثار مالی عقد نکاح تعهد مرد به پرداخت مهریه می باشد مهریه یا صداق مالی است که به سبب ازدواج مرد متعهد به پرداخت آن می گردد و زن به همین سبب مالک آن شناخته می شود. البته در تمامی تقود نکاح لازم نیست که مهریه تعیین گردد چرا که تعیین مهریه در عقد نکاح دائم الزامی نمی باشد. می توان نکاح دائم را بدون تعیین مهریه منعقد نمود و یا حتی می توان در ضمن عقد نکاح دائم شرط کرد که زن فاقد مهریه باشد و چنین شرطی عقد نکاح را باطل نمی‌کند بلکه زن فاقد مهریه شناخته می شود ولی عقد نکاح موقت به صورت الزامی باید دارای مهریه باشد و طرفین در زمان انعقاد عقد نکاح میزان آن را با توافق تعیین نمایند و اگر عقد نکاح موقتی بدون تعیین مهریه منعقد گردد چنین عقدی باطل می باشد.
بر اساس ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی مهریه حق زن میباشد و این حق یکی از حقوق مالی او قلمداد می شود و مواردی مانند فساد اخلاقی او یا سوء معاشرت او در استحقاق او نسبت به دریافت مهریه بی تاثیر خواهد بود و او در هر صورتی میتواند مهریه خود را مطالبه کند.
مهریه ای که برای زوجه تعیین می گردد باید دارای مشخصاتی باشد از جمله این که باید مالیت داشته باشد و قابل تملک باشد و بین طرفین معلوم باشد. از دیگر ویژگی های مهریه این است که کلیه اموال میتواند به عنوان مهریه درج گردد چه مال به صورت عین معین یا کلی در معین یا کلی فی الذمه یا حقوق مالی مثل حق انتفاع و حق اختراع یا منفعت یا انجام کار معین یا حتی سرقفلی باشد.
در قوانین ایران هیچ حداقل و حداکثری برای مهریه مقرر نشده است میزان مهریه باید به میزانی باشد که عرفا آن میزان مالیت داشته باشد. قانونگذار در ماده ۲۲ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱ برای اعمال ماده ۲ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی یعنی حبس مرد تا زمان تادیه مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن چنین حقی را برای زن مقرر کرده است این امر به معنی تعیین سقف برای مهریه نیست این امر صرفاً بدین معنی است که اگر مهریه بیش از میزان مذکور باشد زن میتواند بابت وصول ۱۱۰ سکه یا معادل آن درخواست توقیف اموال شوهر یا حبس او را بنماید و بابت مازاد بر این مبلغ میتواند با توقیف اموال شوهر مهریه را وصول کند اما حق حبس شوهر را ندارد.
زمان مالکیت زن بر مهریه
به موجب ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی در صورتی که مهریه زن عین معین باشد به محض جاری شدن عقد بین زن و مرد، زوجه مالک مهریه می شود ولی در صورتی که مهر او کلی در معین باشد زمان مالکیت زن بر مهریه زمان تعیین فرد کلی توسط مرد است در این خصوص مرد موظف است که فرد کلی را تعیین کند و در صورتی که از این امر امتناع ورزد دادگاه او را ملزم خواهد نمود فرض آخر در خصوص زمان مالکیت زن بر مهریه زمانی است که مهریه زن به صورت کلی فی ذمه در این فرض نیز زمان مالکیت زن نسبت به مهریه زمانی است که فرد کلی توسط مرد تعیین می گردد و در صورت امتناع وی در این مورد نیز دادگاه او را ملزم به تعیین خواهد نمود
انواع مهریه
مهریه را می‌توان بر اساس موارد مختلفی تقسیم‌بندی نمود که در این قسمت به بیان انواع آن به صورت خلاصه می پردازیم.
انواع مهریه بر اساس نوع آن عبارت است از:
- مهرالمسمی که به معنی مهریه است که قبل از عقد نکاح یا بعد از عقد به طور مشخص در عقد مقرر می گردد.
- دومین نوع مهریه مهرالمثل است و آن عبارت است از مهریه ای که در برخی شرایط با توجه به وضعیت خانوادگی زوجه و سایر اوصاف او و با توجه به امثال آن زن و دوستان و نزدیکان او و همچنین با توجه به عرف محل تعیین می‌شود و به زوجه تادیه می گردد.
- نوع سوم از مهریه مهرالمتعه است مهرالمتعه مهریه است که در برخی شرایط با توجه به وضعیت مالی مرد تعیین می‌شود و به همسر او پرداخت می گردد.
انواع مهریه بر اساس زمان تاديه مهریه از جانب مرد به همسرش:
همان طور که گفته شد مهریه را می‌توان بر اساس موارد مختلفی تقسیم بندی نمود یکی از این تقسیم بندی ها تقسیم بندی مهریه بر اساس زمان پرداخت مهریه از جانب مرد به همسرش می باشد که در این مورد مهریه را می تواند به ۴ صورت باشد.
- حالت اول: اگر حال باشد: در صورتی که مهریه حال باشد و برای آن موعد تعیین نشده باشد در چنین صورتی مهریه باید فوراً پرداخت گردد مثل اینکه مرد مکلف شود به عنوان مهریه زمینی را فوراً به زوجه تملیک کند.
- حالت دوم: اگر موجل باشد: در صورتی که برای پرداخت مهریه موعد و اجلی مشخص شده باشد در این صورت مهریه تا زمان اجل باید پرداخت شده باشد مانند آن که مکلف شود ۱۰۰ سکه دو سال دیگر به همسرش پرداخت نماید.
- حالت سوم: به اختیار زوجه باشد: همچنین گاهی ممکن است که زمان پرداخت مهریه به اختیار زوجه گذاشته شده باشد که در این صورت هر زمان که زوجه درخواست مطالبه مهریه خود را کند موظف است در همان زمان مهریه او را پرداخت نماید مانند مهریه های عندالمطالبه.
- حالت چهارم: مهریه عندالاستطاعه: در صورتی که مهریه به این صورت تعیین شده باشد زن در صورتی میتواند شوهر را ملزم به پرداخت مهریه کند که بتواند استطاعت مالی و تمکن مالی مرد را برای تادیه مهریه اثبات نماید. برخی چنین مهریه هایی را به دلیل عدم تعیین اجل و موعد پرداخت باطل میدانند اما نظر قوی و رویه دادگاه ها دلالت بر صحت این نوع مهریه دارد. در این نوع مهریه دین بر ذمه شوهر ایجاد شده است و او از بابت مهریه به همسرش مدیون میباشد اما مطالبه آن از جانب زوجه منوط به توانایی زوج شده است. بنا بر آنچه گفته شد این نوع مهریه با استطاعت در انفاق به اقارب متفاوت است چون انفاق به اقارب اصل تکلیف معلق بر توانایی انفاق دهنده شده است ولی در مهریه عندالاستطاعه دین بر عهده زوج مستقر است و معلق بر چیزی نیست .در صورتیکه مهریه عندالاستطاعه باشد و تا پایان عمر زوج اموالی جز مستثنیات دین نداشته باشد، بر اساس تبصره ماده ۶۱ قانون اجرای مفاد اسناد رسمی لازم الاجرا مصوب ۱۳۸۷، مهریه زوجه از ماترک زوج قابل وصول است چرا که بحث مستثنیات دین در استیفای طلب از ماترک موضوعیت ندارد.
مهریه عندالمطالبه یعنی چه؟
همانطور که پیش از این اشاره کردیم به محض جاری شدن عقد نکاح، بین طرفین زن مالک مهریه می گردد و مرد مدیون به پرداخت مهریه به همسر خود می باشد بر همین اساس زن هر وقت که بخواهد میتواند مهریه خود را از مرد مطالبه کند مطالبه مهریه از جانب زن می تواند همراه با قصد ادامه زندگی و یا حتی قصد جدایی باشد بنابراین حتی در صورتی که زن پس از دریافت مهریه جدایی نداشته و همچنان مایل به ادامه زندگی با همسر خود باشد او حق خواهد داشت که در طول زندگی مهریه را از همسرش مطالبه کند چرا که مهریه نوعی حق است و هر فرد محقی میتواند حق خود را مطالبه نماید و مطالبه آن ملازمه ای با جدایی زوجین ندارد.
در صورتی که در زمان عقد برای پرداخت مهریه از جانب مرد به زن شرطی مقرر نشده باشد و برای آن هیچ عذر و موعد تعیین نشده باشد مهریه حال می باشد یا به عبارت دیگر مهریه عندالمطالبه است و زن نمی تواند هر وقت که خاص آن را مطالبه نماید مگر در صورتی که در زمان عقد برای پرداخت مهریه شرطی درج شده باشد که برای مثال پرداخت آن منوط به تمکن مالی مرد گردد و یا اینکه برای پرداخت زمانی تعیین شده باشد که تا سپری نشدن آن زمان زن حق مطالبه مهریه را نخواهد داشت.
همانطور که گفته شد در مهریه عندالمطالبه زن میتواند هر وقت که خواست مهریه خود را مطالبه کند برای مطالبه مهریه خود باید اقداماتی را انجام دهد از جمله اینکه دادخواست مطالبه مهریه را تقدیم مرجع صالح کند. مهریه می تواند از طریق دادگاه خانواده یا شورای حل اختلاف و یا دایره اجرای اداره ثبت انجام مطالبه گردد. زن میتواند تا زمانی که مهریه توسط مرد پرداخت نشده از انجام وظایف زناشویی امتناع کند و مرد نمی تواند به این دلیل او را از دریافت نفقه منع نماید. مرد موظف است تا مهریه زن را زمانی که او در خواست مطالبه مهریه داده است پرداخت نماید و در صورتی که از پرداخت مهریه امتناع کند زن میتواند به ازای پرداخت ۱۱۰ سکه بهار آزادی او را روانه زندان کرده و به ازای باقیمانده مهریه خود باید ثابت نماید که مرد با وجود توان مالی به پرداخت باقی مانده مهریه از این امر خودداری می‌کند که در صورت اثبات مرد باید باقیمانده مهریه را نیز بپردازد در صورتی که مرد عدم تمکن مالی خود را ثابت کند و اعسار از پرداخت مهریه برای دادگاه محرز گردد پرداخت مهریه از جانب او تقسیم نخواهد گردید و ملزم می گردد تا در موارد تعیین شده توسط دادگاه اقساط مهریه را به همسر خود بپردازد.
در مهریه عندالمطالبه، زن برای مطالبه مهریه خود ملزم نیست تا توانایی مرد به پرداخت مهریه را اثبات نماید بلکه در صورتی که مرد تمکن پرداخت مهریه را ندارد باید عدم تمکن خود را ثابت کند این امر بر خلاف مهریه عندالاستطاعه می باشد که وضعیت بلعکس مهریه عندالمطالبه خواهد بود چرا که در این مهریه زن باید توانایی مرد را برای پرداخت ثابت نماید.
سلام میشه بدونم اگه همسر بنده یک همسر دیگه به عنوان صیغه ای اختیار کند تکلیف مهریه ی من چیست و اینکه اگر هنگام درخواست مهریه ایشون اعسار بدن من می تونم اعتراض کنم از این بابت که اگر توانایی مالی نداشته چطور همسر دیگر اختیار کرده؟
مهریه به شما تمام و کمال پرداخت میشه.ولی راجع به قسمت دوم سوال هم چون زن صیغه ای محسوب میشه میتونه به این استناد کنه مخارجی از این بابت به وی تحمیل نمیشه
سلام علیکم برادران گرامی با توجه به اینکه در زمان عقد نکاح زوجه عنوان عندالاستطاعه به جای عندالمطالبه پذیرفته باشد ، در صورتی می تواند زوجه مهریه را مطالبه نماید که ملائت و توانایی پرداخت زوج را در دادگاه خانواده با دلیل ،مدرک معتبر و سند به اثبات برساند که البته باید این اسناد ارائه شده توسط زوجه غیر از مستثنیات دِین باشد لذا اگر بتواند ثابت نماید زوج محکوم به پرداخت مهریه می گردد و باید الزاماً بپردازد ولی اگر زوجه نتواند استطاعت و توانایی مالی زوج را به اثبات برساند (به عنوان مثال زوجی که هیچ سندی به نامش نیست و پولی هم در بانک جهت توقیف ندارد و کارمند هم نباشد که بتواند زوجه یک چهارم آن را به نفع خودش مسدود نماید) در اینحال مطالبه مهریه معلق و کان لم یکن می ماند و زوجه هیچ گونه اقدامی جهت درخواست مهریه و اعمال فشار به زوج را نخواهد داشت البته این فرایند تا زمان استطاعت زوج به قوت خود باقی است مگر آنکه شرایط مالی جدیدی برای زوج پیش بیاید و مستطیع شود و الا اگر تا پایان عمرِزوج هم زوج مستطیع نشود امکان مطالبه مهریه برای زوجه به هیچ وجه وجود ندارد. ضمنا در مورد مهریه های عندالاستطاعه به شرط عدم استطاعت مالی زوج ، زوجه : حق حبس ندارد (موضوع ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ملغی می شود)- زوج زندان نمی شود(حق جلب زوج را نخواهد داشت) – مهریه تقسیط نمی شود – زوج ممنوع الخروج نمی شود و خلاصه هر اهرم فشاری را که زوجه می توانست به واسطه مهریه های سنگین و نامعقول به زوج وارد آورد و پایه های زندگی مشترک را متزلزل و بلکه تخریب نماید از کار انداخت و بی اثر نمود. «والسّلام عليكم و رحمة الله و بركاته»
“مهریه را همه دادند و همه نیز گرفتند”
سلام علیکم برادران گرامی با توجه به اینکه در زمان عقد نکاح در سند ازدواج عنوان «عندالاستطاعه» به جای عنوان عندالمطالبه درج و نوشته شده باشد ، در صورتی می تواند زوجه مهریه را مطالبه نماید که ملائت و توانایی پرداخت زوج را در دادگاه خانواده با دلیل ، مدرک و سند معتبر به اثبات برساند که البته باید این اسناد ارائه شده توسط زوجه الزاماً غیر از مستثنیات دِین باشد لذا اگر بتواند ثابت نماید زوج محکوم به پرداخت مهریه می گردد و باید الزاماً بپردازد ولی، ولی، ولی اگر زوجه نتواند استطاعت و توانایی مالی زوج را به اثبات برساند (به عنوان مثال زوجی که هیچ سندی به نامش نیست و پولی هم در بانک جهت توقیف ندارد و کارمند هم نباشد که بتواند زوجه یک چهارم آن را به نفع خودش مسدود نماید) در اینحال مطالبه مهریه معلق و منتفی می ماند و زوجه هیچ گونه اقدامی جهت درخواست مهریه و اعمال فشار به زوج را نخواهد داشت البته این فرایند تا زمان عدمِ استطاعت زوج به قوت خود باقی است مگر آنکه شرایط مالی جدیدی برای زوج پیش بیاید و زوج مستطیع و مُتمکن شود و الا اگر تا پایان عمرِزوج هم زوج مستطیع نشود امکان مطالبه مهریه برای زوجه به هیچ وجه و تحت هیچ شرایطی وجود ندارد. ضمناً در مورد مهریه های «عندالاستطاعه» به شرط عدم استطاعت و فقدان توانایی مالی زوج ، زوجه : ۱- حق حبس ندارد (موضوع ماده ۱۰۸۵ قانون مدنی ملغی می شود) ۲- زوج زندان نمی شود(زوجه حق جلب زوج را نخواهد داشت) ۳- مهریه تقسیط نمی شود ۴- زوج ممنوع الخروج نمی شود و خلاصه هر اهرم فشاری را که زوجه می توانست به واسطه مهریه های سنگین و نامعقول به زوج وارد آورد و پایه های زندگی مشترک را متزلزل و بلکه تخریب نماید از کار انداخت و بلااثر نمود و موجب تحکیم خانواده ها گردید. «والسّلامُ عَليكُم و رَحمة اللهِ و بَركاتُه»
سلام.خانم بنده شش ماهه که بدون دلیل و با رضایت خودش طبق صورت جلسه کلانتری منزل مشترکمون رو ترک کرده و مهریشو اجرا گذاشته من هم در خواست اعسار دادم ولی الان خانمم دائما به من پیام میده که بیا توافقی جدا شیم من نمیخوام با تو زندگی کنم به تو علاقه ای ندارم و مبلغ سنگینی رو برای توافق در نظر گرفته که در توان من نیست و من هم تو پیامک در جواب گفتم که نه توافق میکنم نه طلاقت میدم مهریه رو اونجوری که قانون تعیین کنه پرداخت میکنم و طلاقت نمیدم الان میخواستم بپرسم که آیا این پیام من رو به قاضی نشون بدن میتونن باعث بشند که اعسار من رد شه یا قاضی مبلغ سنگینی رو به عنوان پیش قسط برای من تعیین کنه؟ ممنون میشم پاسخ بدید.
سلام: خیر این پیام جز ادله نیست.
سلام.من با توجه به اینکه خانمم با رضایت خودش منزل مشترکمون رو ترک کرده و نفقه هم شاملش نمیشه بخوام درخواست تمکین بدم با اینکه من منزل مستقل دارم و ایشون هم وقتی منزلمون رو ترک کردن باکره نبودن میتونن از حق حبس استفاده کنن و تمکین نکنند؟با توجه به اینکه من منزل مستقل آماده زندگی دارم میتونن تمکین رو رد کنند؟
سلام: چون نشوز کردن حق حبس ندارند ونفقه هم تعلق نمی گیرد.
سلام. خانم من بعد از یک ماه زندگی مشترک منزل مشترکمون رو با رضایت خودشون و طبق صورت جلسه کلانتری ترک کردند و نزدیک هفت ماهه که به منزل مراجعت نکردند.ضمنا ایشون موقع ترک منزل باکره نبودند. اظهار هم فرستادم ولی توجهی نکردند.الان من بخوام برای ازدواج مجدد اقدام کنم باید تمکین بفرستم یا با همین صورت جلسه کلانتری و اضهار نامه ای که فرستادم میتونم اقدام بکنم؟
سلام: شما باید اثبات نمایید که تمکین نمی کند.
سلام.من منزل مستقل آماده زندگی دارم و با توجه به اینکه خانمم خودش منزل رو با رضایت خودش ترک کرده و نفقه بهش تعلق نمیگیره چجوری میتونه تمکین من رو رد کنه ؟ اگه تمکین من رد شه دوباره باید نفقه بپردازم؟
سلام: باوجود نشوزش نفقه تعلق نمیگرد.
سلام. خواستم بپرسم که آیا درخواست تمکین دادن روی روند پرونده اعسار مهریه تاثیر گذاره؟ من اعسار دادم ولی هنوز اعسارم مورد بررسی دادگاه قرار نگرفته و هفت ماهه خانمم بدون دلیل موجه منزلمونو ترک کرده. ؛ اگه من الان درخواست تمکین بدم روی درخواست اعسارم تاثیر گذاره؟
سلام: درخواست تمکین روی مهریه تاثیر دارد نه تمکین.
سلام. من برای خانمم منزل مستقل با اسباب زندگی فراهم کردم و به تایید کارشناس هم رسیده ولی باز هم خانم من حاضر به تمکین نیست.اگه خانم من تمکین نکنه من چجوری میتونم حکم به ناشزه بودنش بگیرم؟ در ضمن چه مدت بعد از ناشزه شدن ایشون من میتونم برای حق ازدواج مجدد اقدام بکنم؟ ممنون میشم پاسخ بدید.
سلام: بااثبات شرایط موجود با اجازه دادگاه می توانید مجددا ازدواج نمایید.
سلام وقت بخیر
در صورتیکه همسر برای اثبات عدم استتاعت مالی خود ، ملکی را که یک تا دو سال قبل خریده و بنام خودش بوده را به مادرش واگذار نماید و این امر در سال جاری و بعد از گذشت ۵سال از عقد ازدواج صورت گرفته باشد زوجه میتواند برای دریافت مهریه عندامطالبه حود به آن ملک استناد کند.
سلام: می توانید بابت فرار از پرداخت دین دعوای فرار از دین طرح دعوی نمایید.