مطالبه مهریه در ازدواج دائم و موقت چگونه است؟

برای مطالبه مهریه در ازدواج دائم و موقت در ابتدا لازم و ضروری است که اطلاعاتی را در خصوص ازدواج موقت بیان نموده و تفاوت آن را با ازدواج دائم بررسی نماییم. بر اساس قانون مدنی ازدواج موقت ازدواج است که در آن تعیین مدت شده باشد این مدت می تواند محدود و یا طولانی باشد برای مثال ممکن است در ازدواج مدت تعیین شده یک روز و یا در ازدواج دیگر مدت تعیین شده توسط زوجین ۹۹ سال باشد در حقوق امروزی عقد ازدواج می تواند به صورت دائم یا موقت باشد و برخلاف تصور عمومی که عقد ازدواج موقت را امری زشت و ناپسند می‌پندارد این نوع از ازدواج نیز کاملاً قانونی و شرعی می‌باشد و موادی از قانون مدنی به تعریف و بیان جزئیات این نوع ازدواج پرداخته است.

عقد ازدواج دائم و موقت اصولاً در شرایط و جزئیات با یکدیگر یکسان هستند و تشابهات بسیاری را دارند اما با این حال این دو دارای تفاوت‌هایی نیز می باشند که در این قسمت به بیان این تفاوت ها می پردازیم.

یکی از مهم‌ترین تفاوت های عقد ازدواج موقت و عقد ازدواج دائم در این است که در ازدواج دائم تعیین مهریه در ابتدای عقد لازم و ضروری نمی باشد و طرفین می‌توانند حتی پس از عقد نیز در مهریه خاصی توافق نمایند اما فرض ازدواج موقت بدون تعیین مهریه در ابتدای عقل قابل تصور نیست چرا که بر اساس قانون طرفین ملزم هستند برای عقد موقت قبل از جاری شدن صیغه، مهریه ای را تعیین نمایند و نمی‌توانند عقد را بدون مهر جاری سازند.

تفاوت دیگر عقد ازدواج دائم و ازدواج موقت که سبب می شود این دو را بهتر از هم تشخیص دهیم این مورد است که در ازدواج دائم زوجین از یکدیگر ارث می برند اما در ازدواج موقت زوجین از همدیگر ارث نمی برند و حتی نمی توانند بر خلاف این امر توافقی نمایند چرا که قواعد مربوط به ارث از قواعد و قوانین آمره بوده و غیرقابل تراضی می باشد.

همچنین می توان به حق نفقه زن در ازدواج دائم به محض عقد ازدواج دارد اشاره نمود و بیان کرد که در ازدواج موقت زن حق نفقه ندارد مگر در زمانی که طرفین در زمان عقد بر این حق توافق نموده باشند که بر اساس توافق است که زوج هم قطعه یا همان زوج هایی که در عقد ازدواج موقت است مستحق نفقه می گردد ولی در غیر این صورت بر اساس قانون وی حق نفقه ای نخواهد داشت.

مورد بعدی تفاوت بین ازدواج دائم و ازدواج موقت مسئولیت زوج به ثبت واقعه نکاح است که او در عقد ازدواج دائم ملزم است که عقد را به ثبت برساند و اگر به این تکلیف خود عمل ننماید مجازات می گردد اما در ازدواج موقت زوج تکلیفی به ثبت واقعه ازدواج ندارد مگر زمانی که طرفین بر این موضوع توافق نمایند و یا زوج باردار شود و یا زمانی که ثبت واقعه ازدواج به صورت شرطی در ضمن عقد شرط شده باشد.

حال با بیان مقدمات بالا در خصوص آشنایی بهتر با عقد ازدواج موقت اینک وقت آن رسیده است تا مطالبه مهریه در این ازدواج یعنی عقد ازدواج موقت را با عقد ازدواج دائم مورد مقایسه قرار دهیم و دریابیم که آیا مطالبه مهریه در این دو ازدواج با هم متفاوت است و یا مشابه هستند.

مطالبه مهریه در عقد ازدواج موقت و مقایسه آن با مطالبه مهریه در عقد ازدواج دائم

در خصوص مطالبه مهریه در عقد ازدواج دائم و ازدواج موقت تفاوتی نمی باشد و در عقد ازدواج موقت نیز مانند عقد ازدواج دائم زوجه می‌تواند برای مطالبه مهریه خود از هر دو روش پیش بینی شده در قانون یعنی مطالبه مهریه از طریق دادگاه و یا مطالبه مهریه از طریق اجرای ثبت عمل نماید.

همانطور که پیش از این اشاره نمودیم در عقد ازدواج موقت زوجین مکلف هستند قبل از جاری کردن صیغه عقد، تعیین مهریه نمایند. عقد ازدواج موقت بدون تعیین مهریه باطل می‌باشد همچنین مهریه ای که تعیین می گردد باید کاملاً برای طرفین معین باشد و حتی اگر مهریه قابلیت تعیین شدن را داشته باشد کفایت نمی کند. پس از عقد زوجه می‌تواند مهریه تعیین شده را از زوج مطالبه نماید او می‌تواند مهریه را از طریق دادن دادخواست به دادگاه و یا مراجعه به دایره اجرای اداره ثبت مطالبه نماید.

زوجه می‌تواند برای اخذ تمام مهریه خود و یا قسمتی از آن به دادگاه یا دایره اجرای اداره ثبت مراجعه نماید و به اصطلاح مهر خود را به اجرا بگذارد. اگر زوجه قسمتی از مهریه خود را مطالبه نموده باشد او همچنان حق دارد باقیمانده مهریه خود را نیز مطالبه نماید و مطالبه قسمتی از مهریه، به معنی بخشیدن قسمتی که مطالبه ننموده است نیست. او حتی می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست به دادگاه در خصوص مطالبه مهریه از دادگاه تقاضا نماید تا اموالی از شوهر را توقیف نمایند تا میزان مهریه او دچار تضییع نشود و بتوانند از طریق اموال بازداشت شده به حقوق خود دست یابد که در اصطلاح حقوقی به این عمل تقاضای صدور قرار تامین خواسته گفته می شود.

هزینه دادرسی در دعوای مطالبه مهریه

هزینه دادرسی درخواست صدور قرار تامین خواسته معادل هزینه دادرسی است که برای دعاوی غیر مالی مطالبه می‌گردد که این هزینه با هزینه‌هایی که در دفتر خدمات الکترونیک قضایی از زوجه دریافت می شود حدود ۱۶۰ هزار تومان می‌باشد. البته خود دعوای مطالبه مهریه نیز دارای هزینه دادرسی است و خانمی که برای مطالبه مهریه اقدام نموده است ملزم است هزینه دادرسی را بپردازد که این هزینه در دادگاه های خانواده معادل ۳/۵ درصد قیمت روز سکه است. ممکن است خانمی که قصد مطالبه مهریه خود را دارد از پرداخت هزینه دادرسی عاجز باشد در این صورت راه حلی که می‌تواند به کمک او بیاید تا بتواند مهریه خود را مطالبه نماید این است که تقاضای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی را نماید. تقاضای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی یعنی خانم به دادگاه اظهار می نماید که توان پرداخت هزینه دادرسی را ندارد و باید ادعای خود را از طریق شهادت شهود ثابت نماید که در این صورت دادگاه قبل از ورود به دعوای مطالبه مهریه بررسی می نماید که آیا خانم واقعاً از پرداخت هزینه دادرسی عاجز است یا خیر و اگر اجزا پرداخت هزینه دادرسی را احراز نمایند او را از پرداخت معاف می‌نماید. مهلت می‌دهد تا مهریه را پرداخت نماید.

بیشتر بخوانید: دادخواست مطالبه مهریه به همراه تأمین خواسته

رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه و روشهای آن

پس از این اشاره نمودیم که زوجه برای مطالبه مهریه خود می‌تواند به دادگاه خانواده صالح و یا دایره اجرای اداره ثبت مراجعه نماید.

 اگر ازدواج دارای سند رسمی باشد یعنی ثبت شده باشد زوجه می‌تواند به دفتری که در آنجا عقد ازدواج منعقد گردیده مراجعه کند و درخواست صدور اجراییه نماید که در اینصورت به زوج ابلاغ می‌گردد که برای پرداخت دین خود به همان دفترخانه مراجعه نماید. اگر زوج در مهلت مقرر به دفترخانه ازدواج جهت پرداخت دین مراجعه ننماید این امر از طریق دایره اجرای اسناد رسمی ابلاغ می‌گردد و از این پس زن می‌تواند اموال را بازداشت نماید البته اموالی را می‌تواند بازداشت کند که جز مستثنیات دین نباشد. این موارد که جزو استثنائات دین تلقی می‌گردد در قانون محکومیت های مالی در ماده ۲۴ بیان گردیده است. گاهی اتفاق می افتد که زوج اموالی ندارد در اینصورت زوجه می‌تواند همسرش را ممنوع الخروج نماید.

همچنین گاهی ممکن است زوجه برای مطالبه مهریه خود به دادگاه مراجعه نموده و با تقدیم دادخواست مهرش را مطالبه نماید که در اینصورت مطالبه مهریه مانند روند دادرسی سایر دعاوی مالی می‌باشد یعنی پس از صدور اجرائیه توسط دادگاه به زوج ۱۰ روز وقت می‌دهند تا دین خود را بپردازد و اگر درخواست اعسار از پرداخت محکوم به را نیز تقدیم دادگاه نکرده باشد و به تکلیف خود در پرداخت مهریه نیز عمل ننماید زوجه باید نسبت به ممنوع الخروجی وی و یا بازداشت اموال وی غیر از مستثنیات دین اقدام نماید. گاهی نیز ممکن است مرد دادخواست اعسار تقدیم دادگاه نماید اگر دادگاه دلایل وی را برای عجز از پرداخت محکوم به کافی تشخیص ندهد مانند موارد قبل اقدام می‌نماید اما اگر مرد با شهادت شهود بتواند عجز خود را از پرداخت مهریه اعلام نماید دادگاه پرداخت مهریه را برای وی تقسیط یعنی قسط بندی می‌نماید.

نکته حائز اهمیت دیگر این است که امروزه اگر مهریه زن کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد وی باید برای دریافت مهریه خود به شورای حل اختلاف مراجعه نماید و اگر بیش از ۲۰ میلیون است می‌تواند به دادگاه مراجعه نماید. زمانی که دادگاه وارد رسیدگی به دعوای مطالبه مهریه می‌شود اجرایی را بر علیه مرد صادر نموده و به او مهلت می‌دهد تا مهریه را پرداخت نماید.

دادگاه صالح

همانطور که پیش از این بیان شد یکی از راه هایی که زن می‌تواند مهریه خود را مطالبه کند تقدیم دادخواست به دادگاه صالح است دادگاه صالح می تواند دادگاه خانواده محل اقامت خود زن و یا دادگاه محل اقامت شوهر باشد اما اگر مهریه زن مال غیر منقول می باشد زن برای مطالبه مهریه خود بر اساس ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده و ماده ۱۲ قانون آیین دادرسی مدنی باید در دادگاه محلی که ملک در آن واقع شده است دادخواست مطالبه مهریه بدهد.

در خصوص صلاحیت دایره اجرای اداره ثبت نیز باید گفت که اداره اجرایی صالح است که دفترخانه ازدواج در حوزه آن قرار گرفته است.