مهریه در در قانون ایران به این دصورت تعریف شده است خانواده مهمترین نهاد در جامعه بشری است و نسبت به این نهاد دیدگاه های مختلفی وجود دارد. برخی نگاه لذت طلبانه و کامجویانه به ازدواج و نهاد خانواده دارند و ازدواج را مانند معامله ای می دانند که در آن زن تمکین می کند و مرد نفقه و مهریه می پردازد و نگاه دوم نگاه عاشقانه است که البته مبنایی اخلاقی تر دارد و در آن زن و مرد شریک زندگی هم تلقی شده و معاملات مالی و مفاهیمی مانند مهریه در آن چندان پررنگ نیست. امیدواریم مقررات و فرهنگ جامعه ما به سمت نگاه دوم برود و به مباحثی که درباب مطالبه مهریه مدام پیش می آید پایان دهد. در مقررات فعلی متاسفانه ما نگاه اول را پررنگ تر می بینیم. در این مطلب قصد داریم مقررات مهریه و روند عملی دریافت مهریه را بیان کنیم.
دسترسی سریع به عناوین:
مهریه چیست؟
مهر یا صداق یا کابین؛ مالی است که زن براثر ازدواج مالک آن می گردد و مرد ملزم به دادن آن به زن می شود. تعیین مهر شرط صحت قرارداد نیست و ممکن است نکاح بدون تعیین مهر واقع شود. در این صورت زن پس از نزدیکی مستحق مهرالمثل خواهد بود. مهر را حقوق مالی دانسته اند که شوهر در اثر عقد ازدواج صحیح یا دخول به شبهه یا بعد از عقد فاسد مکلف به پرداخت آن به زن می باشد. همچنین برخی، مهریه را بخششی از طرف مرد به زن می دانند تا رضایت وی را برای نکاح جلب کنند. برخی نیز کاربرد کلمه نحله برای مهر را بیانگر این دانسته اند که مهر عنوانی جز پیشکش و تقدیمی و عطیه و هدیه ندارد.
مهریه و قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی
هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده (۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است.
قانون جدید میزان مهریه را محدود نکرده بلکه ضمانت اجرای مهریه مازاد بر۱۱۰سکه را کاهش داده است. طبق ماده ۷ قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۵ مهرماه ۱۳۹۳: «در مواردی که وضعیت سابق مدیون دلالت بر ملائت (توانایی مالی) وی داشته یا مدیون در عوض دین، مالی دریافت کرده یا به هر نحو تحصیل مال کرده باشد اثبات اعسار بر عهده اوست؛ مگر اینکه ثابت کند آن مال تلف حقیقی یا حکمی شده است؛ در این صورت و نیز در مواردی که مدیون در عوض دین، مالی دریافت نکرده یا تحصیل نکرده باشد، هرگاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت (توانایی مالی) فعلی یا سابق او را ثابت کند، یا ملائت (توانایی مالی) فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد، ادعای اعسار با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی مدنی پذیرفته می‌شود.»
بیشتر بخوانید: اعسار مهریه چیست
با توجه به مفاد ماده ۷ قانون جدید نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۵ مهرماه ۱۳۹۳ که در آن به نوعی در مورد مطالبه مهریه اصل بر اعسار مرد قرار داده شده و به همین دلیل زن می باید اول، توانایی مالی زوج را اثبات و سپس تقاضای اعمال ماده ۳ قانون جدید نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب ۱۵ مهرماه ۱۳۹۳ را کند.
انواع مهریه
مهریه انواع مختلفی دارد: مهرالمسمی- مهرالمثل- مهرالمتعه- مهرالسنه و مفوضه المهر.
- مهرالمسمی: عبارت از مال معینی است که به عنوان مهر با توافق زوجین تعیین می شود یا شخصی که زوجین انتخاب کرده اند معین می نماید
- مهر المثل: وقتی که مهر به موجب قرارداد تعیین نشده بلکه برحسب عرف و عادت و باتوجه به وضع زن از لحاظ سن زیبایی تحصیلات موقعیت خانوادگی و.. معین می گردد و درچهار مورد پرداخت می شود:
- هرگاه مهر در عقد تعیین نشده باشد و قبل از تراضی بر مهر معین بین زوجین نزدیکی واقع شود
- هرگاه عدم مهر در عقد شرط شده باشد و قبل از تراضی زوجین بر مهر نزدیکی واقع شود.
- هرگاه توافق طرفین درباره مهرالمسمی به جهتی باطل باشد چنانکه مال تعیین شده مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد.
- هرگاه نکاح باطل و زن جاهل به بطلان بوده و نزدیکی هم واقع شده باشد.
- مهرالمتعه: مالی است که شوهر در صورت وقوع طلاق قبل از نزدیکی و تعیین مهر به تناسب وضع اقتصادی خود به زن می دهد.
- مهر السنه: منظور از مهر السنه، مهریه حضرت زهرا (ع) است که ۵/۲۶۲ مثقال نقره مسکوک می باشد.
- مفوضه المهر: عبارت از این است که اختیار تعیین مهر ضمن عقد نکاح به یکی از زوجین یا شخص ثالث واگذار شده باشد.
محاسبه مهریه وجه نقد
ماده واحده الحاقی به ماده ۱۰۸۲ ق.م.؛
تبصره – چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان تأدیه نسبت به سال اجرای عقد که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تعیین می گردد محاسبه و پرداخت خواهد شد مگر اینکه زوجین در حین اجرای عقد به نحو دیگری تراضی کرده باشند.
ماده ۱۰۸۲ مربوط به مالکیت زن بر مهر به مجرد عقد است. قلمروی حاکمیت این تبصره از جهت زمان مشخص نیست. نحوه محاسبه مهریه وجه رایج به این صورت است: متوسط شاخص بها در سال وقوع عقد، ضرب در مهریه مندرج در عقدنامه. در مواردی که مهریه زوجه باید از ترکه زوج متوفی پرداخت شود تاریخ فوت مبنای محاسبه مهریه خواهد بود.
درچه شرایطی مهریه به زن تعلق نمی گیرد؟
وقتی عقد نکاح بین زن و مرد باطل باشد و نزدیکی واقع نشده باشد زن حق مهریه ندارد. همچنین اگر نکاح فسخ شود و رابطه زناشویی واقع نشده باشد نیز زن حق مهریه ندارد. استثنا این مورد هم فسخ به علت عنن مرد است که نصف مهریه به زن تعلق می گیرد.
شرایط و محاسبه مهریه
در صورتی که مهرالمسمی مجهول باشد یا مالیت نداشته باشد یا ملک غیر باشد در صورت اول و دوم زن مستحق مهر خواهد بود و در صورت سوم مستحق مثل یا قیمت آن خواهد بود مگر اینکه صاحب مال اجازه نماید. شوهر ضامن مهر است و تا وقتی آن را به زن تسلیم نکرده مسئول عیب یا تلف آن است.
هر گاه مهر عین معین باشد و معلوم گردد قبل از عقد معیوب بوده و یا بعد از عقد و قبل از تسلیم معیوب و یا تلف شود شوهر، ضامن عیب و تلف است. در مورد معیوب شدن مهر، بعد از عقد و قبل از تسلیم؛ زن فقط میتواند ارش بگیرد زیرا اصل لزوم مالکیت زن نسبت به مهر است پس زن نمی تواند آن را پس دهد. در صورت تلف مهر قبل از تسلیم مثل یا قیمت آن برعهده شوهر است و ضمان شوهر در این مورد مانند ضمان عاریه گیرنده در عاریه مضمونه است که اصطلاحاً آن را ضمان ید گویند.
حق حبس مهریه
زن میتواند تا مهر به او تسلیم نشده از ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد امتناع کند مشروط بر این که مهر او حال باشد و این امتناع‌مسقط حق نفقه نخواهد بود. حق حبس مشروط به این است که مهر زن حال باشد و در مهریه موجل حق حبس نیست.
اگر زن قبل از اخذ مهر به اختیار خود به ایفاء وظایفی که در مقابل شوهر دارد قیام نمود دیگر نمی‌تواند از حکم ماده قبل استفاده کند‌معذلک حقی که برای مطالبه مهر دارد ساقط نخواهد شد.
مهریه بالا ضامن خوشبختی و دوام زندگی نیست
متاسفانه در برخی خانواده ها مهریه بالا را ضامن دوام خانواده دانسته و معتقدند اگر مهریه را پایین قرار بدهیم؛ ممکن است مرد خیلی پایبند زندگی نباشد و به خاطر مهریه پایین زود تمایل به طلاق داشته باشد. متاسفانه تجربه ثابت نموده مهریه بالا نه تنها ضامن خوشبختی و دوام نبوده بلکه گاهاً باعث اختلاف بیشتر نیز شده است.
بیشتر بخوانید: مهم ترین ملاک های ازدواج موفق
پیشنهاد ما به شما خانمها برای حفظ حقوق خود این است که حق تحصیل وکالت در طلاق و شرط تنصیف دارایی را در قباله نکاح بگیرید و در انتخاب خود دقت بیشتری نمایید و مهارتهای زندگی مشترک را بیاموزید وگرنه مهریه بالا هرگز نمی تواند ضامن خوشبختی و دوام زندگی شما باشد. به علاوه هرگاه مهریه در زمان وقوع عقد تا یکصد و ده سکّه تمام بهارآزادی یا معادل آن باشد، وصول آن مشمول مقررات ماده(۲) قانون اجرای محکومیت‌های مالی است. چنانچه مهریه، بیشتر از این میزان باشد در خصوص مازاد، فقط ملائت زوج ملاک پرداخت است. رعایت مقررات مربوط به محاسبه مهریه به نرخ روز کماکان الزامی است. قانون جدید میزان مهریه را محدود نکرده بلکه ضمانت اجرای مهریه مازاد بر۱۱۰سکه را کاهش داده است.
برای گرفتن مهریه چکار کنیم؟
زوجه می تواند در محل اقامت خوانده یا محل سکونت خود اقامه دعوا کند مگر درموردی که خواسته مطالبه مهریه غیرمنقول باشد. دادگاه صالح برای رسیدگی به مطالبه مهریه غیرمنقول بر طبق قواعد عمومی دادگاه محل وقوع مال است.
مراجعه به دفتر ازدواج و طلاق
پس از بخشنامه جدید رییس قوه قضاییه در باب مهریه، روند دریافت مهریه تغییر نموده و بر طبق مقررات جدید برای این که بتوانید مهریه را وصول کنید ابتدا باید به دفتر ازدواج و طلاقی که در آنجا ازدواج شما صورت گرفته است بروید و مدارکی که لازم است، را ببرید.
مدارک لازم برای دفتر ازدواج و طلاق
مدارک لازم عبارتند از: سند نکاحیه و کپی آن، کارت ملی و تقاضانامه مبنی بر اجرا گذاشتن مهریه. سردفتر ازدواج و طلاق باید رونوشتی از سند نکاحیه شما تهیه و از طریق سیستم اجرای مهریه شما را درخواست کند. ممکن است چند ساعت در دفتر ازدواج و طلاق معطل شوید؛ بنابراین بهتر است اول وقت به دفتر ازدواج و طلاق بروید. پس از اتمام کار در دفتر ازدواج و طلاق هزینه آن که بستگی به میزان مهریه دارد را پرداخته و مدارک خود را که باید به اجراییات ثبت ببرید و نامه ای که باید برای خوانده (مرد) ببرید را از سردفتر ازدواج و طلاق تحویل می گیرید.
مراجعه به اجرای ثبت
مرحله بعدی پست کردن نامه ای است که باید برای خوانده دعوا بفرستید. نامه را برای خوانده دعوا به آدرس پستی او می فرستید و رسید پستی را ضمیمه مدارک کرده و به اجراییات ثبت می روید. متاسفانه اجرای ثبت بسیار شلوغ است و گاهاً افراد از ۵ صبح برای دریافت نوبت به آنجا می روند و شما باید اول صبح به آنجا رفته و نوبت اخذ نمایید. سپس پرونده را در اجراییات ثبت تشکیل و هزینه ثبت در آنها کمتر از صد هزار تومان خواهد بود. پس از سه هفته کاری می توانید پرونده خود را پیگیری نمایید.
ممنون خانم زینالی عالی توضیح دادین. مطلب کاربردی مفیدی بود
مهریه به نرخ روز یعنی الان مهریه ۲۰ سال پیش چند برابر شده؟
باتوجه به نرخ تورم محاسبه میشه.
با توجه به شاخص بانک مرکزی باید حساب بشه که طبیعتا عدد قابل توجهیه
الان من ماشین شوهرمو توقیف کردم تکلیف چیه؟ توقیف مادی هم لازمه؟
خانم اونجا نشستی شعار میدی؟ الان همه فکر میکنن مهریه باعث خوشبختی شونه و فکر پسرا و مردا نیستن که فکر زندگی نیستن که تقی به توقی میخوره هم میرن مهر اجرا میذارن باید مهریه را از قانون حذف کنن همه مونا خلاص کنن
الان تکلیف ما چیه واقعا با این قیمت سکه میتونیم زن بگیریم؟ قانون نمیخواد یه تغییری بکنه؟