بررسی قوانین مرخصی زایمان در ایران

 مرخصی کی از دغدغه های زنان شاغل، وضعیت شغلی آنها هنگام و پس از بارداری است. قوانین تامین اجتماعی برای حمایت از زنان شاغل تا چند سال پیش تا ۶ ماه و به دنبال قوانین جدید به مدت ۹ ماه برای آنها مرخصی تعلق گرفته شده است. شرکت های خصوصی موظف به موافقت با این مرخصی می باشند. و همچنین این قانون در آموزش پرورش کمی متفاوت است. به صورتی که به مدت ۶ ماه برای آنها مرخصی زایمان در نظر گرفته شده است.

همچنین سازمان تامین اجتماعی مبلغی به عنوان کمک هزینه زایمان برای آنها در نظر گرفته است. در این مطلب شرایط و ویژگی های این دوران همچون طول مدت مرخصی، دستمزد آنها هنگام مرخصی و همچنین وضعیت کاری آنها پس از آن ایام را بررسی خواهیم کرد.

شرایط مرخصی زایمان

• مشغول به کار نبودن در ایام استراحت و عدم دریافت حقوق در آن مدت.
• در زمان اعلام بارداری مشغول به کار باشد و یا در مرخصی استحقاقی باشد.
• در دوران استراحت حقوقی برای او در نظر گرفته شود.
• زایمان برای فرزند چهارم به بعد نباشد.
• بیمه شده در زمان اعلام درخواست مرخصی نباید ترک کار کرده باشد یا اینکه اخراج شده باشد.
• بیمه شده از کارفرمای خود هیچ مبلغی با عنوان مرخصی استعلاجی نباید دریافت کرده باشد.

ویژگی های مرخصی زایمان

1. در زمان مرخصی، حقوق فرد از طرف کارفرمای او پرداخت نمیشود، بلکه توسط سازمان تامین اجتماعی به او پرداخت میشود.
2. اگر کسی بخواهد از این مرخصی برای دوران شیردهی در ماه آخر بارداری و استفاده کند با موافقت کارفرمای خود میتواند در خواست مرخصی زایمان کند.
3. دوران مرخصی زایمان جزو سوابق کار فرد محاسبه میشود و فرد مثل بقیه کارمندان مشمول پاداش و عیدی هم میشود و همچنین سایر مرخصی هایی که کارمند میتواند بگیرد را تحت تاثیر قرار نمیدهد.

مدارک جهت گرفتن مرخصی قبل از زایمان

1. گواهی پزشک معالج یا بیمارستان به مدت ۳۰ روز
2. دفترچه درمانی

این مدارک را باید به شعبه بیمه خود ارائه دهید

مدارک لازم جهت دریافت کمک هزینه زایمان

1. دفترچه بیمه
2. ارائه اصل و کپی شناسنامه بیمه شده و نوزاد
3. گواهی پزشک معالج
4. تاییدیه مرجع پزشکی مربوطه
5. ارائه درخواست کتبی
6. کپی شناسنامه از تمام صفحات شناسنامه مادر و پدر
7. ارائه کپی گواهی تولد نوزاد
8. .ارائه خلاصه پرونده ترخیص از بیمارستان

مدت مرخصی زایمان

طی سالهای اخیر زمان مرخصی زایمان از ۴ ماه به ۶ ماه افزایش پیدا کرده است. مدت مرخصی زایمان از ۶ ماه تا ۹ ماه است. معمولا مادرانی که فرزندان خود را از شیر خودشان تغذیه میکنند ۳ ماه آن را بعد از زایمان و برای دوران شیردهی استفاده میکنند.

بیشتر بخوانید: شرایط گرفتن دفترچه بیمه سلامت

همچنین برای وضع حمل دوقلو ۶ ماه و برای ۳ قلو یبشتر از ۱ سال میباشد. کمک هزینه بارداری از اولین روز شروع استراحت محاسبه میشود و به فرد بیمه شده پرداخت میشود. مرخصی برای مادرانی که میخواهند فرزند خود را از شیر خود تغذیه نمایند ۶ ماه است که ۳ ماه بقیه آن بعد از زایمان محاسبه میشود.

مرخصی زایمان برای آقایان

مردانی که در قوای ۳گانه و بخش های دولتی و غیر دولتی و عمومی مشغول به کار هستند در صورت صاحب فرزند اول شدن ۳ از روز مرخصی تشویقی برخوردار می گردند.

مرخصی زمان شیردهی

بخاطر اهمیت بالای شیر مادر برای فرزندان تامین اجتماعی برای کارمندان زنی که تازه صاحب فرزند شده اند، قانون یک ساعت در روز را برای شیردهی به فرزندشان به عنوان مرخصی در نظر گرفته است. مادرانی که کودکان آنها در مهد کودک یا محلی نزدیک به محل کارشان هستند سه نوبت در روز میتوانند برای شیر دهی از این مرخصی استفاده کنند. به شرطی که مجموع این مرخصی یک ساعت شود. در واقع بعد از هر ۳ ساعت نیم ساعت فرصت شیردهی دارند. بقیه مادران در صورت توافق کارفرما می توانند یک ساعت زودتر محل کار خود را ترک نمایند.

بیمه شدگان باید توجه کنند که در صورت استفاده نکردن از این مرخصی امکان جمع کردن ساعات آن و گرفتن هزینه آن برایشان وجود ندارد. این مرخصی تا ۲ سالگی فرزند ادامه دارد. همچنین این قانون شامل کارمندانی میشود که طبق نظر پزشک معالج یا مراکز بهداشتی معتبر به تایید رسیده باشد که نوزاد باید از شیر مادر خود تغذیه کند.

مرخصی استعلاجی زایمان

اگر در زمان بارداری فرد از نظر پزشک نیاز به استراحت در خانه داشته باشد، پزشک باید برای او گواهی مرخصی صادر کند و فرد بیمه شده میتواند از مرخصی استعلاجی استفاده کند. مرخصی استعلاجی هیچ تاثیری در مرخصی زایمان ندارد و بدون اینکه از مدت مرخصی زایمان کم شود میتوان از آن استفاده کرد. اگر ۷ روز به مرخصی رفتید و برگشتید همان گواهی پزشک جهت ارائه به کارفرما و تامین اجتماعی کافی است، اما اگر بیشتر از ۱۵ روز طول کشید باید مورد تایید پزشک معالج مورد تایید سازمان تامین اجتماعی شود.اگر از ۶۰ روز بیشتر شود باید مورد تایید شورای پزشکی سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرد.

همچنین غرامت دستمزد روزهای بیماری در شرکت های خصوصی توسط سازمان تامین اجتماعی به فرد پرداخت می گردد و این مدت در سابقه فرد حساب میشود.

کمک هزینه زایمان

کمک هزینه برای زایمان سزارین ۱۵۰ هزار تومان و برای زایمان طبیعی مبلغ ۲۰۰ هزار تومان در نظر گرفته شده است.

کمک هزینه دوران بارداری

در دوران بارداری کارمند و در مدت مرخصی زایمان او مقدار هزینه ای به عنوان دستمزد معادل دو سوم آخرین حقوق دریافتی بیمه شده با در نظر گرفتن روزهای استراحت به او تعلق می گیرد که به آن کمک هزینه بارداری میگویند و از همان روز اول پرداخت میشود. این مبلغ در شرکت های خصوصی توسط سازمان تامین اجتماعی پرداخت میشود همچنین پرداخت حق بیمه ۶۰ روز کار یک سال قبل از زایمان به سازمان تامین اجتماعی یکی از شروط برای دریافت کمک هزینه بارداری می باشد. در حال حاضر تامین اجتماعی فقط به مدت ۶ ماه کمک هزینه بارداری را پرداخت میکند.

برای دریافت کمک هزینه بارداری کارمند بیمه شده باید به همراه مدارکی مثل دفترچه بیمه خود و گواهی پزشک دارای اعتبار به شعبه سازمان تامین اجتماعی مراجعه کند. تامین اجتماعی این مبلغ را در پایان دوره و در یک نوبت به بیمه شده پرداخت میکند.

اخراج زنان بعد از مرخصی زایمان

کارفرما طبق قانون تا ۲ سالگی فرزند حق اخراج کارمند زن خود را ندارد. در صورت اخراج شدن پس از بازگشت از مرخصی امکان استفاده از بیمه بیکاری پس از مرخصی زایمان تامین اجتماعی برای بیمه شدگان وجود دارد.

بازگشت به کار پس از مرخصی زایمان

 یکی از دغدغه های مادران شاغل، حفظ امنیت شغلی آنها پس از بازگشت به کار است. استرس و فشار زیادی ممکن است به آنها وارد شوند و نگران این باشند که کارفرمای آنها ممکن است دیگر آنها را نپذیرد. بسیاری از شرکت ها ممکن است مشکلات زیادی را برای کارمندان خود پس از بازگشت به کار ایجاد کنند.

قرارداد آنها در مدت مرخصی زایمان به تعلیق در می آید و پس از بازگشت باید مجدد به محل کار خود بازگردد. اما همانطور که گفته شد در صورتی که کارفرما آنها را اخراج کرده باشد، آنها میتوانند با مراجعه به تامین اجتماعی از بیمه بیکاری خود استفاده کنند. تا چند سال پیش در صورت اخراج توسط کارفرما امکان شکایت از آنها توسط کارمند بیمه شده وجود داشت، اما با نقض این قانون توسط دیوان عدالت اداری کشور، دیگر این امکان برای آنها وجود ندارد.