نحوه وثیقه گذاری برای زندانی

وثیقه گذاشتن دارای قواعد و شرایطی است که لازم است کسانی که می خواهند این اقدام را انجام دهند در ابتدا از شرایط آن آگاه باشند و اطلاع داشته باشند که اینکار چه اصولی دارد.

آشنایی با وثیقه و نحوه استفاده از هم برای متهم و هم برای وثیقه گذاران می تواند مفید واقع شود.

وثیقه چیست؟

وثیقه در لغت به معنای محکم کاری است. وثیقه در دعاوی کیفری امری بسیار پر کاربرد است. هرگاه مقام قضایی تشخیص دهد که برای حضور به موقع متهم، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن وی و تضمین حقوق بزه دیده قرار تامین صادر می شود. یکی از این قرارها، وثیقه است.

وثیقه به نوعی حضور متهم در دعاوی را تضمین می نماید.

نکته: علاوه بر بزرگسالان، برای اشخاص زیر ۱۸ سال در صورت ضرورت نیز ممکن است وثیقه از متهم اخذ شود.

انواع قرار وثیقه

وثیقه شامل وجه نقد، ضمانت نامه بانکی، مال منقول و غیرمنقول است.

مقام قضایی فقط مبلغ قرار( ارزش ریالی) قرار را تعیین می نماید، نه نوع وثیقه. لذا انتخاب وثیقه که از ۴ مورد فوق الذکر برعهده وثیقه گذار است. همچنین اگر مکان نگهداری در دادسرا، قابلیت حفظ ایمنی آن مال منقول را نداشته باشد، مقام قضایی می تواند وثیقه دیگری را مطالبه نماید.

شرایط و نحوه وثیقه گذاری

وثیقه گذاری دارای قواعد و اصولی است که در این بخش به صورت نکته بدان پرداخته می شود.

• متهم هم خودش می تواند برای خود وثیقه بگذارد، هم می تواند وثیقه گذاری را معرفی نماید.
• مبلغ وثیقه نباید از خسارت وارده بر بزه دیده کمتر باشد. حال اگر مبلغ خسارت یا دیه از طریق بیمه قابل پرداخت باشد، مبلغ وثیقه متناسبی در نظر گرفته می شود.
• پس از اعلام آمادگی وثیقه گذار و درخواست کتبی وی در این خصوص، مقام قضایی قرار قبولی صادر می نماید. همچنین پس از امضاء وثیقه گذار، وی می تواند تصویر این قرار تقاضا نماید.
• پس از ضمن صدور قبول وثیقه، به وثیقه گذار کامل توضیح داده خواهد شد که در صورت عدم احضار متهم بدون عذر موجه، وثیقه طبق مقررات ضبط می شود. تفهیم این موارد از سوی مقام قضایی امری الزامی است.
• متهمی که برای او وثیقه تعیین شده تا ارائه وثیقه در بازداشت می ماند و متهم می تواند تا ۱۰ روز اعتراض کند.
• در صورت فوت وثیقه گذار، قرار قبولی وثیقه منفی می شود و متهم باید یک وثیقه دیگر معرفی نماید. استثنایی در اینجا وجود دارد، اگر اخطاریه مبنی بر فرصت یک ماهه برای حاضر نمودن متهم، به وثیقه گذار ابلاغ شده باشد و وی بدون عذر موجه این اقدام را انجام ندهد و سپس فوت کند؛ فوت وی دیگر اثری بر وثیقه ندارد. زیرا دیگر تبدیل به یک تعهد مالی شده و وراث موظف به پیگیری هستند.
• زمانیکه وثیقه گذار به تعهد خود عمل نماید و متهم را احضار کند می تواند آزادی وثیقه خود را تقاضا نماید و بلافاصله پس از رسیدگی اقدامات لازم انجام می شود.
• حال اگر وثیقه گذار در زمان احضار متهم، بدون عذر موجه از تحویل وی خودداری نماید؛ اخطاریه ای به وی ارسال می شود که ظرف مدت ۱ ماه متهم را احضار نماید. در صورت عدم اجرای این دستور و پس از انقضای مدت مذکور، به اندازه مبلغ قرار از وثیقه ضبط می شود.
• پس از فروش مال مورد وثیقه (درصورت منقول یا غیرمنقول بودن)، پس از کسر مبلغ وثیقه و هزینه های اجرای دستور، باقی مانده آن به وثیقه گذار بازگردانده می شود.

اعتراض به ضبط وثیقه ممکن است؟

بله، وثیقه گذار می تواند در موارد ذیل به ضبط وثیقه اعتراض نماید و دادگاه موظف به رسیدگی می باشد:

• هرگاه مدعی شوند در ضبط وثیقه مقررات مربوط رعایت نشده است.
• هرگاه مدعی شوند متهم در موعد مقرر حاضر شده یا او را حاضر کرده‏ اند یا شخص ثالثی متهم را حاضر کرده است.
• هرگاه مدعی شوند به جهات موجه، متهم نتوانسته حاضر شود وثیقه گذار به یکی از آن جهات نتوانسته‌اند متهم را حاضر کنند.
• هرگاه وثیقه‌ گذار مدعی شوند تسلیم متهم، به علت فوت او در مهلت مقرر ممکن نبوده است.

جهات موجه عدم حضور متهم

هرگاه متهم به یکی از دلایل زیر نتوانند در دادگاه حضور یابد یا وثیقه گذار متهم را به یکی از این دلایل نتواند تحویل دهد، عذر او با اثبات موجه شناخته می شود:

• نرسیدن یا دیر رسیدن احضاریه به ‌گونه ‏ای که مانع از حضور شود.
• بیماری متهم یا وثیقه گذار و بیماری سخت والدین، همسر یا اولاد وی که مانع از حضور شود.
• همسر یا یکی از اقربا تا درجه سوم از طبقه دوم فوت شود.
• ابتلاء به حوادث مهم از قبیل بیماری‌های واگیردار و بروز حوادث قهری مانند سیل و زلزله که موجب عدم امکان تردد گردد.
• متهم یا وثیقه گذار در توقیف یا حبس باشد.
• سایر مواردی که عرفاً به تشخیص بازپرس عذر موجه محسوب می‌شود.

نتیجه گیری

هرگاه مقام قضایی تشخیص دهد که برای حضور به موقع متهم، جلوگیری از فرار یا مخفی شدن وی و تضمین حقوق بزه دیده قرار تامین صادر می شود. یکی از این قرارها، وثیقه است.

انواع وثیقه شامل:

مال منقول، غیرمنقول، وجه نقد و ضمانت نامه بانک می شود. مبلغ وثیقه نباید از خسارت وارده بر بزه دیده کمتر باشد.

پس از اعلام آمادگی وثیقه گذار و درخواست کتبی وی در این خصوص، مقام قضایی قرار قبولی صادر می نماید. همچنین زمانیکه وثیقه گذار به تعهد خود عمل نماید و متهم را احضار کند می تواند آزادی وثیقه خود را تقاضا نماید.

حال اگر وثیقه گذار در زمان احضار متهم، بدون عذر موجه از تحویل وی خودداری نماید؛ اخطاریه ای به وی ارسال می شود که ظرف مدت ۱ ماه متهم را احضار نماید.

در صورت عدم اجرای این دستور و پس از انقضای مدت مذکور، به اندازه مبلغ قرار از وثیقه ضبط می شود. از این رو، در صورت ضبط وثیقه گذار، وی می تواند به دادگاه اعتراض نماید.

لازم به ذکر است، عدم حضور متهم یا عدم تحویل متهم توسط وثیقه گذار در صورتی پذیرفته شده است که عذر موجه ای داشته باشد. لذا در غیر این صورت وثیقه ضبط می شود.

سوالات متداول