منظور از سند منگوله دار چيست

از گذشته های دور هر کس برای اثبات مالکیت خود بر مالی اعم از منقول یا غیرمنقول، سند که اطلاعات آن مال در آن درج شده و به امضای خریدار و فروشنده و یا حاکم شرع می رسید، را در اختیار داشت که اگر کسان دیگر نسبت به آن مال ادعایی داشته باشند، بتواند با استفاده از آن سند، مالکیت خود را اثبات کند.

این روش تاکنون ادامه پیدا کرده است اما با تغییر کیفیت اسناد مطابق با رشد فناوری به نحوی که اشخاص صرفاً با سندی تک برگ چاپی (دارای هولوگرام) که مفاد آن در اداره ای تحت عنوان ثبت اسناد و املاک، ثبت شده و قابلیت استعلام را دارد، از حقوق اشخاص حمایت می کند که پیش از این، نسبت به املاک اعم از تجاری یا مسکونی، مالک دارنده سندی منگوله دار بود که اطلاعات ملک در صفحات نخست آن درج و مابقی صفحات جهت نقل و انتقالات صورت گرفته پیشین تکمیل شده بود.

شاید برای شما سؤال ایجاد شده باشد که چرا منگوله دار؟؟؟ دلیل اینکه سند مالکیت منگوله دار است، موجب اعتباردهی به آن سند می شود؟ در حال حاضر با تحقق نظام انفورماتیک ثبتی دیگر اسناد منگوله دار اعتباری ندارد؟

با وجود چنین پرسش هایی، در این نوشتار تلاش می شود، ابتدا تعریفی نسبت به سند منگوله دار ارائه شود، سپس در جهت تشریح معایب یک سند منگوله دار در قیاس با سند تک برگی دارای هولوگرام گام برداشته می شود.

تعریف سند منگوله دار

سند منگوله دار یا دفترچه ای به اسناد مالکیتی اطلاق می شود که برای اموال غیر منقول اعم از زمین، ملک مسکونی، ملک تجاری از سوی ادارات ثبت اسناد و املاک کشور صادر می شده است و در مقابل تمامی افراد ثالث قابلیت استناد داشته است.

در واقع این اسناد از لحاظ فیزیکی متشکل از دفترچه ای چند برگ، با قید اوصاف ملک و مالک و تعدادی صفحات خالی و در نهایت پلمپ شده توسط نخ و سربی که نتوان برگی از آن خارج کرد.

منظور از منگوله همین عمل پلمپ دفترچه مالکیت بود که اگر دفترچه ای فاقد این منگوله یا پلمپ سربی بود، به اصطلاح آن را بی اعتبار می دانستند و بایست برای اصلاح آن از طریق ادارات ثبت اسناد و املاک محل اقدام می کردند.

این پلمپ سربی در واقع نشان از آن دارد که هیچ برگی از دفترچه مالکیت کسر نگردیده است چون تماماً اطلاعات مندرج در آن بصورت قلم نویس بود و امکان جعل یا کسر تعدادی از صفحات همیشه وجود داشت و این پلمپ سربی گویای اعتبار بخشی به این سند مالکیت بود و رویه ای بر این اسناد حاکم است که اگر سند فاقد منگوله یا پلمپ سربی باشد، هیچ اعتباری ندارد که تا حدودی این رویه ایجاد شده به منظور پرهیز از اشتباه یا خرید یا فروش مال غیر یا فروش معارضی ملکی بوده است و نگرانی خریدار را پیش بینی کرده بود.

در این نوع سند مالکیت همانطور که بیان شد تمامی مندرجات آن به صورت قلم نویس می باشد که بعضاً مشاهده شده است به دلیل ناخوانا بودن بعضی از مطالب یا از بین رفتن جوهر بکار برده شده در آن سند و یا خراشیده شدن مطالب مندرج در سند منگوله دار به علت دست به دست شدن سند، مشکلاتی را برای صاحب سند ایجاد می کرد.

دلیل اصلی آن این بود که اگر مالک قصد فروش ملک خود را داشت بایست از طریق دفاتر اسناد رسمی، اطلاعات هویتی مالک جدید را در برگه های خالی که در دفترچه مالکیت پیش بینی شده بود درج و ممهور به مهر سردفتر شود، در واقع هم می توان بدون اینکه مالک زمانی گذاشته تا جهت استعلام مالکین پیشین از ادارات مربوطه اقدام کند صرفاً با ورق زدن آن، هم مالک نخست را شناسایی و هم مالکین پیش از خود را بشناسد، چون هر گونه نقل و انتقال بایست در آن ثبت شود.

اعتبار اسناد منگوله دار

در حال حاضر این اسناد از اعتبار اسناد رسمی برخوردار است ولیکن از ابتدای دهه نود، با توجه به فراخوانی که اداره ثبت اسناد و املاک کشور اعلان نمود از تمامی مالکینی که دارای چنین اسناد هستند، درخواست کرد تا نسبت به تبدیل سند منگوله دار خود با اسناد تک برگی هولوگرام دار، اقدام کنند و تاکنون بخش عمده ای از اسناد منگوله دار با اسناد ثبتی جدید، جایگزین شده است و از الزامات امنیتی بیشتر برخوردار هستند و این خود دلیلی بر ترغیب مالکین به تبدیل اسناد قدیمی خود با اسناد جدید می شود.

از همین رو در بخش بعدی به معایب اسناد منگوله دار با اسناد تک برگی هولوگرام دار، پرداخته می شود.

معایب اسناد منگوله دار مالکیت در قیاس با اسناد تک برگی هولوگرام دار

•  به علت دست نویس بودن اسناد مالکیت منگوله دار همیشه ترس این وجود دارد که مندرجات آن به دلایلی از قبیل دست به دست شدن سند، بی کیفیت بودن جوهر قلمی که با آن مندرجات تکمیل شده، یا ناخوانا نوشتن مطالب، حقی از مالک تضییع شود.
  اما در اسناد مالکیت تک برگی دارای هولوگرام، به دلیل صدور مکانیزه، در شکل و شمایل یکسان با اسناد تک برگی دیگر، مشکل ناخوانا بودن آن حل شده است و اینکه چون در صورت فروش املاک، برای مالک جدید سند جدید تک برگی صادر می شود، دیگر نگرانی از بابت دست به دست شدن سند مالکیت وجود ندارد.
•  در اسناد منگوله دار اگر ملکی یا زمینی مشاعی بود، تنها یک سند منگوله دار وجود داشت و در آن به مالکیت سایرین نیز اشاره می شد، اما در اسناد تک برگی جدید، اگر برای مالکین مشاع ملکی به نسبت سهمشان سند تک برگی مجزا صادر می شود.
  برای مثال اگر یک ملک مسکونی میان دو برادر و یک پدر به نحو مساوی یعنی هر کدام دو دانگ سهم داشته باشند، بر مبنای نظام انفورماتیک صدور سند تک برگی، برای هر مالک دو دانگ، سند تک برگی مجزا صادر می شود.
•  سندهای منگوله دار در قالب دفترچه ای صادر می شدند که ممکن بود صفحات آن به بیش از ۱۰ صفحه نیز برسد اما در اسناد مالکیت جدید، تنها یک برگ که مشخصات ملک و مالک در آن درج شده صادر می شود.
•  عیب دیگر اسناد منگوله دار که شاید آنچنان اهمیت نداشته باشد اما حائز اهمیت است، رونوشت یا کپی گرفتن از آن اسناد است که نسبت به اسناد تک برگی فعلی، گرفتن کپی از آنها با دشواری و مشقت همراه است.
•  صدور اسناد تک برگی توسط اداره ثبت اسناد و املاک انجام و از طریق اداره پست برای مالک جدید ارسال می شود در صورتی که نقل و انتقال اسناد منگوله دار حتماً بایست با حضور هر دو نفر فروشنده و خریدار و سند مالکیتشان در دفاتر اسناد رسمی تنظیم شود.
•  دیگر مزیت اسناد تک برگی مالکیت نسبت به اسناد منگوله دار مالکیت، صرفه جویی در استفاده از کاغذ می باشد، چون تنها در یک برگ سند مالکیت صادر می شود اما اسناد منگوله دار، در قالب دفترچه ای چند برگ صادر و در اختیار مالک قرار داده می شد.
•  جعل اسناد منگوله دار مالکیت به مراتب خیلی سهل تر از اسناد تک برگی مالکیت است به طوری که هولوگرام درج شده در روی سند تک برگی مالکیت امری مهم در اعتبار آن سند محسوب می شود و در واقع می تواند با پلمپ سربی سند منگوله دار قیاس کرد با ویژگی های جدید.
• در سند های منگوله دار مالکیت، کروکی از ملک مربوطه نبود و صرفاً مختصات ارضی و شهری ملک در آن درج شده بود اما در اسناد تک برگی مالکیت، کروکی هوایی از آن ملک با پلاک ثبتی مشخص که شهرداری آن را صادر می کند، وجود دارد.

اما در مقابل تمامی این معایبی که اسناد منگوله دار نسبت به اسناد تک برگی جدید دارند، یک مزیتی عمده که دارند این است که مالک می تواند تمامی نقل و انتقالات آن ملک را در دفترچه یا سند منگوله دار مشاهده کند اما در سند تک برگی چنین امکانی پیش بینی نشده است و مالک بایست از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور استعلام بگیرد.

نتیجه مبحث

با این توضیحات دریافتیم که ماهیت سند منگوله دار املاک چیست، در حال حاضر آن اسناد اعتبار دارند و در نهایت به تفاوت های اسناد منگوله دار با اسناد تک برگی جدید پرداخته شد تا خواننده در وضعیت کنونی انتقالات مالکیتی و اسنادی چنین اموال غیر منقولی قرار گیرد.

 سوالات