میراثی که پس از فوت از انسان به جا می ماند برای بازماندگان اوست. در واقع وقتی کسی از دنیا می رود دیگر هیچ حقی نسبت به اموالش ندارد و انگار مالکیت او هم همراهش تمام می شود و بعد فوت دیگر ورثه ی او صاحب اموالش می شوند.
احتمالا شما هم دارایی را تنها به معنای اموال می دانید، اما در قانون دارایی صرفا اموال به جا مانده از متوقی نیست بلکه بدهی های او هم جز دارایی اش محسوب می شود.
احتمالا شما هم تابحال اصلاح ماترک را شنیده اید. ماترک، اموالی و دارایی است که یک شخص پس از مرگ از خود به جا می گذارد.
اما اگر وارثین این ماترک را رد کند و قبول نکند تکلیف چیست؟ آیا قبول یا را رد ماترک از طرف وراث اهمیتی دارد؟ این سوالاتی است که ممکن است وقتی شما درگیر بحث ارث می شوید به ذهنتان برسد. در این مطلب قصد داریم مطالبی را در خصوص قبول یا رد ترکه به شما ارائه دهیم.
دارایی متوفی
همانطور که گفته شد، ترکه هم بدهی های متوفی و هم دارایی های او را شامل می شود و این بدین معنی است که ترکه هم جنبه مثبت دارد و هم منفی.
بخش مثبت ترکه همان ملک، ماشین، طلا یا وجه نقد و … تمام چیزهایی است که از متوفی به بازماندگانش به ارث می رسد، بخش منفی ترکه هم بدهی هایی است که متوفی پیش از مرگ نسبت به دیگران داشته و قبل مرگ نتوانسته این بدهی ها را بپردازد.
بدهی های متوفی بعد از مرگ از بین نمی رود، بلکه کماکان طلبکاران می توانند طلب خود را دریافت کند. اگر شما از فردی طلبکار بودید و او فوت کرد، فرقی ندارد که که برای پرداخت طلب، مدتی تعیین کرده باشید یا نه و فرقی ندارد که زمان پرداخت طلب رسیده است یا نه؛ در هر صورت بعد از فوت بدهکار شما می توانید طلب خود را از ماترک متوفی بردارید.
قبول ترکه توسط وارث
ورثه در خصوص ترکه می توانند دو تصمیم بگیرند:
- قبول ترکه
- رد ترکه
ورثه می تواند واضح و روشن و به صورت کتبی قبولی خود را به دادگاه اعلام کند یا بصورت ضمنی (رفتاری کند که نشان دهنده قبول است) ترکه را قبول کند.
تاثیر اصلی و مهم قبول ترکه این است که وقتی ورثه ترکه را قبول کنند عهده دار بدهی های متوفی هم می شوند و هریک از وراث باید به نسبت سهم خود از اموال متوفی، بدهی های متوفی را پرداخت کند.
به این نکته توجه کنید که هیچ وقت ورثه از اموال شخصی و اصطلاحا از جیب خود موظف به پرداخت بدهی های متوفی نیست و این گونه نیست که طلبکار اجازه داشته باشد مثلا به پسر متوفی بگوید چون پدرت فوت شده پس تو باید بدهی هایش را بپردازی. بدهی های متوفی از ماترک پرداخت می شود.
در واقع ورثه باید این بدهی ها را به میزان سهمشان پرداخت کنند مگر اینکه اثبات کنند اموال و دارای متوفی پس از مرگش از بین رفته است یا اینکه مبلغ بدهی از اموال به جا مانده از متوفی بیشتر است. بنابراین در صورت اثبات هر یک از این موارد، ورثه دیگر مسئولیت در برابر طلبکاران متوفی نخواهد داشت.
رد ترکه توسط وراث
رد ترکه به این معنی نیست که ورثه بگوید سهم خود را از اموال متوفی نمی خواهد و آنرا رد می کند. در واقع برای اینکه به کسی چیزی به ارث برسد اصلا نیاز به قبول یا رد وراث ندارد و طبق قانون اموال متوفی به وراث می رسد.
و اصلا خواست یا نخواست وراث در این موضوع اهمیتی ندارد. در واقع منظور از رد ترکه بیشتر در خصوص مدیریت ترکه و مسئولیت پرداخت بدهی به طلبکاران از اموال متوفی است.
لازم به ذکر قبول با رد ترکه یک مدت زمان معینی دارد. طبق ماده ۲۵۰ قانون امور حسبی:
«رد ترکه باید در مدت یک ماه از تاریخ اطلاع وارث به فوت مورث به عمل آید اگر در مدت نامبرده رد ترکه به عمل نیاید در حکم قبول و مشمول ماده ۲۴۸ خواهد بود.»
همچنین ماده ۲۴۸ قانون امور حسبی بیان می کند:
«در صورتی که ورثه ترکه را قبول نمایند؛ هر یک مسئول اداء تمام دیون به نسبت سهم خود خواهند بود؛ مگر اینکه ثابت کنند دیون متوفی زاید بر ترکه بوده یا ثابت کنند که پس از فوت متوفی ترکه بدون تقصیر آنها تلف شده و باقیمانده ترکه برای پرداخت دیون کافی نیست که در این صورت نسبت به زائد از ترکه مسئول نخواهند بود.»
پس با توجه به ماده بالا اگر وارث هیچ اقدامی مبنی بر رد ترکه انجام ندهد به معنی قبول است و دیگر نمی تواند بعد از ۱ ماه ادعا کند که ترکه را رد کرده و مسئولیتی ندارد.
اگر وارث تصمیم به رد ترکه دارد؛ باید در مهلت یک ماه، به صورت کتبی یا شفاهی رد ترکه را به دادگاه اطلاع بدهد.
اثر رد ترکه
مهم ترین اثر رد ترکه این است که وراثی که ترکه را رد می کنند؛ هیچ مسئولیت در قبال پرداخت بدهی های متوفی ندارند.
باید به این نکته اشاره کرد که چه وراثی را که ترکه را قبول می کنند و چه وراثی که ترکه را رد می کنند، پس از پرداخت بدهی های مالی متوفی، اگر اموالی در نهایت باقی بماند بین وراث به نسبت سهمی که دارند تقسیم می شود.
در واقع اگر بعضی وراث ترکه را رد کنند؛ وراثی که ترکه را قبول کردند وظیفه اداری اموال متوفی را دارند و وراثی که ترکه را رد می کنند حق هیچ دخالت و اعتراضی به اقدامات آنها را نخواهند داشت.
رد ترکه توسط همه ی وارثین
حالا شاید بپرسید اگر همه ی وراث ترکه را رد کنند تکلیف چیست؟ در این صورت اگر متوفی کسی را برای اداره ی اموال خود انتخاب کرده باشد (وصی)، اداره ترکه و پرداخت بدهی ها و تصفیه ماترک بر عهده اوست.
در فرضی هم که متوفی پیش از فوت، کسی را انتخاب نکرده باشد، دادگاه ظرف مدت یک هفته برای اینکار یک یا چند نفر را تعیین خواهد کرد.
چند اقدام قانونی برای ثبت اعلام رد ترکه
- با توجه به اینکه دادخواستی با عنوان رد ترکه در محاکم ثبت نمی شود؛ برای این کار باید دادخواستی با عنوان سایر موضوعات مطرج کرد و در قسمت خواسته عبارت رد تمامی ترکه را درج نمود و به دفتر خدمات قضایی مراجعه کرد و با ثبت در سامانه ثنا دادخواست را ثبت نمود. دادخواست به شعبه امور حسبی ارجاع داده می شود.
- در صورت موفق نشدن در ثبت دادخواست، می توان به شورای حل اختلافی که گواهی انحصار وراثت را صادر کرده مراجعه کرد و مراتب رد ترکه را اعلام کرد تا در گواهی مزبور درج شود
- اگر شعبه شورای حل اختلاف هم درخواست را ثبت نکرد؛ تنها راه باقی مانده درخواست تامین دلیل از شورای حل اختلاف است که در آن طی صورتجلسه، موضوع رد ترکه به صورت مکتوب درج می شود.
- در نهایت می توان رد ترکه را طی یک اقرار نامه در دفتر اسناد رسمی تنظیم کرد. زیرا این سند برای ارائه به دادگاه مفید است.
مشاوره با موسسه وکیل تاپ
موسسه ی حقوقی وکیل تاپ با بهره گیری از وکلای باتجربه و متخصص آماده ارائه ی خدمات حقوقی و وکالت در مراجع حقوقی و کیفری و سایر مراجع اداری توسط وکلای ما درسرتاسر کشور می باشد.
همیشه بخاطر داشته باشید که هر مشکلی در حقوق یک راه حل متفاوتی دارد و بهتر است همیشه در امور قانونی خود با یک وکیل مشورت نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر شما می تواند به سایت https://vakiltop.com/ مراجعه نمایید و یا با شماره ۹۱۰۰۲۰۹۰-۰۲۱ تماس حاصل نمایید. وکلای ما به صورت متنی، تلفنی و یا حضوری مشاوره ی لازم را به شما ارائه خواهند نمود.
نتیجه گیری
وراث می توانند ترکه را قبول یا رد کنند. البته این رد به این معنی نیست که نمی خواهند چیزی از متوفی به ارث ببرند. در واقع ارث بردن عملی نیست که نیاز به اجازه ی وارث داشته باشد.
رد ترکه درباره ی اداره امور ترکه و پرداخت دیون است. اگر ورثه رد ترکه کند دیگر نمی تواند در اداره امور ترکه دخالت کند یا اعتراضی داشته باشد.
لازم به ذکر است که رد ترکه باید در مدت یک ماه از زمان اطلاع وارث از فوت انجام شود در غیر این صورت اگر رد در این مدت انجام نشود به معنی قبول است. مگر اینکه وارث برای عدم اطلاع خود برای رد ترکه دلیل موجهی داشته باشد که در این صورت دادگاه می تواند مهلتی که گفته شد را تمدید کند.
سوالات متداول
رد ترکه باید در مدت یک ماه از تاریخ اطلاع وارث به فوت مورث به عمل آید.
وراث باید رد ترکه را به صورت کتبی یا شفاهی به دادگاه اطلاع دهند که ترکه را رد می کنند.
در این صورت حق رد ترکه به ورثه او (مثلا فرزندش) منتقل می شود تا ترکه را رد کند.
