اثبات زوجیت یعنی چه و در حقوق ایران چگونه است

اساسا قانون زمانی عقد ازدواج  را به رسمیت می شناسد و رابطه همسری را بین یک زن و مرد برقرار می داند که نکاح آن ها مطابق حکم مندرج در ماده (۹۹۳) قانون مدنی در دفاتر ثبت احوال به ثبت برسد.

عدم ثبت ازدواج علاوه بر مسئولیت حقوقی و کیفری که برای زوج در پی دارد؛ می تواند این پیامد را به همراه داشته باشد که به راحتی مورد انکار توسط هر کدام از زن و شوهر قرار گیرد. در این صورت، طرف دیگر باید وجود رابطه زوجیت را به اثبات برسانند که به اصطلاح اثبات زوجیت گفته می شود.

بار اثبات زوجیت

اصولا در امور حقوقی، هرکس مدعی حقی است باید خودش آن را اثبات کند و این برگرفته از یک قاعده فقهی می باشد(البینۀ علی المدعی ).

علاوه بر آن هر گاه شخصی برای دفاع از خود نیز  ادعایی را مطرح می نماید باید آن را به اثبات برساند(قسمت دوم ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی).

بنابراین هرگاه زن یا شوهر رابطه همسری و وقوع عقد نکاح را بین خود انکار کنند؛ طرفی که  ادعا می کند  عقد نکاح بین آن ها بسته شده است؛  باید ادعای خود را اثبات نماید.

انکار زوجیت

انکار زوجیت به معنای آن است که زن یا مرد، نسبت زن و شوهری را بین خود رد کنند به این معنا که هیچ گونه عقد نکاحی بین آن ها به وقوع نپیوسته است.

انکار زوجیت شرایط خاصی ندارد و به صورت لفظی و به صرف گفتن هم واقع می شود بدون آن که نیازی به ارایه اسناد و مدارک داشته باشد.

در صورتی که یکی از زن یا شوهر، رابطه همسری و وقوع نکاح را بین خود رد نماید و نتواند ادعای خود را نیز ثابت کند به طوری که بعدا مشخص شود ادعای او کذب و بی اساس بوده است مطابق (ماده ۱ قانون انکار زوجیت مصوب ۱۳۱۱ ) به هشت روز الی سه ماه حبس تأدیبی و یا‌ به صد تا هزار ریال جزای نقدی و یا به هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

موارد رایج انکار زوجیت

با وجود اینکه قانون گذار در ماده ( ۹۹۳ ) قانون مدنی، ثبت ازدواج ( اعم از دایم یا موقت ) را در دفاتر ثبت احوال الزامی دانسته است و حتی مجازات کیفری نیز برای عدم ثبت آن مقرر نموده است ولی در مواردی پیش می آید که از ثبت آن خودداری می شود.

برای مثال در برخی از استان های ایران از جمله سیستان و بلوچستان، ثبت واقعه نکاح مرسوم نمی باشد و یا در نکاح موقت، عدم ثبت بسیار رایج می باشد.

یکی از پیامد های این عدم ثبت این می باشد که وقوع ازدواج به راحتی می تواند توسط هر یک از طرفین انکار شود تا از پرداخت حقوق مالی زناشویی شانه خالی شود  و یا به دلایل دیگر.

همچنین بسیار پیش آمده که در صورت فوت همسر، بازماندگان او برای خودداری از پرداخت سهم الارث و حقوق مالی زن، رابطه زوجیت آن ها را به دلیل عدم ثبت، انکار کنند.

چگونگی اثبات زوجیت در حقوق ایران

دعوای زوجیت یک دعوای حقوقی است و بنابراین از قواعد و احکام دعاوی حقوقی از مرحله اول یعنی طرح دادخواست گرفته تا دادگاه صالح و دلایل و مدارک و ادله اثبات دعوا تبعیت می نماید که در زیر مفصلا به هر کدام از آن ها خواهیم پرداخت.

دادگاه صالح برای طرح دعوای اثبات زوجیت

دادگاه صالح برای اثبات زوجیت دادگاه خانواده می باشد ولی چنانچه دادگاه خانواده در حوزه قضایی آن شهرستان موجود نباشد، دادگاه عمومی و حقوقی به این دعوای خانوادگی رسیدگی خواهد کرد.

زوجیت با چه دلایلی اثبات می شود؟

اقرار: به موجب ماده ( ۱۲۷۵ قانون مدنی )یکی از مطمئن ترین راه های اثبات زوجیت اقرار می باشد. اقرار عبارت است از اینکه شخصی از وجود حقی به نفع دیگری و به ضرر خود خبر  دهد. در رابطه زوجیت نیز چنانچه مرد یا زن از وجود رابطه زوجیت بین خود و دیگری خبر دهد آن رابطه به راحتی به اثبات می رسد.اقرار چه  صریح باشد چه ضمن. شفاهی باشد یا کتبی. گفتاری باشد یا عملی اثبات کننده زوجیت است. برای مثال پرداخت نفقه توسط مرد به زن یا ادای سایر تکالیف زناشویی می تواند اقرار ضمنی به وجود رابطه زوجیت باشد.

اسناد کتبی: در تمام دعاوی حقوقی اسناد کتبی یکی از بهترین و موثق ترین راه های اثبات ادعا می باشند. در دعوای اثبات زوجیت، سند نکاح آشکار ترین دلیل بر وجود رابطه همسری بین زن و مرد می باشد.

سند نکاح چنانچه رسمی نباشد یعنی در دفتر ثبت احوال تنظیم و به ثبت نرسیده باشد و فقط در حضور زن و شوهر و بستگان تنظیم و امضا شده باشد نیز می تواند در دادگاه به اثبات زوجیت کمک نماید ولی اعتبار سند نکاح رسمی را ندارد.

شهادت شهود: شهود کسانی می باشند که هنگام وقوع عقد، در مراسم حضور داشته و ناظر عقد نکاح بوده اند.

برای اثبات زوجیت می توان آن ها را در دادگاه حاضر نمود تا بر وقوع عقد بین زن و مرد گواهی دهند. تعداد شهود لازم مطابق بند  “د” ماده ۲۳۰ (آ.د.م. جدید)، می تواند شامل  دو مرد یا یک مرد و دو زن باشد .

معاشرت و هم زیستی: چنانچه زن و مردی به گونه ای با یکدیگر معاشرت داشته اند که طبق عرف همه زن و شوهر ها آن گونه رابطه دارند می تواند دلیلی بر وجود پیوند زناشویی بین آن ها باشد.

برای مثال سکونت مشترک طولانی مدت در زیر یک سقف و یا خلوت کردن و …

مدارک و مراحل اثبات زوجیت

زن یا مردی که مدعی اثبات زوجیت است باید اسناد هویتی خود از جمله کارت ملی و شناسنامه خود و همچنین سند ازدواج(در صورت موجود بودن) را به انضمام تمام مدارک و شواهدی که می تواند به اثبات ادعای خود کمک کند از جمله شهادت شهود، گواهی مطلعین و همچنین اماراتی از جمله پرداخت مهریه یا نفقه از جانب مرد، تهیه مسکن مشترک، پیام ها و مکالمات مرتبط را گرد آوری کرده و ضمن تهیه دادخواست، به دفتر خدمات قضایی تحویل دهد.

همچنین در دادخواست خود باید خواسته های دیگر خود از دادگاه را از جمله درخواست معاینه محلی، تحقیقات محلی، استعلام و جلب نظر کارشناس را هم مطرح نماید.

از آن جایی که دعوای اثبات زوجیت و تنظیم دادخواست آن و جمع آوری ادله و نحوه دفاع در آن از پیچیدگی های خاصی برخوردار است و اصولا از جمله دعاوی مهم در دادگاه ها به شمار می رود که اثبات آن نیز بسیار دشوار و زمان بر است لذا لازم است شخص مدعی از تجربه و دانش وکلای حقوق خانواده قبل از طرح دعوا بهره برده تا مانع شکست در آن شود.

وکیل اثبات زوجیت عقد موقت وکیل تاپ

اثبات زوجیت در عقد موقت نیز مانند عقد دایم می باشد یعنی تابع همان شرایط و با همان اسناد و مدارک. با این حال به دلیل اینکه عقد موقت معمولا کمتر به ثبت می رسد در نتیجه اثبات آن با دشواری بیشتری همراه است.برای مثال غالبا سند نکاحی در کار نیست و یا به دلیل مخفیانه انجام شدن، از شهادت شهود و مطلعین نیز نمی توان برای اثبات آن بهره برد در نتیجه در نبود دلایل محکمی از جمله شهادت و سند نکاح و… باید از سایر قراین و مدارک برای قانع کردن دادگاه بهره برد.برای مثال وکیل می تواند به سکونت مشترک، پیام ها و مکالمات، استعلام محلی از همسایگان و… اشاره کند. که البته این دلایل به هیچ وجه ارزش اثباتی دلایلی از جمله سند نکاح و اقرار و شهادت شهود را ندارند لیکن در شرایطی می توانند موجب یقین قاضی را فراهم آورند.که با دفاع  وکیل حرفه ای موضوع محقق می شود

گروه وکلای وکیل تاپ متشکل از وکلای متخصص خانواده ایست که سالهای طولانی در خصوص این موضوعات وکالت کرده اند و شما می توانید  برای دریافت مشاوره با آنها با سامانه وکیل تاپ به شماره ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۹۰ تماس حاصل نمایید.

نتیجه گیری

در مواقعی مرد یا زن رابطه زوجیت خود را انکار می کنند .مثلا مرد برای اینکه همسر دیگری بگیرد می گوید که من زن نداشته ام یا برای اینکه به همسرش نفقه پرداخت نکند؛ این رابطه را انکار می کند.

برای اثبات رابطه زوجیت که خود اثرات مالی دارد باید دادخواست مطرح کرد که برای این کار میتوانید از وکلای متخصص خانواده وکیل تاپ به شماره ۰۲۱۹۱۰۰۲۰۹۰ کمک بگیرید.

سوالات متداول

اثبات زوجیت چیست؟

به دعوایی که در آن شخص ادعا می کند که همسر طرف مورد اشاره در دادخواست است دعوای اثبات زوجیت می گویند.

اثبات زوجیت به چه درد می خورد؟

باید بدانید زمانی از همسرتان به شما ارث و نفقه و مهریه می رسد؛ که زوجیت شما اثبات شود.