تامین خواسته به چه معناست و شرایط صدور آن + نمونه رای و دادخواست

یکی از معضلاتی که امروزه متاسفانه بر دستگاه قضا و محاکم دادگستری حاکم شده است، بحث اطاله دادرسی یا همان زمان بر و طولانی بودن روند رسیدگی به دعاوی و شکوائیه ها می باشد. امری که لطمات متعددی را برای جامعه به دنبال دارد.

قانون گذار از طرق مختلفی درصدد پیش بینی و ارائه راه حل در این باره نموده تا به نوعی حقوق خواهان دعوا که برای خواسته خود ناچار به طرح دعوا شده است مورد تضعیع قرار نگیرد.

در این نوشتار قصد داریم به یکی از این تدابیر یعنی تامین خواسته و خصوصیات و ویژگی های آن بپردازیم.

تامین خواسته چیست؟

کلمه تامین از نظر لغوی به معنای امنیت و ایمن سازی می باشد. و از نظر حقوقی نیز اقدامی است که به موجب آن خواسته و موضوع دعوا در امنیت قرار می گیرد.

• حال سوالی در این باره مطرح می شود که از چه خطری در امنیت و امان قرار می گیرد؟

در این خصوص باید بیان داشت که؛ همانطور که در ابتدای متن اشاره شد، روند دادرسی در نظام حقوقی طولانی بوده و ممکن است در روند رسیدگی به موضوع دعوا هر اتفاقی برای خواسته ی دعوا اتفاق بیفتد.

برای مثال اگر یک موضوع یک دعوا مطالبه ی وجه یک چک باشد، و کسی که چک را صادر کرده باشد به جهت عدم پرداخت چک تنها دارایی خود (فرضا ماشین خود) را به فروش برساند تا اگر حکم نهایی صادر شد مالی در دسترس نباشد تا پس از صدور اجرای دادگاه، اجرای حکم از آن طریق صورت بگیرد و در نتیجه خواهان به حق خود نرسد یا بتواند در نهایت با کسر مبلغ قابل توجهی از وجه چک، چک را پرداخت نماید که در هر دو حالت این خواهان و دارنده چک است که متحمل ضرر می شود.

اما در تامین خواسته، قانون گذار این حق را برای خواهان دعوا (در مثال گفته شده دارنده چک) به وجود آورده است که تا پیش از صدور حکم، اموالی را از بدهکار توقیف نماید یا به عبارتی خواسته خود را ایمن کند تا پس از صدور حکم و هنگام اجرای حکم متحمل ضرر نشود.

طریقه درخواست تامین خواسته

خواهان یک دعوا می تواند قبل از طرح و ثبت دادخواست اصلی، یا همزمان با طرح دعوای اصلی یا در جریان رسیدگی به پرونده از دادگاه تقاضای تامین خواسته نماید.

لازم به ذکر است این درخواست مستلزم پرداخت هزینه بسته به نوع دعوی از ۴۰۰ هزار تا یک میلیون و ۸۰۰ هزار ریال طبق بخشنامه رئیس قوه قضاییه می باشد.

همچنین اگر قبل از طرح دعوا اقدام به ثبت درخواست تامین خواسته نماییم و این امر مورد موافقت دادگاه قرار بگیرد می بایست الزاما ظرف ده روز از تاریخ صدور، اقدام به طرح دعوا اصلی نمود در غیر این صورت درخواست تامین خواسته رفع و بی اثر می شود.

بیشتر بخوانید: دادخواست قرار تأمین خواسته (توقیف عین موضوع معامله)

در چه دعاوی می توان درخواست تامین خواسته نمود

مطابق با ماده ۱۰۸ قانون آئین دادرسی مدنی، خواهان می‌تواند قبل از تقدیم دادخواست یا ضمن دادخواست راجع به اصل دعوا یا در جریان دادرسی تا وقتی ‌که حکم قطعی صادر نشده است.

در موارد زیر از دادگاه درخواست تأمین خواسته نماید و دادگاه مکلف به قبول آن است: 

• دعوا مستند به سند رسمی باشد.
• خواسته در معرض تضییع یا تفریط باشد.
• در مواردی از قبیل اوراق تجاری واخواست شده که به موجب قانون، دادگاه مکلف به قبول درخواست تامین باشد.
• خواهان، خساراتی را که ممکن است به طرف مقابل وارد آید نقدا به صندوق دادگستری بپردازد.

نحوه ی اجرای تامین خواسته

با توجه به اهمیت و فوریت موضوع وبا توجه به این که ممکن است هرلحظه خوانده دعوا (طرف مقابل دعوا که علیه او دعوا مطرح شده) به جهت عدم دسترسی خواهان به اموال او، نسبت به فروش اموال خود ولو به صورت صوری اقدام نماید، رسیدگی به درخواست تامین خواسته فورا و خارج از نوبت رسیدگی می شود.

حال اگر پس از ثبت درخواست و رسیدگی به موضوع، دادگاه اجرای آن را لازم دانست موضوع فورا به خوانده دعوا ابلاغ و سپس اجرا می شود.

(برای مثال موجود حساب حساب خوانده در نزد بانک توقیف می شود یا ملک او دیگر قابل نقل و انتقال نخواهد بود).

در مواردی نیز می توان ابتدا موضوع تامین خواسته را اجرا و سپس به خوانده ابلاغ نمود. (مواردی که به تشخیص دادگاه ضروری و مهم باشد)

گرفتن خسارت احتمالی از خواهان در دعوی تامین خواسته

 به این نکته نیز می بایست اشاره داشت که همیشه این خواهان دعوا نیست که محق و پیروز دعوا و شکوائیه باشد و در مواردی حقی برای او به اثبات نمی رسد یا اینکه هدف از طرح دعوا عدم انجام تعهد یا تاخیر در انجام تعهد است که به اصطلاحا به آن دعوای واهی می گویند.

قانون گذار با در نظر داشتن چنین حالتی، این حق را برای خوانده و طرف مقابل دعوا به وجود آورده است که بابت اجرای قرار تامین خواسته و خساراتی که ممکن است خوانده دعوا متحمل شود، از دادگاه درخواست نماید تا برای اجرای تامین خواسته از خواهان مبلغی به عنوان ضمانت دریافت نماید تا اگر در پایان دادرسی حقی برای خواهان به اثبات نرسد بتواند از این طریق خسارت واردشده به خود را از این طریق جبران سازد.

اما این حالت و گرفتن تضمین از خواهان درخواست تامین خواسته دارای استثنائاتی است.

به عبارت دیگر در موارد زیر خواهان نیازی به پرداخت مبلغی به عنوان ضمانت جهت اجرای تامین خواسته ندارد مواردی از قبیل:

• دعاوی که مستند آنها چک یا سفته یا برات باشد.
• دعاوی مستند به اسناد رسمی و دعاوی علیه متوقف (ورشکسته).

اعتراض به قرار تامین خواسته

مطابق با قانون آئین دادرسی مدنی، حداکثر ظرف ده روز از تاریخ صدور قرار تامین خواسته، خوانده دعوا که تامین خواسته علیه او صادر شده و مال او توقیف شده است می تواند نسبت به این تصمیم اعتراض نماید.

اگر تامین خواسته اجرا شده باشد و به موجب اعتراض قرار تامین رفع شود یا در نهایت پس از رسیدگی دادگاه به موضوع و خواسته اصلی خواهان حقی برای او به اثبات نرسد خوانده دعوا این حق را خواهد داشت که به جهت خسارات وارد شده ناشی از اجرای تامین خواسته، ظرف بیست روز از تاریخ رای نسبت به طرح دعوا و مطالبه ی خسارت از خواهان اقدام نماید.

جدای از اعتراض خوانده دعوا، اگر شخصی جدای از طرفین دعوا نسبت به مال توقیف شده ادعا و اظهار حقی نماید می تواند نسبت به تصمیم دادگاه در این باره اعتراض، و خواستار رفع تامین و توقیف گردد.

این موضوع نیازمند طرح دادخواستی به دادگاه صادر کننده ای که تامین خواسته را صادر نموده است می باشد و دادگاه مذکور با بررسی و محتویات پرونده تصمیم مقتضی را اتخاذ می نماید.

برای درک بهتر موضوع، نمونه دادخواستی مرتبط با مطلب گفته شده و همچنین رای دادگاه در این باره می پردازیم.

نمونه دادخواست و رای اعتراض به درخواست تامین خواسته

نمونه دادخواست : ریاست محترم دادگاه… شهرستان….

با سلام، احتراما

اینجانب در تاریخ…. ملک واقع …….در شهر…..از ….. خریداری نموده و مطابق با توافق طرفین فروشنده می بایست دو ماه پس از انعقاد قرارداد با حضور در دفتر اسناد رسمی، اقدام به انتقال و تنظیم سند رسمی به نام اینجانب نماید. اما پس از مراجعت به دفتر اسناد رسمی و حسب ابلاغ حکم به شماره کلاسه…..ملک مذکور بنا به تقاضای …. توقیف و قابل انتقال نمی باشد.

لذا پیرو اسناد انتقال ملک که قبل از درخواست و اجرای توقیف ملک به عمل آمده است، که پیوست گردیده است، خواستار رفع توقیف از ملک اینجانب می باشم.

نمونه رای اعتراض به تامین خواسته

نمونه رای تجدیدنظرخواهی مطروحه از ناحیه خانم ……. به طرفیت تجدیدنظر خوانده آقای ….. و نسبت به بخشی از دادنامه تجدیدنظر خواسته به شماره ۰۰۳۱۵ مورخ ….. شعبه….. دادگاه عمومی حقوقی…… که در بخش معترض‌ عنه بر وارد تشخیص گردیدن دعوی بدوی تجدیدنظر خوانده به خواسته اعتراض ثالث اجرایی در پرونده کلاسه …… مرجع یاد شده و تقاضای رفع توقیف از پلاک ثبتی ۲۶۴ و ۳۱۹ فرعی از ۴۶۷۸ و سپس به استناد مواد ۱۴۶ و ۱۴۷ قانون اجرای احکام مدنی، حکم به رفع توقیف از پلاک ثبتی یادشده صادر و اعلام گردیده اشعار داشته، مآلاً وارد و موجه بوده و دادنامه در وضعیت اصداری قابلیت و استعداد تأیید و استواری را نداشته و به علت مباینت با موازین و مقررات قانونی و محتویات و مستندات پرونده، مستلزم نقض می‌باشد

نتیجه گیری

در پایان و به عنوان نتیجه گیری کلی از آنچه که بیان شد، مطابق با قانون آئین دادرسی مدنی، و به جهت حمایت از خواسته خواهان و همچنین جلوگیری از تضعیع و از بین رفتن حقوق خواهان دعوا، اقدامی به نام تامین خواسته پیش بینی شده است که تحت شرایطی تا پایان رسیدگی به دعوا و ادعای خواهان، و به جهت دسترسی به اموال خوانده و اجرای حکم، مالی به جهت وثیقه و تضمین از اموال خوانده توقیف می شود.

سوالات رایج