شما پس از اینکه ازدواج می کنید تکالیف و تعهداتی نسبت به همسرتان دارید که لازم است با جنبه ی قانونی آن هم آشنا شوید و بدانید که سرپیچی از برخی آنها چه آثاری به جای می گذارد.
یکی از این وظایف تمکین است که در این متن، به طور کامل به تمکین و انواع آن در زندگی زناشویی خواهیم پرداخت.
تمکین چیست؟
پس از ازدواج شما نسبت به همسرتان وظایفی دارید و این تعهدات کاملا دو طرفه است؛ یعنی زن و شوهر هر دو باید برخی موارد را رعایت کنند. در واقع زن و شوهر باید در برخی موارد از یکدیگر تابعیت داشته باشد که به این موارد تمکین گفته می شود.
مثلا زن باید در خانه ای زندگی کند که همسرش انتخاب کرده است، البته به شرط آنکه آن خانه متناسب با شان زن باشد.
در این ارتباط ماده ١١١۴ قانون مدنی بیان کرده است:
“زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد.”
حالا اگر زن و شوهر از یکدیگر تمکین نکنند و وظایف خود را انجام دهند به آن اصطلاحا نشوز گفته می شود. نشوز واژه ای است که شما بیشتر درباره ی زنان شنیده اید. اصولا زنی که به زبان ساده از صحبت های همسرش سرپیچی کند را ناشزه می گویند.
اما در واقع چون هم زن نسبت شوهر و هم شوهر نسبت زن وظایفی دارد، پس اگر هر کدام به وظایفشان درست عمل نکنند نشوز اتفاق افتاده است.
انواع تمکین
تمکین دو نوع است: تمکین عام و تمکین خاص که معانی متفاوتی با هم دارند.
در واقع فرق این دو در این است که تمکین خاص فقط درباره اطاعت زن از خواسته های جنسی متعارف و معقول شوهرش است و تمکین عام به طور کلی درباره ی پیروی و حسن معاشرت زن در برابر شوهر است.
تمکین عام
تمکین عام بیشتر به معنای اطاعت از همسر است. البته که عرف و زمان در این اطاعت تاثیر دارد؛ مثلا در عرف اکنون، هیچ مردی نمی تواند به همسرش اجازه ندهد که از منزل خارج شود.
اما موارد دیگری مثل حسن معاشرت با شوهر و رفتار مناسب با او شامل تمکین عام می شود. همچنین لازم است بدانید که اگر زنی بدون اینکه مانعی داشته باشد، وظایف زناشویی را انجام ندهد، به او نفقه تعلق نخواهد گرفت
تمکین خاص
منظور از تمکین خاص روابط جنسی بین زن و شوهر است. زن موظف است که نیاز جنسی همسرش را برطرف کند، البته تا حدی که متعارف و معقول باشد.
پس هیچ زنی مجبور نیست به همه خواسته های غیرمعقول جنسی همسرش پاسخ مثبت دهد و همچنین در هر زمان و مکانی با نزدیکی کند. زیرا خواسته های عجیب مرد از زن و جواب منفی زن عدم تمکین محسوب نمی شود.
مثلا اگر مرد مبتلا به یک بیماری مقاربتی واگیردار است، نمی تواند زن را ملزم کند که با او نزدیکی انجام دهد. همچنین مرد هم نمی تواند به این بهانه نفقه زن را پرداخت نکند؛ زیرا خواسته ی مرد نامعقول است و زن به دلیل عذر موجه از رابطه با او دوری می کند.
عدم تمکین
عدم تمکین در روابط زناشویی بدون دلیل منطقی، ضمانت اجرا دارد. در صورتی که زن از مرد تمکین نکند و دلیل موجهی هم نداشته باشد؛ ناشزه محسوب می شود. سپس مرد می تواند به دادگاه مراجعه کند و در قالب دادخواستی، الزام زن به تمکین را بخواهد.
پس از اثبات اینکه زن بدون دلیل از همسرش تمکین نمی کند، دیگر نفقه به او تعلق نمی گیرد. فرض کنید زنی بدون هیچ دلیلی با شوهرش نزدیکی نمی کند. بنابراین پس از اقدام مرد در دادگاه، حکمی صادر می شود که به زن نفقه تعلق نمی گیرد.
طرح دادخواست الزام به تمکین، فقط خاص مرد و علیه زن است. اما در صورتی که مرد ناشزه باشد و امور زناشویی را درست انجام ندهد، از موارد عسر و حرج است و زن می تواند از این بابت تقاضای طلاق کند.
عسر و حرج به این معین است که مرد در زندگی مشترک وضعیتی ایجاد کند که تحمل زندگی برای همسرش با مشقت و سختی همراه شود.
حق حبس چیست؟
همانطور که پس از عقد، زن موظف به تمکین از شوهرش است، مرد هم پس از ازدواج متعهد به پرداخت مهریه همسرش است. حالا زن بر اساس قانون حق دارد تا زمانیکه مرد، مهریه او را پرداخت نکرده است، از شوهرش تمکین نکند.
به این حق به اصطلاح حق حبس می گویند. به این معنی که زن جق دارد تا زمان گرفتن حقش (مهریه) از تمکین در برابر شوهرش خودداری نماید.
نکته: اعمال حق حبس نیاز به دادخواست ندارد. بلکه زن می تواند این حق را در قالب دفاع از دعوای تمکین که علیه او بوجود آمده است، مطرح نماید یا با اظهارنامه به شوهرش اطلاع دهد.
لازم است بدانید که در زمان اعمال حبس، هرچند زن تا زمان گرفتن مهریه به وظایف زناشویی خود عمل نمی کند، اما ناشزه محسوب نمی شود. بنابراین مرد موظف است که به او نفقه پرداخت کند.
ماده ۱۰۸۵ بیان می کند:
«زن می تواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظائفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر اینکه مهر او حال باشد و این امتناع مسقط حق نفقه نخواهد بود.»
تقسیط مهریه و حق حبس
نکته: اگر مرد مهریه را قسط بندی کند و ماهی یک یا چند سکه به زن بدهد، باعث از بین رفت حق حبس زن نمی شود و او کماکان می تواند از مرد تمکین نکند، تا زمانی که کل مهریه توسط مرد به او پرداخته شود.
هر وقت کل مهریه به زن داده شود، آن موقع حق حبس از بین می رود و زن باید وظایف زناشویی خود را انجام دهد.
در صورتی که شما هم نیاز به کمک در خصوص امور خانواده، ازدواج یا طلاق دارید، می توانید از وکلای متخصص موسسه ی وکیل تاپ در امور خانواده مشاوره های لازم را دریافت نمایید. زیرا وکلای ما با تجربه و مهارتی که دارند بهترین راهنمایی را با توجه به شرایط شما ارائه خواهند داد.
همچنین شما می توانید به صورت تلفنی، متنی یا حضوری با وکلای ما مشاوره نمایید. برای دریافت اطلاعات بیشتر در خصوص وکلا و نحوه ی مشاوره می توانید به سایت وکیل تاپ مراجعه نمایید و یا با شماره ۹۱۰۰۲۰۹۰- ۰۲۱ تماس حاصل نمایید.
نتیجه گیری
پس از اینکه عقد نکاح خوانده می شود؛ زن و مرد نسبت به همدیگر وظایفی دارند که باید آنها را بدرستی انجام دهند. در واقع زن، موظف است که ریاست مرد در خانواده را بپذیرد و از او اطاعت کند که به این امر تمکین عام گفته می شود.
اما تمکین خاص به این معناست که زن موظف است نیازهای جنسی همسرش را برطرف کند در غیر این صورت مرد می تواند او را از طریق قانونی الزام به تمکین کند و نفقه ی همسرش را هم نپردازد.
سوالات متداول
خیر، رضایت زن در برقراری رابطه ی جنسی شرط از بین رفتن حق حبس است و اگر اثبات شود رابطه بدون رضایت بوده است، حق حبس پابرجا می ماند.
خیر، همینکه زن مهریه اش را از شوهرش مطالبه کند و او مهریه را ندهد، برای زن حق حبس ایجاد می شود.
بله، طرح دادخواست مطالبه ی مهریه ارتباطی با حق حبس ندارد. مهریه دین است که مرد باید آن را بپردازد.
سلام من ۳سال پیش بخاطر تخصیل دوتا دخترم ازشهرخودمون به استان دیگه استان هرمزگان شهرقشم امدیم به توافق هم وازهمان وقتی که امدیم خانمم بنای رفتنن به شیراز گذاشته وکرایه واجاره خانه هم دوسهساله بشدت بالا رفته ومن توان اجاره ندارم وهرچی دلیل میارم که مستاجری سخته برگردیم توشهرخودمون وخانه خودمون ولی اصلا قبول نمیکنه وچندبارهم مشاوره رفتیم واخرکارهم من دوبار رفتم ولی اونیامد والان حدود ۲ماه وقت داریم یا اجاره را تمدید کنیم ویا برگردیم به شهرمون ایا من میتونم اظهارنامه عدم تمکین بدم؟الان باهم زندگی میکنیم ولی میگه یا همینجا ۱سال بمونیم وبعداز۱سال تصمیم میگیریم کجا زندگی کنیم ولی من به شهروخونه خودمون برنمیگردم/کی میتونم اظهارنامه تمکین بدم